پ۲۹۵۳۹
per
سیاست فرهنگی دولت رضاشاه پهلوی در آذربایجان (1304-1320)
جعفر قلی پور
حقوق وعلوم اجتماعی
۱۴۰۲
۱۸۱ص.
سی دی
دکتری
تاریخ گرايش ایران دوره اسلامی
۱۴۰۲/۰۶/۱۸
هدف از تحقیق «سیاست فرهنگی رضاشاه پهلوی در آذربایجان» که به روش تحقیق تاریخی و با استفاده از گردآوری، بازخوانی، مطالعه و تحلیل اسناد، مدارک و منابع دست اول موجود از دوره مورد مطالعه انجام شده است، شناخت دگرگونی‌ها، تغییرات و پیامدهای به وجود آمده در حوزه‌های مختلف فرهنگی ایالت آذربایجان است که در دورة زمانی 1304- 1320ه. ش و در سایۀ اجرا و اِعمال خط‌مشی‌های گفتمان آمرانه‌ی دولت رضاشاه پهلوی در این منطقه از کشور به وجود آمد. از آنجایی‌که رضاشاه قدرت را در ایران بعد از حاکمیت یک دوره نظام پارلماني ناموفق، کابینه‌های متزلزل، اصلاحات نافرجام، فقر، قحطی و نقض تمامیت ارضی کشور، به دست گرفته بود، در نظرها به‌عنوان نجات‌دهندۀ ایران از آشوب و هرج‌ومرج جلوه‌گر شد که درصدد برآمده است تا آرمان‌های نهضت مشروطیت ایران یعنی مبارزه با استبداد، استعمار، احیای استقلال ایران و توسعه و ترقی جامعه ایرانی را جامه عمل بپوشاند. از این رو، بلافاصله بعد از دستیابی به قدرت و با هدف تکوین هویت ملی جدید بر اساس عناصر ایدئولوژی دولتی مبتنی بر تمرکزگرایی، ناسیونالیسم باستان گرا و سکولاریسم، برنامه‌های اصلاحی مدنظر خود را در حوزه‌های مختلف فرهنگ جامعه ایرانی از قبیل؛ زبان، پوشش و لباس، آموزش و پرورش، ادبیات، اسامی جغرافیایی، مطبوعات و حوزه چاپ و نشر، خرده فرهنگ‌ها و هویت‌های قومی و محلی مناطق مختلف کشور از جمله منطقۀ آذربایجان به اجرا گذاشت. اما مسئله اینجاست که سلسله برنامه‌های به اجرا گذاشته شده توسط دولت رضاشاه در حوزه‌‌ی فرهنگ آذربایجان در فاصله‌ی زمانی 1304 تا 1320شمسی، نه تنها در تقویت همگرایی و همبستگی ملی در بین ساکنان اجتماع محلی آذربایجان موثر نیافتاد بلکه با ایجاد رنجش، نارضایتی، بی اعتمادی و مقاومت در میان آنها نسبت به سیاست فرهنگی حکومت پهلوی، زمینه واگرایی و تمایلات گریز از دولت مرکزی را در این منطقه بیش از پیش فراهم ساخت. از این رو، بررسی کم و کیف اقدامات فرهنگی دولت رضاشاه در آذربایجان و بازخورد و تبعات آن در تحقیق حاضر مورد بررسی قرار می‌گیرد تا بدین سؤال اساسی پاسخ داده شود که دولت رضاشاه برای یکسان‌سازی فرهنگی در کشور، چه سیاست فرهنگی را در آذربایجان به اجرا گذاشت و اِعمال آن سیاست، چه پیامدهایی را به همراه آورد؟بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر، هرچند که اِعمال سیاست فرهنگی جدید از قبیل؛ الزامی کردن آموزش به زبان فارسی، اجباری کردن لباس متحدالشکل، پافشاری بر برگزاری جشن‌های مختلط و اجرای نمایش‌ها و سخنرانی‌هایی با مضامین ملی و میهنی باستان‌گرایانه و ایجاد محدودیت برای عناصر و مؤلفه‌های فرهنگ و هنر بومی و محلی (روزنامه‌ها، مطبوعات، کتاب و تألیفات، موسیقی و تئاتر و...)، آثار و پیامدهایی چون؛ گسترش نهادها و مؤسسات نوین آموزشی و علمی (مدارس دولتی)، بالا رفتن نسبی سطح سواد در اقصی نقاط استان، ظهور و تقویت طبقه متوسط شهرنشین، کاسته شدن از نفوذ و قدرت سران عشایر و بهبود نسبی جایگاه زنان را در پی داشت، امّا اصرار به لزوم یکنواخت ساختن جامعه، اجرای سیاست فرهنگی بدون همراهی و مشارکت مردمی، توسل به شیوه‌های قهری و اجباری در حوزه‌هایی همچون؛ ترویج و تدریس زبان فارسی، رفع حجاب و نیز نفی، طرد و تضعیف مؤلفه‌های فرهنگ و هویت بومی و محلی مردم آذربایجان، به گقمان آمرانه‌ای انجامید که پیامدش نه‌تنها به تقویت همگرایی ملی نینجامید؛ بلکه زمینه واگرایی و افزایش تمایلات قوم‌گرایی در این منطقه را فراهم ساخت.
Abestruct: The purpose of this research is to carry out a "Peshawar-Pahlavi cultural policy in Azerbaijan" which is carried out by documentary analysis method (by collecting, revising and analyzing documents, documents and other available resources), examining the changes, changes and consequences that occur during the period It was created in Azerbaijan in the light of the implementation and the implementation of the main cultural policies. Reza Shah, who assumed power within the framework of a powerful and centralized government, following the rule of an unsuccessful parliamentary system, shaky cadres, failed reforms, poverty, famine and violations of the territorial integrity of the country, immediately after the achievement of power, with The goal of the emergence of the new national unity based on the promotion of ideology based on centralism, anti-nationalism and secularism, sought to bring about changes in various aspects of the country's culture such as language, clothing and clothing, education, literature, customs and customs of subcultures and ethnic identities And local. But by doing so, not only this demand was not achieved, but a deep divide among the components of the vast Iranian society, including in the Azerbaijani region. The small study of Reza Shah's actions and practices in Azerbaijan and its repercussions and implications is an issue that has been addressed in this study to answer the fundamental question that the government of Reza Shah, for cultural integration in the country, or the cultural policy in Azerbaijan What are the implications and implications of that policy?According to the findings of the present study, the application of new cultural policies, such as the obligation to teach in Persian, the compulsion of uniform uniforms, the insistence on holding mixed concerts and performing plays and lectures on national and patriotic anthropological themes, and limiting elements and The components of local culture and art (newspapers, press, books and compositions, music and theater, etc.), the effects and implications of; the development of new educational institutions and institutions (public schools), the relative level of literacy Provinces of the province, the rise and strengthening of urban middle class, the decline of the influence and power of tribal leaders, and The relative encouragement has led to women's status, but insists on the need for a unified society, the implementation of cultural policies without accompaniment and popular participation, resorting to coercive and compulsory methods in such areas as promoting and teaching Farsi, discovering veil, and denying, exclusion and The weakening of the components of the local culture and identity of the Azerbaijani people led to modernization that resulted not only in strengthening national convergence, but also in terms of divergence and increasing ethnicity in this region.
The Reza Shah's government cultural policy in Azerbaijan (1925-1941)
قلی پور،
جعفر
تهیه کننده
پاشازاده،
کریمی،
سلماسی زاده،
غلامعلی
علیرضا
محمد
استاد راهنما
استاد مشاور
استاد مشاور
تبریز
