عبداللطیف بن ابیطالبالموسویالشوشتری ؛ کاتب: محمدحسینطهرانی
حیدرآباد
: باهتمام میرزا محمدحسین طهرانی
۱۲۱۶ق. (تاریخ کتابت)
(حیدرآباد:مطبع شوکت الاسلام)
۸، ۳۸۸ص.
؛ قطع : ۲۵ سم.
فارسي
رسالهای موسوم به ذیل التحفه در ادامه متن تحفه العالم آمده است.
آغاز:بسمله دلکش صفیری که عندلیب دستان سرای خامه نغمه پردازی و روان پرور کلامی که قلم واسطی نژاد . . .
انجام:. . . نیز اختیاری نمینمود و بهمه حال بخونین جکری ساختم رب ان تعذبنی فانا من عبادک و ان تغفرلی فانک انت الغفور الرحیم .
انجامه:حرر المضان الی رحمة ربه الباری عبداللطیف بن ابیطالب الموسوی الشوشتری الجزایری عفی عنهما فی اواسط جمادی الاولی سنه ۱۲۱۶ هزار و دویست و شانزده در حیدرآباد کاتب میرزا محمدحسین طهرانی.
تاریخ کتابت : ۱۲۱۶ ق.
نوع خط:
نستعلیق
حواشی اوراق:توضیحاتی اندک در حاشیه امده است؛ در حاشیه برخی صفحات یادداشت های دست نویسی با امضای امام الحکما وجود دارد.
ثبت ۸۱۹۹۰: مهر بیضوی با سجع «امام الحکما مهدیخان؟» در صفحه بیاض ابتدای کتاب؛ یادداشت تملک «یا علی الاعلی از ناصرخان پسر امام الحکما
ثبت ۳۲۸۱۷: مهر مدوّر چاپی کتابخانه دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی در ابتدا و انتهای کتاب
فهرست رساله تحفهالعالم و رساله ذیلالتحفه در ابتدا کتاب آمده است (ص ۵-۸ )
عبداللطیف در این کتاب ، گذشته از شرح سفرهایش به نواحی ایران و عتبات و هند به تاریخ شوشتر و خوزستان و هند و ذکر سادات جزایری شوشتر و نیز دانشمندانی که دیده است و همچنین به توصیف شهرها و نواحی مهم هندوستان و آب و هوا و محصولات و گیاهان و جانوران و آداب و رسوم و اعیاد و معابد و اعتقادات و شیوه زندگی مردم این سرزمین ، تشریح چگونگی پیشرفت انگلیسیها در هند و ذکر برخی کشورهای اروپایی و گزارش آداب و رسوم و شیوه زندگی فرنگیان و اختراعات و اکتشافات مردم آن جا پرداخته است به کشف امریکا و چگونگی آن سرزمین و نحوه زندگی بومیان آن جا اشاره کرده است واز این رو، از نخستین ایرانیانی است که در اینباره به فارسی آگاهیهایی به دست داده است . تحفةالعالم مبین دقت نظر و باریک بینی و کنجکاوی میر عبداللطیف درباره پدیدههای پیرامون خود است و حسن نظر انگلیسیها و ستایش او از شیوه کشورداری آنها را نشان میدهد .
ثبت ۸۱۹۹۰: از مجموعه اهدائی عبدالحسین راجی؛ ثبت ۸۴۸۵۳: از مجموعه کتب اهدائی مرحوم علی اصغر حکمت