آغاز: بسمله الحمدلله الذي انعم علي العباد بالعلوم الكافيه فی السّداد ... و بعد بنده شرمسار درکاه آفریده کار محمّد بن سلیمان التنکابنی...
انجام: ... و اینکتاب مستطابرا نیز در روز چهارشنبه شروع کردم و اختتام ان نیز روز چهارشنبه وقت چاشت اتفاق افتاد در هفدهم شهر رجب المرجب سنه ۱۲۹۰ یکهزار و دویست و نود از هجرت نبویه صلی الله علیه و اله.
انجامه: و قد ابتدات باستنساخها فی یوم الاحد من العشر الثانی من شهر شعبان المعظم و فرغت من تسویدها فی یوم الاحد الرّابع من شهر محرّم الحرام بید اقل الخلیقة عبدالله الطهرانی سنه ۱۳۰۴.
کتاب حاضر شرح احوال علمای شیعه اثنیعشری که از نظر اطلاعات خاصی در مورد تعدادی از آنان خصوصا متاخرین و علمای عصر قاجار دارای اهمیت میباشد.این کتاب شامل زندگینامه ۱۵۳ تن از علمای شیعه که اغلب آنان از مشایخ اجازه و اصحاب تالیف قرن سوم تا اواخر قرن سیزدهماند و بیش از شصت درصد آنان به دوره صفویه و پس از آن تعلق دارند تنکابنی چهارمین زندگینامه را به معرفی خو د و آثارش اختصاص داده است وی در این کتاب بیان پارهای نصایح و مواعظ در ضمن آنها مناظرات و حکایاتی بدیع از دانشمندان نقل کرده است این کتاب حاصل محفوظات ، شنیدهها و تتبع پنجاه ساله اوست که در ۱۲۹۰ق در مدت سه ماه نوشته شده است .
نوع خط:
نسخ
مهر خشتی با سجع «ملاحظه شد» و با نشان شیر و خورشید در ابتدای کتاب؛ ثبت ۱۱۴۶۷۶: مهر مدوّر با سجع «از کتب جمال الدین محمّد ابن حسن الطباطبائی» به همراه مهر بیضوی با سجع «محمد بن حسن الطباطبایی» در صفحه افتتاح؛ ثبت ۱۱۴۶۷۶: یادداشت دست نویس از عباسقلی در ارتباط با ورق بینی و خرید کتاب و صحافی در صفحه افتتاح
در ابتدای کتاب فهرست مطالب دارد.
این کتاب به تفصیل از اسامی علماء نامدار، مدت عمر آنها، زمان تولد و وفات و نیز تالیفات و اساتید و مشایخ و شاگردان ایشان و نیز مناظرات و احوال آنها با سلاطین و نیز طریق زهادت و ذکاوت ایشان و روش تحصیل آنها را به ترتیب اسامی علماء به ترتیب اجازات و ترتیب زمانی و تاریخی مرتب شده است از صفحه ۳۴۳ - ۳۵۰ به رساله سبیل النجاة اختصاص دارد. کتاب تبصره العوام فی مقالات الانام از سید مرتضی علم الهدی ضمیمه کتاب فوق است. (قصص العلما و تبصره العوام در یک جلد آمده است). قصص العلماء در باب ترجمه احوال و شرح اخبار اساتید علوم و مشایخ فنون از علمای اسلامی و فقها میباشد. و فهرست اسامی علما در ابتدای کتاب آمده است.