عنوان

بررسی پتانسیل اسیدزایی دامپ باطله مواد معدنی در کانسار انجرد شمالغرب شهرستان اهر

پ۲۹۲۱۱

per

بررسی پتانسیل اسیدزایی دامپ باطله مواد معدنی در کانسار انجرد شمالغرب شهرستان اهر

صمد دهقان

علوم طبیعی

۱۴۰۲

۸۵ص.

سی دی

کارشناسی ارشد

زمين‌شناسي زیست محیطی

۱۴۰۲/۰۶/۱۳

یکی از بزرگترین عوامل تخریب محیط زیست (Acid Rock Drainage) ARDیا تشکیل زهاب اسیدی سنگ بوده و اغلب تابع کانی شناسی و در دسترس بودن آب و اکسیژن است. این مطالعه در معدن مس انجرد واقع در استان آذربایجان شرقی در 23 کیلومتری شمالغرب شهرستان اهر انجام شده است. در این پژوهش، مسائل مربوط به اسیدزایی، عوامل موثر در تولید اسید، عوامل خنثی کننده آن و محصولات حاصل از این واکنش ها مورد بحث قرار گرفته است. آزمایش های استاتیکی جهت تخمین ظرفیت تولید و خنثی¬سازی اسید و روش انجام آزمایشات استاتیکی و پارامتر های اسید¬زایی حاصل از آن¬ها شرح داده شده است. روش نمونه برداری و تجزیه های دستگاهی بکار رفته تشریح شده و نهایتاً، نتایج حاصل از آزمایشات استاتیکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و چگونگی توزیع انواع نمونه های بسیار اسیدی، اسیدی و خنثی در محل دامپ باطله ها مورد ارزیابی قرار گرفته است. تعداد مناسبی از نمونه¬ها برای دسته¬بندی انواع لیتولوژی، دگرسانی و هوازدگی انتخاب شدند. در این مطالعه 12 نمونه منتخب از باطله ها شامل: دامپ فعال، دامپ علی جواد، دامپ شیلی، دامپ شمالی و سنگ دیواره برای انجام تست ژئوشیمیایی برداشت و آماده سازی گردید. سپس 12 نمونه¬ی برداشت شده از دپوی باطله ها، تحت آنالیز 28 عنصری به روش ICP-OES قرار گرفته و درصد عناصر (Al, As, B, Bi, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Hg, K, Mg, Mn, Mo, Na, Ni, P, Pb, S، Sb, Se, Sn, Sr, Th, U, Zn ) محاسبه گردید بعداز آماده ¬سازی نمونه¬ها، جهت تعیین پارامتر¬های اسید¬زایی و تعیین مقادیر اسید در انواع نمونه¬های کانسنگی و باطله، آزمایشات استاتیکی بر روی نمونه¬ها انجام گرفت تا نمونه¬ها دسته بندی شده و توزیع نمونه¬های خنثی، اسیدی و بسیار اسیدی در انواع نمونه¬ها مشخص شود. در مجموع می توان گفت که 6 نمونه از 12 نمونه برداشت شده بعنوان نمونه های اسیدزا ارزیابی شدند. نتایج اشاره بر این دارد که چنین موادی، چه PAF و چه High-PAF می¬توانند زمان کوتاهی بعد از معدنکاری و قرارگیری در معرض شرایط جوی، شروع به تولید ARD کنند. ارزیابی مقدار سولفور در نمونه¬ها نشان می¬دهد که حجم سولفور نمونه¬های دامپ دره سد، دامپ دره علی جواد، دامپ شمال علی جواد در محدوده¬ی 7/0تا 4/6 %S و میانگین 1/3 %S می¬باشد که این نشان¬دهنده¬ی پتانسیل اسیدزایی توسط اینگونه باطله ها می باشد. مقدار NAPP (تولید اسید خالص) 4 نمونه بصورت NAPP>30 می باشد و 2 نمونه دیگر بین 0 و 30 قرار می گیرد. مثبت بودن مقادیر NAPP بدین معنی است که نمونه ها اسیدزا هستند. در میان عناصر سنگین آرسنیک، کادمیوم و جیوه به ترتیب در نمونه های باطله PAF، High-PAF، NAF و سرب در نمونه های High-PAF با میانگین بیشترین حد غنی شدگی قرار دارند. دو عنصر که بیشترین غنی شدگی را دارند و از لحاظ زیست محیطی اهمیت دارند، آرسنیک و جیوه می باشند. حدود 50% از نمونه های مورد آنالیز از دامپ باطله ها در گروه سنگهای غیر تولید کننده اسید یا NAF طبقه بندی می شوند.لذا نگرانی ویژه ای از تولید اسید دراین معدن وجود دارد.

Abstract: Acid Rock Drainage (ARD) is one of biggest destructive factors and often is subjected to mineralogy and water and oxygen availability. This study was conducted in the Anjard copper mine located in East Azarbaijan provice, 23 km from north-west of Ahar city. In this research, problems related to acidification, acid production effective factors, its neutralizer factor and obtained products of this reaction has been discussed . Static tests for product capacity estimation, de-acidification ,static tests applying way and obtained acidification parameters has been demonstrated .Sampling way and applied analysis mechanism has been explained and finally, results of static tests have been analyzed and distribution manner of kinds of more acidic , acidic and neutral samples in waste dumps have been assessed. Appropriate amounts of samples was selected to categorize kinds of lithology, alteration and weathering. In this study 12 selected samples from wastes of : active dumps, Ali-Javad dump , Shilie dump, northern dump and rock wall were collected and prepared for geo-chemical testing. Then 12 collected samples from waste dumps were underwent 28 elements analysis according to ICP-OES approach and element percent were calculated (Sb, S, Pb, P, Ni, Na, Mo, Mn, Mg, K, Hg, Fe, Cu, Cr, Co, Cd, Ca, Bi, B, As, Al, Zn, U, Th, Sr, Sn and Se).After samples preparation , to determine ARD and acid amount in kinds of ore and waste samples, static tests were used to samples were sorted and distribution of neutral, acidic and more acidic samples in kinds of samples were determined. All in all, we can tell that 6 samples of 12 were assessed as acidic samples.Results indicate that such materials, whether PAF or High-PAF can begin to produce ARD,in a short time after mining and subjected to atmospheric conditions.Assessment of sulfur amount in samples shows that sulfur volume in samples of Darreh-Sad , Ali-Javad valley , North Ali-Javad dumps are limited between 0.7 to 6.4S% and average of 3.1S% , that indicates ARD potentiality by these wastes. Amount of NAPP (Net Acid Producing Potential ) of 4 samples are NAPP>30, and 2 other samples are between 0 and 30. The positivity amounts of NAPP means that samples are acidic. Amongst heavy elements: Arsenic,Cadmium and Mercury are located in waste samples PAF, High-PAF, NAF, respectively, and Lead is in High-PAF samples with average of the most enrichment. Arsenic and Mercury are two elements which have more enrichment and are more important in terms of environmental. About 50% of analyzed samples from waste dumps are grouped in Non-Acid Forming rocks or NAF . So , there is special concern about acid producing in this mine.

The Study of Acid Rock Drainage (ARD) Potential of Mine Waste Dumps In The Anjard Deposit , North Waste of Ahar Town

‏دهقان،

‏صمد

تهیه کننده

‏سیاه چشم،

حسین زاده،

ندیری،

‏کمال

‏ محمدرضا

‏ عطاالله

استاد راهنما

استاد راهنما

استاد مشاور

‏ تبریز