بناء عقلاء يا سيره عقلاء همان تبانی و همدستی عقلاء بماهم عقلاء می باشد و ازِ فرقهای اساسی آن با سيره متشرعّه در نوع ساختار آن است يعنی در ساختار و شکل گيری بناء عقلاء، حکم شارع تأثيری ندارد، ولی در تکوين و ساختار سيره متشرعّه ،حکم شارع دخالت دارد و بناء عقلاء تقريباً همان عرف عام میباشدکه بيشترين نقش را در تعيين و کشف موضوع حکم شرعی دارد ولی نوع حکم شرعی را نمیفهماند مگر بالاجمال. البته به ندرت در صورت وجود برخی قراين نوع حکم را نيزمعين میکند. بناء عقلاء يا به دلالت سکوت شارع، نسبت به عملکرد و سيره عقلاء و يا به خاطر اينکه روش عقلاء روشی است که شارع هم آن را اخذ کرده زيرا من العقلاء بلکه رئيس العقلاء میباشد حجيت دارد به هر تقدير سيره و بنائی که در مرائی و منظر معصومين متداول باشد و مخالفتی از سوی آنها ذکر نشده باشد صلاحيت حجيت را دارد. سيره عقلاء کارآئيهای زيادی در فهم احکام شرعی دارد که مهمترين نقش آن در باب حجيّت ظواهر در اصول می باشد ولی به هر تقدير بناءعقلاء اصلی از اصول عملّيه محسوب نمی شود و همچنين در کنار ادلّه اربعه ( کتاب و سنّت و اجماع وعقل) دليل مستقلّی نمیتواند باشد بناء عقلاء چون نقش قابل توجّهی در تعيين نوع حکم ندارد و صرفاً کشف موضوع حکم میکند لذا از مواردی که حکم را معيّن میکند خارج است. سيره عقلاء در عمل به ظواهر کلام به نحوی است که آيات ناهيه از اتّباع ظن نمیتواند با چنين سيرهای تعارض کند و از آنجائی که همه بناءها و سيرههای عقلاء از حيث اهميّت در يک درجه و اعتبار نيستند و میتواند در برخی موارد مورد مخالفت شارع قرار گيرد لذا هر سيرهای بايد علیالاحده و جداگانه مورد بررسی قرار گيرد.