/ از مولفات صنیع الدوله محمدحسن بن اعتمادالسلطنه علی
؛ تصویرگران: عباس، ابوتراب غفاری کاشانی
[طهران]
: دارالطباعه دولتي
، ۱۲۹۴ - ۱۲۹۷ق
۴ ج.
: مصور، نقشه؛ ۲۶ س م (ج ۱-۳)، ۳۴/۵ س م (ج ۴)
فارسي
این کتاب به شرح شهرها و قری و قصبات ایران می پردازد و ناتمام مانده است مؤلف به مناسبت شهر تهران در ج ۲ به بیان وقایع پانزده سال از سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، از سال ۱۲۶۴ تا ۱۲۷۸ق و در ج ۳ به بیان وقایع هفده سال از سلطنت وی، از سال ۱۲۷۹ تا ۱۲۹۵ق می پردازد
ج۱ از ابتدا تا ص ۵۹۴ اصل متن کتاب و سپس ملحقات (ص ۵۰۵-۶۰۴) است. تقویم سال های ۱۲۹۴ تا ۱۲۹۷ق به ترتیب ضمیمه ج ۱ تا ۴ است. در پایان هر چهار جلد اسامی سلاطین و ابناء و بنات آنها، امیرزادگان و خواتین و .... ذکر شده است
دارای صفحه عنوان، یادداشت چاپی اتمام کتاب به خط مؤلف در پایان متن ج ۱، قیمت کتاب و «حق ترجمه و طبع کتاب» در ص ۶۰۶، ج ۱، یادداشت چاپی خط مؤلف درباره مطالب کتاب در دو صفحه در ابتدا و یادداشت چاپی خط مؤلف درباره «حق ترجمه و طبع کتاب» در پایان ج ۲، یادداشت چاپی تقدیم کتاب به ناصرالدین شاه به خط مؤلف در دو صفحه در پایان ج ۳، یادداشت چاپی اتمام کتاب و وعده تألیف مجلدات بعدی به خط مؤلف در پایان جلد ۴
داراي صفحه شمار و راده
کتاب تصحیح شده و جاافتادگی ها در حاشیه نوشته شده و «صفحه غلط و صحیح کتاب» در پایان ج ۱ و ۲ آمده است
ج ۴ این کتاب در قطع بزرگتر و رحلی (۳۴/۵ س م) به چاپ رسیده است
نسخه ای از ج ۱ این کتاب در دست است (ش ثبت ۱۰۰۲۰۵) با صفحه عنوان و دیباچه متفاوت، با تاریخ ۱۲۹۳ق در ابتدا و ۱۲۹۴ق در انتها
سرلوح منقوش به گل و بوته و شير و خورشيد، شمشير و تاج همراه با کتيبه و عبارت "شرح سلطنت سي ساله شاهنشاهي ..." در ابتداي ج 2
ج ۱ شامل ۱۳ تصویر: ناصرالدین شاه، تخت جمشید، ایوان کسری، برج بابل، اسکندر بن فیلیپ، صورت تصاویر مرتسمه در کوه بیستون، عباس میرزا، شاه سلطان حسین صفوی، کریم خان زند، آقا محمد شاه، فتحعلی شاه، محمدشاه غازی و قلعه تبر جهرم در ملحقات، و ۲ نقشه شامل: نقشه اکطریفن و سلوسی، و نقشه بحر خزر
ج ۲ شامل ۱۶ تصویر: میرزا تقی خان فراهانی، قصر نیاوران، قصر دوشان تپه، آقا خان نوری، تصویر هشت وزیری که بعد از عزل میرزا آقا خان به مشاغل دولت برقرار شدند، کامران میرزا، عمارات سلطنت آباد، مظفرالدین میرزا ولیعهد، ظل السلطان
ج ۳ شامل ۸ تصویر: محمدخان سپهسالار، شمس العماره، علی خان اعتمادالسلطنه، مستوفی الممالک، حسین خان مشیرالدوله، تصویر شش وزیر، قصر عشرت آباد، نایب السلطنه امیرکبیر،
ج ۴ شامل ۳ تصویر: شعب سلیمان، نقش خاقان به همراه اسامی افراد، ظل السلطان، و نقشه عراق عجم (تا شده)
ج ۱: رقم "... بنده درگاه عباس ۱۲۹۴" در زیر تصویر ص ۲ (مقدمه)، رقم "عباس" در زیر تصویر ص ۱۱۶، ج ۲: رقم "ابوتراب غفاری" در زیر تصاویر ص ۲۳۱، ۲۳۸، ج ۲، رقم "العبد عباس" ص ۲۹۳، ج ۳: رقم "ابوتراب غفاری کاشانی ۱۲۹۶" در زیر تصویر ص ۸۰، رقم "ابوتراب غفاری" در زیر تصویر ص ۹۲ و تصاویر ص ۱۹۳ مکرر، رقم "ابوتراب" در زیر تصویر ص ۱۰۴، ۱۲۲ و ۱۹۶ مکرر
7559ب (ج 1)، 7837ب (ج 2)، 7795ب (ج 3) و 7742 (ج 4): مهر مستطيل "(مصادره اي)" در صفحه عنوان. 7559ب (ج 1): ضمائم را ندارد. 2 صفحه از يک کتاب چاپ سنگي چسبانده شده در داخل جلد. 7559ب (ج 1)، 7795ب (ج 3) و 7742ب (ج 4): يادداشت ارجاع برخي مطالب کتاب با مداد و جوهر برروي صفحه عنوان و پشت آن
ب ۱۹۸۹۱ (ج ۱): یادداشت خطی اهدای نسخه از احمد موسوی مطلق به کتابخانه اعظم قم و مهر بیضی او در صفحه عنوان، یادداشت خطی در ستایش کتاب در ص ۳۴ ضمائم، یک برگ افتادگی از انتها، مهر بیضی "محمدحسین حسینی" با نقش شیر و خورشید در حاشیه پایین آخرین صفحه
ب ۹۲۴۵ (ج ۱): بدون جلد، یک برگ افتادگی از انتها
178529 (ج 1) و 178521 (ج 2) و 10504 (ج 4): مهر گرد قرمز "کتابخانه بانک مرکزي ايران" در صفحه عنوان و انتهاي نسخه و مهر "از کتابخانه بانک مرکزي ايران خارج شد" در صفحه عنوان
18276ب (ج 1): مهر مربع چاپي "عزالسلطان اکبر قاجار" در ص 594 و مهر مستطيل آبي "کتابخانه ناصرالدين ميرزا" در حاشيه بالاي ص 3 مقدمه
81997 (ج 2) و 81999 (ج 3) و 82163 (ج 4) از مجموعه کتب اهدايي عبدالحسين راجي، با يادداشت خريد در سال 1348 و 1349 در ابتدا، 82163 (ج 4): جلد تيماج سبز ضربي با ترنج و سر ترج با نقش گل و بوته
178521 (ج 2): نسخه طبي به خط "خادم الحکماء علي نقي" براي آقاي دبير حضور فرزند معتمدالسلطنه در 1314ق در پشت نسخه
4698ب (ج 2): دستخط فرخ غفاري در داخل جلد و مهر مستطيل "هديه فرخ غفاري به کتابخانه مرکزي دانشگاه تهران" در حاشيه صفحه نخست و صفحه عنوان؛ 4845 ب (ج 4): مهر مستطيل "مجموعه فرخ غفاري سپرده به کتابخانه مرکزي دانشگاه تهران"؛ 23019 (ج 4): از مجموعه کتب اهدايي حسنعلي غفاري (معاون الدوله)
12276ب (ج 1): يک برگ افتادگي از ابتدا، مهر "دبيرخانه هيأت امناي کتابخانه هاي عمومي" در انتها
(ج۲): دو مهر مربع مشکی «محمدجعفر عبده» و مهر بیضی مشکی«الراجی تیمور» ص (۸), مهر دایره قرمز«کتابخانه دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی ۱۳۱۸» با نقش ترازو و یادداشت قیمت «قیمت ۴ جلد ۸۰۰ ریال»به تاریخ ۱۳۲۴/۱۲/۲۱ در ص نخست, صفحه آخر وصالی شده است
(ج۲) ۳۰۸۰۹۳/ب و (ج۳) ۲۰۸۰۹۴/ب: جلد و صفحه عنوان ساده, مهر گرد قرمز «کتابخانه دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی ۱۳۱۸» با نقش ترازو در ص ع و صفحه انتهایی (ج۳), یادداشت «قیمت ۴ جلد ۸۰۰ ریال» به تاریخ ۱۳۲۴/۱۲/۲۱ در ص ع, ۳۰۸۰۹۳/ب در انتها افتادگی دارد
جلد ج ۲: مقوایی و آراسته، مجدول با آرایه و طرح چهار لچکی و در میان یک بیضی تزئینی بزرگ روی جلد عنوان "وقایع پانزده ساله سلطنت ..." در داخل یک دایره بزرگ در وسط و نام "ناصرالدین شاه قاجار" در داخل دایره کوچک در بالا و و تاریخ سنه ۱۲۹۵ در دایره کوچک پایین و پشت جلد عنوان "جلد دویم مرات البلدان ناصری بتاریخ ..." در داخل دایره بزرگ وسط و "هو ..." در دایره کوچک بالا و "قیمت کتاب ..." در دایره پایین
جلد ج ۳: مقوایی و آراسته، روی جلد طرح فرشته ای با لوحی در دست که برروی آن نوشته شده است: "هو ... جلد سیم کتاب مرات البلدان ناصری بتاریخ ... قیمت ..." و دور این طرح را گل و بوته فرا گرفته است. همین طرح در پشت جلد نیز تکرار شده و برروی لوح نوشته شده است: "وقایع هفده ساله سلطنت ..."
ثبت ۱۴۰۷۴۱: دارای یادداشت دست نویس ابتدای کتاب پشت جلد
ثبت ۱۴۰۷۴۰: یادداشت دست نویس در ابتدای کتاب پشت جلد
ج۱: ۶۳۲۳۱: مهر بیضی: مهدی ابن علی الحسینی
ج۲: ۶۳۲۳۵: حسن الطباطبائی
ج ۱. شامل حرف (آ) تا بخشی از تهران، ج ۲ و ۳. ادامه تهران، ج ۴. از حرف (ثا) تا (ج ی) و قریه «جی»
0
ثبت ۴۶۹۹: مجموعه فرخ غفاری سپرده به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران؛ ثبت ۱۴۰۷۴۱: از مجموعه کتب اهدائی خاندان غفاری؛ ثبت ۱۴۰۷۴۰: از مجموعه کتب اهدائی خاندان غفاری؛ ثبت ۱۴۰۷۴۳: از مجموعه کتب اهدائی خاندان غفاری
مآثر السلطان
مرات البلدان
ایران
ايران
ایران
-- جغرافیا
-- تاريخ
-- جغرافیای تاریخی
-- قاجاريان، 1193 - 1344ق.
ايران- قراردادها
ناصرالدين قاجار، شاه ايران، 1247 - 1313ق.- سرگذشتنامه