عنوان

تسهیلگریِ توسعه اجتماعی: ارزیابی تأثیرات اجتماعی- فرهنگی دفاتر تسهیلگری در محله¬های حاشیه¬نشین تبریز (مطالعه موردی: دفتر تسهیلگری محله ملازینال)

پ۲۸۷۰۸

per

تسهیلگریِ توسعه اجتماعی: ارزیابی تأثیرات اجتماعی- فرهنگی دفاتر تسهیلگری در محله¬های حاشیه¬نشین تبریز (مطالعه موردی: دفتر تسهیلگری محله ملازینال)

بدر شکوهی آشان

علوم اجتماعی(پردیس)

۱۷۴ص.

سی دی

دکتری

علوم اجتماعی توسعه و گرایش جامعه شناسی اقتصادی

۱۴۰۲/۰۲/۰۹

چکیده امروزه یکی از مسائل و معضلات در زندگی حیات شهری، وقوع پدیده ای حاشیه نشینی است که به اعتقاد متفکران و نظریه پردازان شهری از خصلت¬ها و ویژگی¬های حاصل از استیلای صنعت، سطوح بالای تحرک اجتماعی و تراکم بالای جمعیت می باشد. چنین تغییراتی در درون کلان¬شهرها، پیامدهای فرهنگی، اجتماعی، روانشناختی و جمعیتی زیادی به دنبال دارند و مانع از دستیابی به توسعه پایدار شهری می¬شوند. بنابراین برای برون¬رفت از چالش¬های مذکور، ایجاد و راه اندازی دفاتر تسهیل‌‌گری و توسعه¬ی محلی مطابق دستورالعمل¬های ابلاغی در راستای پیشبرد اهداف از پیش تعیین شده و با صورتبندی اولویت¬ها در حوزه آسیب¬های اجتماعی و چالش-های کالبدی در بخش¬هایی از قبیل: عوامل زیرساختی، خدمات آموزشی، بهداشت و درمان و مهارت آموزی در اغلب محلات پرچالش حاشیه¬نشین در سراسر کشور تاسیس شدند. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تاثیرات اجتماعی – فرهنگی اقدامات توسعه¬ای دفتر تسهیل‌گری و توسعه محلی در محله حاشیه نشین ملازینال در کلان شهر تبریز با استفاده از مدل 9 مرحله¬ای رابل جی بارج انجام یافته است. که در نوع خویش بعنوان نخستین تجربه درسطح ملی محسوب می‌شود. محقّق درانجام پژوهش ارزیابی حاضر در پی آن است که مجموعه اقدامات توسعه¬ای مربوط به دفتر تسهیل‌گری و توسعه محلی ملازینال کلان شهر تبریز در فرایند دستیابی به توسعه اجتماعی در محله هدف، چه پیامدهای را به دنبال داشته است؟ آیا نقش آفرینی دفتر تسهیل‌گری و توسعه محلی در این محله موجب نوسازی، بهسازی محله و تامین خدمات شهری ؛ ارتقای سرمایه اجتماعی و توانمندسازی جوامع محلی بویژه کودکان و نوجوانان شده است؟ مکانیسم ارزیابی اثرات اجتماعی در این تحقیق، داده¬های بدست آمده از اسناد و گزارش¬های دفتر تسهیل‌گری، مصاحبه نیمه ساختاریافته با کارشناسان و متخصصان ذیربط و همچنین ساکنان محله و نیز مشاهدات میدانی از پروژه¬ها و طرح¬های انجام یافته در بخش-های مختلف محله بوده است. یافته های حاصل از این تحقیق نشان می¬دهد که با وجود نگرش¬های مختلف ناشی از تفاوت¬های طایفه¬ای حاکم بر محیط محلّه که به عنوان یک عامل بازدارنده عمل می¬کند، اقدامات دفتر تسهیل‌گری و توسعه محلی ملازینال توانسته است ساکنان محله و اجتماع مورد مطالعه را در تصمیم گیری¬ها در قالب حلقه¬ها و نشست¬های دفتر تسهیل‌گری و توسعه محلی به انحای مختلف مشارکت بدهد که این امر نقش مهمی در پیشبرد پروژه¬ها داشته است. لذا می توان نوسازی، بهسازی و تامین خدمات شهری، ارتقای ضریب مولفه¬های سرمایه اجتماعی ساکنان محله و همسویی آنها در فعالیت¬های اجتماعی و فرهنگی را از پیامدها و نتایج مثبت اقدامات دفتر تسهیل‌گری و توسعه محلی در این پژوهش عنوان نمود. بعبارتی با شبکه سازی نهادی گروه¬ها، میزان مشارکت سا کنان محله در اقدامات توسعه¬ای محلی، افزایش یافته است. تمرکز دیگر دفتر تسهیل‌گری بر کاهش آسیب¬های اجتماعی شناسایی شده مانند: بیکاری؛ اعتیاد؛ کودکان کار و طلاق بوده است که در قالب اقدامات مختلف همچون ایجاد زمینه اشتغال¬زایی، برگزاری کارگاه¬های آموزشی مبنی برافزایش مهارت¬های زندگی و دایر کردن کلاس¬ها و دوره¬های آموزشی و هنرآموزی با همکاری نهادها و سازمان¬های مرتبط توانسته است بطور چشم¬گیری در توانمندسازی جامعه هدف و پاسخگویی به برخی از نیازمندی¬های محله گام¬های اساسی بردارد. این اقدامات بر توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ساکنان محله موثّر بوده است. دفتر توسعه محلی بواسطه ایجاد راهبرد تسهیلگری زمینه نوسازی، بهسازی محله و تامین خدمات شهری با ارتقای سرمایه اجتماعی از طریق مولفه¬های اعتمادسازی فردی، نهادی، افزایش همبستگی اجتماعی و تسهیل روابط اجتماعی و مشارکت اجتماعی با تاکید بر اطلاع رسانی، آموزش و همچنین توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی ساکنان محله مسیر توسعه در آن را هموارتر کرده است.

AbstractToday, one of the problems of urban life is marginalization. According to urban thinkers and theorists, it is the result of industrial domination, high levels of social mobility, and high population density. Such changes within megacities have many cultural, social, psychological, and demographic consequences and hinder the achievement of sustainable urban development. To get out of the aforementioned problems, the local facilitation and development offices, based on the published instructions, order to advance the predetermined goals and by formulating the priorities in the field of social and physical challenges in sectors including the infrastructural factors, educational services, health and treatment and skill training, they were established in marginal areas all over the country.The purpose of this research is to evaluate the social effects of facilitation offices in the marginal neighborhood of Malazinal in Tabriz city. To do this, the 9-Step social impact assessment model proposed by Rabel Barge was used which is considered the first experience at the national level. This approach evaluates the effectiveness of social and educational programs by examining the implementation of a program or examining its consequences. This research was conducted to answer the following questions: What are the consequences of the development measures conducted by the local facilitation and development office of Tabriz metropolis in achieving their development in the target neighborhood (Malazinal neighborhood)? Has the Local Facilitation and Development Office increased the social participation and social capital of local communities? Has the local facilitation and development office in the mentioned neighborhood empowered the local community, especially children and teenagers? The social impact assessment tool in this research were the data obtained from the documents and reports of the Facilitation Office, semi-structured interviews with experts and specialists as well as residents of the neighborhood, and field observations (including the street opening, construction of flyovers, parks, changing the sewer valves, water network replacement, etc.) and the other projects carried out in different parts of the neighborhood. The overall investigations and findings of this research show that despite the ethnic attitudes dominating the neighborhood as an inhibiting factor, the actions of the Malazinal Facilitation and Local Development Office were able to help the residents of the neighborhood and the studied community to contribute making the decisions in the form of circles and meetings of the local facilitation and development office. It played an important role in the advancement of projects. Therefore, the increase in the participation rate of neighborhood residents and their alignment with social and cultural activities can be considered the main achievement of the Facilitation Office. It is obvious that with the increase in the participation of the residents of the neighborhood in the various organized activities, the social capital increases, too. Another focus of the Facilitation Office was on reducing identified social problems such as unemployment; addiction; children of work and divorce. It was found out that the office's actions were able to overcome these problems to some extent in the form of activities including employment, workshops to increase life skills, and holding classes and training courses with the cooperation of related institutions and organizations. The evaluations show that these actions have led to the economic and social-cultural empowerment of the residents of the neighborhood. Therefore, it can be said that by increasing the social capital through individual and institutional trust building, increasing social solidarity, and facilitating social relations and social participation with an emphasis on networking, capacity building, education, and informing the people, as well as empowering the residents, the development was paved in this marginal neighborhood. Carrying out the necessary interventions overcome the obstacles preventing the development and empowerment of local communities requires sufficient time and budget, as well as the cooperation and synergy of the whole institutions, organizations, and socially active partners in this field.

Facilitation of Social Development: Evaluating the Socio-Cultural Effects of Facilitation Offices in the Marginal Neighborhoods of Tabriz (Case study: Facilitation office of Malazinal neighborhood)

‏شکوهی آشان‏،

بدر ‏

تهیه کننده

‏ایزدی جیران‏،

‏حاجیلو،

‏علیزاده اقدم،

اصغر ‏

فتانه ‏

محمدباقر ‏

استاد راهنما

استاد مشاور

استاد مشاور

‏تبریز