بررسی تاثیر غلظتهای مختلف گیاه Hedera Helix و گلوکانتیم بر پروماستیگوتهای عامل لیشمانیوز جلدی
[طرح تحقیقاتی]
/ دکتر صفرعلی طالاری
؛ معاونت پژوهشی - دانشگاه علوم پزشکی کاشان
کاشان
، ۱۳۷۴.
ج،V،۷۰ص.
:جدول.نمودار.۲ن
چاپی
لیشمانیوز جلدی یکی از بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان است که توسط گونه های مختلف پشه خاکی (phlebotomus) منتقل می گردد. در حال حاضر ایران یکی از کانونهای این بیماری در جهان می باشد . لیشمانیوز جلدی عمدتا توسط دو گونه Leishmania major و L.tropica ایجاد می گردد. این بیماری اگر چه از نظر مرگ و میر و معلولیت در مقام مقایسه با سایر بیماریها مشکل زیادی نمی آفریند ، ولی بدلایل عدیده ای مانند طولانی بودن دوره زخم ، احتمال عفونت های ثانویه ، هزینه های درمانی سنگین برای جامعه ، طول دوره درمان و عوارض ناشی از درمان با داروهای موجود مشکلات بسیاری را به بار آورده است . هم اکنون درمان بیماری با گلوکانتیم صورت می گیرد . با این وجود برخی از گونه لیشمانیا نسبت به داروی گلوکانتیم بد جواب داده و نیاز به تزریقات مکرر و دوز بیش از حد تعیین شده دارند که این مساله موجب اتلاف وقت ، هزینه های اقتصادی و مشکلات درمانی می شود . گیاه هیدراهلیکس از تیره گیاهان همیشه سبز بالا رونده است که در مناطق غربی کشور بخصوص در کردستان به شکل خزنده و طبیعی رشد می کند و در اغلب گلخانه ها به عنوان گیاه زینتی استفاده می شود . این گیاه از زمانهای قدیم در طب سنتی مورد استفاده بوده است و در کشورهای چین و هندوستان جهت درمان سلولیت ، آفتاب زدگی ، میخچه ، زخمهای پوستی ، محو کردن لکه های صورت ، بی نظمی در قاعدگی و درمان گال مورد استفاده بوده است . در این مطالعه جهت مقایسه اثر گیاه هیدراهلیکس و گلوکانتیم بر رشد پروماسیتگوتها ، گیاه H.helix از اداره منابع طبیعی و امور دام استان اصفهان تهیه گردید . برای تهیه عصاره گیاه ، مقدار ۵۰ گرم از پودر حاصله از برگ گیاه را در یک ارلن ۵۰۰ سانتی متر مکعب ریخته و حدود ۳۰۰ سانتی متر مکعب حلال متانول ۸۰ درصد به آن اضافه گردیده جهت جلوگیری از تبخیر حلال سر ارلن را با چوب پنبه بسته و به مدت ۴-۵ ساعت روی دستگاه تکان دهنده قرار داده سپس به مدت ۴۸ ساعت بی حرکت گذاشته تا عمل استخراج کامل گردد . با استفاده از قیف بوخنرکه روی فلاکس مکنده قرار گرفته و متصل به خرطوم خلاء می باشد محلول صاف گردید . عصاره حاصله را در پتری دیش قرار داده و پس از تبخیر به صورت پودر در آورده و در آزمایشات بعدی مورد استفاده قرار گرفت . از گلوکانتیم با مارک spacia ساخت فرانسه استفاده گردید همچنین سوش های لیشمانیای تائید شده سازمان جهانی بهداشت L.major با کد (MRHO/IR/۶۴/NodimI) وL.tropica با کد (MHOM/SU/۷۴/K۲۷) از انستیتو تحقیقات بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران تهیه گردید . جهت انجام آزمایش تعداد معینی از اشکال پروماستیگوت (۱۰ عدد در هر میدان میکروسکوپی) را در ۱۲ ردیف ده تایی لوله های محتوی محیط کشت N.N.N ریخته و در ۶ ردیف ده تایی از آن به ترتیب غلظتهای مختلف (۱،۵،۱۰،۲۵،۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم در میلی لیتر) از گلوکانتیم و در ۶ ردیف ده تایی دیگر همین غلظت از عصاره گیاه هیدراهلیکس اضافه گردید . در لوله های شاهد بجای دارو یا عصاره گیاه از سرم فیزیولوژی استفاده شد . کلیه اعمال فوق در شرایط یکسان کنترل شده (محیط کشت ، تعداد انگل ، رقت مناسب ، درجه حرارت و ...) انجام گردید و همه روزه تعداد انگلهای زنده بالام نئوبار شمارش شد . نتایج این بررسی نشان می دهد که غلظتهای ۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم عصاره گیاه H.helix پس از ۲۴ ساعت موجب از بین رفتن تمام پروماستیگوتهای L.tropica گردیده و پس از ۴۸ ساعت در غلظت ۱۰۰ ، ۵۰ و ۲۵ و پس از ۷۲ ساعت در تمام غلظت های مورد بررسی هیچ گونه پروماستیگوت زنده L.tropica یافت نگردید . در حالی که پس از ۲۴ ساعت عصاره این گیاه در غلظت های ۲۵ ،۵۰ و ۱۰۰ پروماستیگوتهای L.major را بطور کامل از بین برده و پس از ۴۸ ساعت در غلظت ۱۰ میلی گرم و پس از ۷۲ ساعت در غلظت ۱ میلی گرم هیچ گونه پروماستیگوت زنده L.major مشاهده نگردید. مقایسه تاثیر گلوکانتیم در غلظت های مورد بررسی هیچ گونه کاهشی در تعداد پروماستیگوتهای L.tropica ایجاد نکرده و پس از ۴۸ ساعت در غلظت های ۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم ۴۶ درصد پروماستیگوتها و پس از ۷۲ ساعت در همین غلظت ۶۸ در صد پروماستیگوتها از بین رفته اند . انهدام کامل و ۱۰۰ درصد پروماستیگوتهای L.tropica پس از ۸ روز صورت گرفت . تاثیر گلوکانتیم با همین غلظت ها بر روی پروماستیگوتهای L.major نشان می دهد که در غلظت ۱۰۰ میلی گرم پس از ۲۴ ساعت ۵۰ درصد و پس از ۴۸ ساعت ۶۷ درصد و پس از ۷۲ ساعت ۱۰۰ درصد پروماستیگوتهای L.major از بین رفته اند و پس از ۹۶ ساعت در کلیه غلظت های مورد مطالعه انهدام کامل پروماستیگوتها مشاهده شد . در گروه شاهد که سرم فیزیولوژی استفاده گردید ، کاهش معنی دار یا انهدام پروماستیگوتها در مقایسه با گروههای مورد بررسی دیده نشد . نتایج این طرح با تست آماری Tآنالیز گردید و مشخص گردید که اختلافات مشاهده شده در نتایج فوق الذکر از نظر آماری معنی دار می باشد (P<۰.۰۰۳) . با توجه به نتایج فوق توصیه می گردد که مسئولین دارویی کشور پس از آزمایش عصاره گیاه H.helix بر روی زخمهای ایجاد شده در حیوانات آزمایشگاهی و تاثیر اثر بخشی و کم بودن عوارض جانبی آن سفارش به تولید اشکال دارویی عصاره گیاه و استفاده از آن در درمان لیشمانیوز جلدی بنمایند