طراحی و آزمون مدل ارتباطی تعیینکنندههای اجتماعی سلامت برسطح تکامل کودکان36 - 60ماهه شهر تهران :مدلی با واسطهگری مشارکت مادران
[پایاننامه]
دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشیUniversity of Social Welfare and Rehabilitation Sciences))
، ۱۳۹۵
ه،۳۲۰ص.
چاپی
دکترا
توانبخشی اعصاب اطفالPediatric Neurorehabilitation
۱۳۹۵/۰۷/۱۹
دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشیUniversity of Social Welfare and Rehabilitation Sciences))
مقدمه :تکامل انسان، حاصل تعامل پویا و مستمر بین فاکتورهای بیولوژیکی و اکتسابی میباشد .تکامل سالم و طبیعی در دوران ابتدای زندگی افراد را قادر به هدایت یک زندگی شکوفا درحیطههای مختلف ازجمله خوب زیستی اجتماعی، عاطفی، شناختی و فیزیکی میسازد .طیف وسیعی از علل در تکامل طبیعی کودک نقش دارند .با توجه به نقش والدین به خصوص مادر در رشد و تکامل کودک، از مشارکت مادران به عنوان یک نیروی حیاتی در تکامل کودک نام برده شده است، در واقع با مشارکت مادران شانس بزرگتری از تکامل برای کودک بوجود میآید .شناخت عوامل موثر بر تکامل، به بهبود پیامدهای تکاملی کودک و کاهش هزینههای جامعه منجر میشود .تعیینکنندههای اجتماعی سلامت به خودی خود و یا از طریق تاثیر بر یکدیگر وضعیت سلامتی را به شدت تحت تاثیر قرار میدهند و سبب بروز نابرابریهایی در وضعیت سلامت میگردند .باتوجه به عدم شناخت کافی از چگونگی تاثیر متقابل عوامل تعیین کننده سلامت بر تکامل در کودکان به ویژه در منابع بومی، به خصوص با در نظر داشتن نقش مادران، این مطالعه با هدف طراحی و آزمون مدل ارتباطی تعیینکنندههای اجتماعی سلامت بر تکامل کودکان36 -60ماهه شهر تهران با واسطهگری مشارکت مادران انجام شده است .مواد و روشها :مطالعه به روش مقطعی با 1067 زوج مادر وکودک در مهدکودکهای شهر تهران که به شیوه چند مرحله ای) طبقه ای و خوشه ای (انجام گردید .پرسشنامههای خود گزارش دهی مرتبط با مشارکت مادران و تعیینکنندههای اجتماعی ساختاری و بینابینی شامل پرسش نامههای جمعیت شناختی و فردی، وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی، افسردگی، استرس و اضطراب، رضایت زناشویی و حمایت اجتماعی، رفتار ناسالم و مشارکت مادران در تکامل کودکان و همچنین پرسشنامه سنین و مراحل جهت کودکان توسط مادران تکمیل گردید .تحلیل اطلاعات با استفاده از نرمافزار Amos 20 و SPSS 20 و بکارگیری آزمون تحلیل مسیر انجام شد .یافتهها :از بین نمونههای مورد بررسی 16درصد تاخیر تکاملی و بیشترین تاخیر تکاملی در کودکان 42 ماهه و در حیطه ارتباطی و کمترین تاخیر تکاملی در کودکان 48 ماهه و در حیطه شخصی ـ اجتماعی بوده است .آزمون مدل بیانگر مطلوبیت، تناسب بالای مدل و منطقی بودن روابط تنظیم شده متغیرها بر اساس چارچوب مفهومی بود(993/0=NFI ،1=GFI ، .031/0=RMSEA) رگرسیون لجستیک نشان داد از میان عوامل ساختاری و بینابینی، اثر استرس مادر(=(025/0p ، افسردگی (002/0=p)و وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده (032/0=p) بر تکامل کودکان معنی دار بوده است .به طوری که افزایش استرس و افسردگی مادر شانس تکامل طبیعی کودک را کاهش میدهد و وضعیت اقتصادی مطلوب خانواده نسبت به وضعیت اقتصادی نامطلوب شانس تکامل طبیعی کودک را افزایش میدهد .رگرسیون خطی نشان داد بین عوامل بینابینی و ساختاری درنظر گرفته شده با مشارکت مادران در تکامل کودک، وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده(001/0>p) ، استرس(026/0=p) ، اضطراب آشکار (=(023/0p و اضطراب پنهان(001/0>p) ، رضایت زناشویی مادر (001/0>p) با مشارکت مادران در تکامل کودکان ارتباط معنیداری وجود داشته است .با افزایش نمره استرس، نمره اضطراب آشکار و پنهان، میانگین مشارکت مادران کاهش مییابد .با افزایش نمره رضایت زناشویی میانگین مشارکت مادران در تکامل کودکان افزایش مییابد .همچنین وضعیت اقتصادی و اجتماعی مطلوب نسبت به نامطلوب میانگین مشارکت مادران در تکامل کودک را افزایش میدهد .نتایج تحلیل مسیر نشان داد اضطراب مادر بیشترین اثر مستقیم و اثرات غیر مستقیم رابر تکامل کودک دارد .نتیجه گیری :مطالعه نشان داد وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی خانواده بر وضعیت امتیاز افسردگی و اضطراب مادر اثرگذار میباشد و این وضعیت افسردگی و اضطراب مادرخود تحت تاثیر عامل استرس، رضایت زناشویی مادر را تحت تاثیر قرار میدهد .وضعیت رضایت زناشویی در کنار وضعیت افسردگی، اضطراب و استرس مادر، هر چهار عامل برمشارکت مادربر تکامل کودک دارای اثر میباشد .وضعیت افسردگی و اضطراب واسترس مادر فارغ از مشارکت مادر نیز برتکامل کودک اثرگذار میباشد .علاوه برتمامی موارد فوق وضعیت اقتصادی - اجتماعی خانواده اثر مستقیمی برمشارکت مادر داشته و در نهایت افزایش مشارکت مادر نیز، سبب ارتقا تکامل کودک میگردد .توصیه به انجام مطالعات مداخله ای جهت بررسی اثر کاهش عوامل منفی و بهبود وضعیت موجود بر افزایش مشارکت مادران در راستای ارتقا تکامل کودک میگردد .کلمات کلیدی :تعیینکنندههای اجتماعی سلامت، تعیینکنندههای ساختاری و بینابینی سلامت، مشارکت مادران، تکامل کودکان، تحلیل مسیر
Introduction: Natural development in the early life enables people to lead a flourished life in various fields, including social, emotional, cognitive and physical well-being. Given the role of parents, especially mothers, in childrens growth and development, the maternal involvement is considered a vital force in children s development. Identifying factors influencing development leads to improvement of developmental outcomes in children and reduces the community cost. Social determinants of health strongly influence health status, on their own or through interplay. Because not much is known about the effects of determinants of health interplay on children s development, particularly with regard to the role of mothers, the present study aimed to design and test a relational model of social determinants of health on the development of 36-60 month-old children mediated by maternal involvement in Tehran, Iran. Materials and methods: This cross-sectional study enrolled 1067 pairs of mothers and children in Kindergarten in Tehran, selected by a multi-stage method (stratified and cluster). Mothers filled out selfreport questionnaires related to maternal involvement in children s development and Social determinant of health included demographic inventory, socioeconomic questionnaire, Beck Depression Inventory, Perceived Stress Scale, Spiel Berger's Anxiety Scale, marital satisfaction, and Ages and Stages Questionnaire. The data were analyzed using SPSS 20 & Amos20 software. Findings: The prevalence of developmental delay of the sample was 16 . The most frequent developmental delays were in 42-month-old children and in the communication domain and the least frequent developmental delays were in 48-month-old children and in the personal-social domain. The test model showed model s high desirability and goodness of fit, and reasonableness of variables configured based on the conceptual framework (GFI=1, NFI 0/993, RMSEA=0.031). Logistic regression showed that among the inter med iatory and structural factors, the effects of mothers stress (p=0/025), maternal depression (P=0/002) and socioeconomic status (p=0/032) on children s development was significant, that is, the increase in mothers stress and depression will decrease children s chances of natural development. Also, familys favorable economic status increased chances of natural development of children compared to the unfavorable economic status. Linear regression showed that among the inter med iatory and structural factors considered with maternal involvement in children s development, socioeconomic status (p 0/001), trait anxiety (p 0/001), State Anxiety (p=0/023) and mother s marital satisfaction (p 0/001) had a significant relationship with maternal involvement in children s development. Maternal involvement decreased with an increase in stress scores. Maternal involvement in ii children s development increased with an increase in marital satisfaction scores. The favorable socioeconomic status increased maternal involvement in children s development compared to unfavorable status. Path analysis results showed that mother s anxiety has the most direct and indirect effects on children s development. Conclusion: The study showed that socioeconomic status of family affects mothers depression and anxiety, which in turn affects mother s marital satisfaction under the influence of stress. All four factors of mother s marital satisfaction, depression, anxiety, and stress affect maternal involvement and consequently children s development. Mothers depression, anxiety and stress affect children s development regardless of maternal involvement. In addition to all the above, socioeconomic status of the family has a direct impact on maternal involvement and ultimately increased maternal involvement can also promote children s development. Therefore, the social determinants of health influence children s development mediated by maternal involvement. Hence, it is important to consider this factor for increasing the level of children s development. It is recommended to take necessary measures to increase maternal involvement according to the social determinants affecting it in order to promote children s development. Key word: Social determinant of health, child development, maternal involvement, path analysis