آغاز: بسمله. الحمدلله الواحد الاحد الفرد الصمد الحي القادر العليم الحکيم العلي العظيم المتعالي عن صفات المخلوقين... قال الشيخ الفقيه ابوجعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن موسي بن بابويه القمي مصنف هذا الکتاب ...
انجام: لا يهدي القوم الظالمين و قال عزوجل فتغسالهم و اضل اعمالهم و قال کبر مقتا عند الله و عند الذين آمنوا کذلک يطبع الله علي کل متکبر جبار.
اين کتاب به زبان عربي و درباره حضرت مهدي (عج) است و از آثار ارزشمند و بسيار مفيد شيخ صدوق است که نام کتاب خود را از آيه 4 سوره مائده که "اليوم اکملت لکم دينکم و اتممت عليکم نعمتي" است، گرفته است. در آغاز اين کتاب، علت تاليف آن را اين گونه بيان مي کند که يک سال که از زيارت حضرت رضا (ع) بر ميگشتم، وقتي که به نيشابور رسيدم، عدهاي از شيعيان که به ملاقات من آمدند، ديدم که درباره غيبت حضرت مهدي (عج) شبهه¬هايي برايشان، حاصل شده و از راه منحرف شده و به آراء و عقايد ديگران روي آوردهاند. من مدتي آنها را با استناد احاديث پيغمبر و اخبار ائمه (ع)، راهنمايي کردم و سعي و کوشش زيادي در اين راه نمودم، تا اينکه دانشمند بزرگ، شيخ نجم الدين ابوسعيد محمدبن حسن صلت قمي، از بخارا بر ما وارد شد. من هم که مدتها بود شيفته ديدار او بودم ساعتها به گفت و شنود و بحث و صحبت گذرانديم، تا اينکه يک روز، او داستاني براي من گفت که مردي فيلسوف و منطق¬دان، سخناني درباره مهدي موعود (عج) گفته که مايه سرگرداني من شده و شبهه¬هايي برايم حاصل شده است. شيخ مي¬گويد: من آنقدر براي او اخبار و حديث از پيغمبر و ائمه (ع) گفتم که شک او از بين رفت و دلش آرام شد. آنگاه او از من خواست که در اين باره کتابي بنويسم. من هم به او نويد دادم که در برگشت به وطن (ري) اين کار را انجام مي دهم. در اين ميان شبي امام زمان (عج) را در خواب ديدم که در مکه بود و بر در کعبه ايستاده، به ايشان نزديک شدم و سلام کردم، حضرت پاسخ دادند و فرمودند: چرا در باب غيبت کتابي تاليف نمي¬کني؟ گفتم مقداري کرده¬ام. حضرت فرمودند: آن را نمي خواهم به تو فرمان مي دهم که در اين باره کتابي بنگاري و غيبت پيغمبران را ياد کني و من از صبح همان شب نگارش اين کتاب را شروع کردم. مولف محترم بعد از اين مقدمه، اخبار و احاديث بسيار و داستانهاي مستدل و مستند در باب امامت و امامان آورده و آنگاه روايات وارده از پيامبر و همه امامان معصوم تا امام يازدهم را درباره وجود و غيبت امام دوازدهم را بيان نموده است و در ضمن، شبهات مربوط به طول غيبت و عمر طولاني حضرت را برطرف مي کند. پس از آن غيبت بعضي از پيامبران مانند حضرت آدم، نوح، صالح، يوسف، ابراهيم و موسي عليهماالسلام را مطرح مي کند. در قسمت¬هاي بعدي کتاب، جريان تولد امام زمان، کساني که حضرت را ديده و با او گفتگو کرده¬اند و بعد علت غيبت حضرت و توقيعات وارده از ناحيه مقدسه را شرح داده و سپس کساني که عمر دراز داشته-اند، آنها را ذکر کرده است. در قسمت پاياني کتاب، فضيلت انتظار قيام قائم و علامات ظهور حضرت به رشته تحرير در آمده است. اين مسائل با ترتيبي کامل و آراسته در 62 باب تنظيم شده است. ارزش و اعتبار اين کتاب، گذشته از جامعيت و استحکام مطالب، به خاطر نزديکي زمان تاليف آن با آغاز غيبت حضرت مهدي (عج) است زيرا اين کتاب در سال 352ق. يعني زماني که سن حضرت هنوز به 100 سالگي نرسيده بود، تاليف شد. اگر چه نام اين کتاب را "اکمال الدين و اتمام النعمه" مي گويند ولي صحيح آن "کمال الدين و تمام النعمه" مي باشد. اين کتاب در سال 1301 قمري به صورت سنگي به چاپ رسيده است. (الذريعة 2/283؛ مرعشي 2/403؛ التراث العربي 1/295)
نوع خط: نسخ
جلد: تيماج سرخ، ساده, لولادار
عناوين و نشانيها شنگرف؛ در حاشيه تصحيح شده است؛ حواشي با امضاي "صح".