سید عبداللطیف خان بهادر شوشتری؛ مصحح: میرزا علی محمد شوشتری؛ کاتب: میرزا زین العابدین کرمانی
[ حيدرآباد]
: باهتمام محمد مسیح الزمان
، ۱۲۹۴ق.
: مطبع سرکار عالی
۱۴، ۵۹۴، ۲۲ص.
:
؛ قطع : ۲۳ سم.
فارسي
آغاز:بسمله دلکش صفیری که عندلیب دستان سرای خامه نغمه پردازی و روان پرور کلامی که قلم واسطی . . .
انجام:. . . نیز اختیاری نمینمود بهمه حال چندی بخونین جکری ساختم ربّ ان تعذّبنی فانا من عبادک و ان تغفر لی فانک انت الغفور الرحیم .
انجامه مولف: حرره المضانّ الی رحمة ربّه الباری عبداللطیف بن ابی طالب الموسوی الشوشتری الجزائری عفی عنهما فی اواسط جمادی الاولی سنه ۱۲۱۶ فی حیدر آباد.
آغاز ذیل التحفه: بسمله سبحان الله شکر حضرت آفریدگاری که یکی از بدایع قدرت او ایجاد کون و مکان و یکذره از پرتو کن فیکون او ابداع عالم و عالمیان است...
انجام ذیل التحفه: ... بمبئی گردید گورنر و اعاظم و ارکان و تمامی عظما و سرداران بعضی تا جهاز و برخی تا لب آب تمت.
نوع خط:
نستعلیق
کتاب به امر نواب شجاع الدوله مختار الملک میر تراب علیخان سالار جنگ به طبع رسیده است.
ثبت ۱۲۹۹۰۹: این نسخه فهرست مطالب در ابتدای کتاب و نیز رساله ذیل التحفه را ندارد.
فهرست مطالب (ص۶-۱۴)
عبداللطیف شوشتری در این کتاب، گذشته از شرح سفرهایش به نواحی ایران و عتبات و هند به تاریخ شوشتر و خوزستان و هند و ذکر سادات جزایری شوشتر و نیز دانشمندانی که دیده است و همچنین به توصیف شهرها و نواحی مهم هندوستان و آب و هوا و محصولات و گیاهان و جانوران و آداب و رسوم و اعیاد و معابد و اعتقادات و شیوه زندگی مردم این سرزمین، تشریح چگونگی پیشرفت انگلیسیها در هند و ذکر برخی کشورهای اروپایی و گزارش آداب و رسوم و شیوه زندگی فرنگیان و اختراعات و اکتشافات مردم آن جا پرداخته است به کشف امریکا و چگونگی آن سرزمین و نحوه زندگی بومیان آن جا اشاره کرده است و از این رو، از نخستین ایرانیانی است که در اینباره به فارسی آگاهیهایی به دست داده است . تحفةالعالم مبین دقت نظر و باریک بینی و کنجکاوی میر عبداللطیف درباره پدیدههای پیرامون خود است و حسن نظر انگلیسیها و ستایش او از شیوه کشورداری آنها را نشان میدهد . در ابتدای کتاب قصیده ای در مدح سید عالم علی خان بهادر شیر جنگ وزیر مملک دکن آمده است (ص۱-۳)