عنوان

بازآفرینی بافت تاریخی تربیت به عنوان یک محله پایدار

پ۲۴۲۷۵

per

بازآفرینی بافت تاریخی تربیت به عنوان یک محله پایدار

المیرا خلیلی خسروشاهی

عمران

۱۳۹۹

۲۰۸ص

سی دی

کارشناسی ارشد

شهرسازی گرایش طراحی شهری

۱۳۹۹/۰۶/۳۱

چکیده: شهرها به مثابه سیستم های پیچیده، تشکیل شده از بافت ها و محلات قدیمی و جدید هستند؛ که بافت قدیمی آنها به مرور و با گذر زمان دچار فرسودگی شده و به لحاظ ساختاری و بخصوص عملکردی، توانایی چندانی برای پاسخگویی به نیازهای معاصر افراد جامعه را دارا نیست. اینگونه بافت ها که از آن تحت عنوان "قلب تپنده شهر" نیز یاد می شود، علاوه بر پتانسیل ها و نقاط قوتی همچون: عناصر ارزشمند تاریخی، موقعیت ارتباطی مناسب، مراکز داد و ستد و ...، دارای نقاط ضعفی چون: بناهای تخریبی، معابر کم عرض، وجود ساختمان های خالی از سکنه، جذابیت ناکافی بافت و ... هستند، که باعث ایجاد اختلال در ابعاد گوناگون اقتصادی- کارکردی، اجتماعی- فرهنگی و کالبدی- زیست محیطی آنها می گردد. بافت تربیت نیز، از جمله محلات تاریخی دارای پتانسیل می باشد که در اصول اساسی محلات پایدار، با مشکلاتی مواجه است. مهمترین مسائل حاکم بر محله تربیت عبارتند از: کمبود کارگاه های تولیدی حمایت کننده بخش تجاری بافت تربیت، از بین رفتن مشاغل سنتی مربوط به محله، عدم وجود کاربری فراغت (فضای سبز، پارک، زمین ورزشی) و کمبود پارکینگ عمومی برای خدمات رسانی به بافت فرا محله ای تربیت در نظام اقتصادی- عملکردی بافت، عدم وجود گستره ای به مفهوم فضای سبز، عدم بکارگیری زمین های بایر و بلا استفاده، وجود ساختمان های مخروبه و خالی از سکنه در بخش های درونی بافت، چند عملکردی نبودن فضاها، ایجاد ساختمان های جدید بدون توجه به زمینه طراحی، کمبود امکانات برای افراد ناتوان و کم توان، نبود مسیرهای جذاب و پیوسته پیاده و دوچرخه در نظام کالبدی- زیست محیطی و ترکیب ناموزون فعالیت و سکونت در مرکز، کمبود نقاط مکث همگانی، نبود فعالیتهای شبانه، عدم وجود روشنایی مناسب در قسمت هایی از بافت، عدم وجود سرزندگی (به لحاظ وجود فضاهای تجمع و مسیرهای دوچرخه مناسب)، عدم وجود گونه های مسکونی مناسب برای تمام گروه های اجتماعی و کاهش مشارکت عمومی نیز از جمله مشکلات نظام اجتماعی- فرهنگی موجود در بافت تربیت می باشد؛ که لزوم توجه به بازآفرینی این بافت تاریخی را ضروری می نماید.هدف این پژوهش بازآفرینی بافت تاریخی تربیت به عنوان یک محله پایدار در سه بعد اقتصادی- عملکردی، کالبدی- زیست محیطی و اجتماعی- فرهنگی از طریق تقویت سرمایه های اقتصادی، خودکفایی عملکردی، بهبود شبکه ارتباطات، بهبود طراحی و ساخت محله، بهبود زیست محیطی، ارتقا امنیت و ارتقا کیفیت محیط می باشد. برای دستیابی به این مهم، در گام اول به واسطه مطالعات نظری (مقاله، کتب و مشاوره با اساتید) مباحث مربوط به بازآفرینی، بافت تاریخی و پایداری به طور کامل مطرح شده و در ادامه از طریق همپوشانی این مفاهبم؛ مولفه ها، متغیرها و شاخص های بازآفرینی پایدار محلات تاریخی، جمع بندی شده است. در گام دوم به شناخت و سنجش محله تربیت متناسب با ویژگی های محلات پایدار پرداخته شده است. در این قسمت ابتدا شهر تبریز به عنوان حوزه راهبردی براساس مطالعه طرح های فرادست (طرح جامع و طرح ترافیکی شهر تبریز) مورد سنجش قرار گرفته و سپس منطقه 8 شهرداری تبریز به عنوان حوزه بلافصل براساس طرح تفصیلی بررسی شده است. در نهایت نیز بافت تاریخی تربیت به عنوان حوزه مداخله، از طریق پیمایش در محدوده، تهیه نقشه ها و طرحواره ها، مصاحبه با افراد ذی نفوذ و توزیع پرسشنامه مورد سنجش قرار گرفته است؛ که تعداد 60 نفر (30 نفر فروشنده محله تربیت- 30 نفر مراجعه کننده به محله تربیت) به عنوان افراد نمونه به روش تصادفی برای پاسخگویی به پرسشنامه انتخاب شدند. در گام سوم با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) از طریق نرم افزار Expert Choice به اولیت بندی ابعاد و مولفه های محلات پایدار به دست آمده از جمع بندی مطالعات نظری پرداخته شده است. نتایج این تحلیل به قرار زیر قابل بیان است:براساس تحلیل سلسله مراتبی جهت دستیابی به محله ای پایدار در بافت تربیت، به ترتیب توجه به بعد اقتصادی- عملکردی (با وزن نسبی 0.422)، بعد کالبدی- زیست محیطی (با وزن نسبی 0.355) و در نهایت بعد اجتماعی- فرهنگی (با وزن نسبی 0.223) دارای اولویت می باشند. ایجاد دفاتر و کارگاه های محلی (با وزن نسبی 0.021)، ایجاد کاربری های تجاری (با وزن نسبی 0.020) و ایجاد تنوع شغلی (با وزن نسبی 0.020) در بعد اقتصادی- عملکردی؛ طراحی مناسب شبکه پیاده و سواره (با وزن نسبی 0.020)، توجه به سرانه پارک و فضای سبز (با وزن نسبی 0.020)، سیستم خیابان کشی به هم پیوسته (با وزن نسبی 0.019)، ارتباط مناسب بین مکان و زمینه (با وزن نسبی 0.019)، به کارگیری زمین های بایر و بلااستفاده (با وزن نسبی 0.019)، تنوع زیست گیاهی محله ( با وزن نسبی 0.019) و ایجاد فضاهای منعطف و چند عملکردی (با وزن نسبی 0.018) در بعد کالبدی- زیست محیطی؛ طراحی مسیرهای با روشنایی مناسب (با وزن نسبی 0.022)، ایجاد فضاهای پویا و فعال (با وزن نسبی 0.022)، توجه به ظاهر محله (با وزن نسبی 0.020) و حفظ و تقویت خوانایی محله (با وزن نسبی 0.020) در بعد اجتماعی- فرهنگی مولفه های دارای ارجحیت، جهت بازآفرینی پایدار محله تربیت می باشند. در گام چهارم و از طریق تحلیل یافته های حاصل از پرسشنامه ها توسط طیف 5 امتیازی لیکرت، راهکارهای پیشنهادی برای بازآفرینی محله تربیت- مطابق با گزینه های ارجح به دست آمده از تحلیل AHP - در قالب موارد زیر به دست آمد:پیشنهاد ایجاد واحد های تولیدی در زیرزمین قطعات تجاری با کسب 121 امتیاز از مجموع 150 امتیاز (80 درصد)، پیشنهاد ایجاد کاربری های تجاری فعال در زمینه کیف و کفش و پوشاک با کسب 127 امتیاز از مجموع 150 امتیاز (84 درصد)، پیشنهاد گسترش پیاده راه در کوچه شعبان و پناهی با کسب 113 امتیاز از مجموع 150 امتیاز (75 درصد)، پیشنهاد تعریض کوچه های با عرض کمتر از 4 متر با کسب 109 امتیاز از مجموع 150 امتیاز (74 درصد)، پیشنهاد ایجاد عصربازار برای دستفروشان با کسب 115 امتیاز از مجموع 150 امتیاز (76 درصد)، پیشنهاد ایجاد فضای سبز عمومی در فضای حاصل از تخریب ساختمان های مخروبه با کسب 139 امتیاز از مجموع 150 امتیاز (92 درصد)، ارائه راهنمای طراحی مسیرهای با روشنایی مناسب با کسب 141 امتیاز از مجموع 150 امتیاز (94 درصد)، پیشنهاد ایجاد کاربری های فعال شبانه همچون رستوران و کافه با کسب 142 امتیاز از مجموع 150 امتیاز (94 درصد) و تعریف سر در ورودی برای عابرگذر تربیت از سمت خیابان فردوسی با کسب 111 امتیاز از مجموع 150 امتیاز (74 درصد). تمام اقدامات مطرح شده در جهت بازآفرینی بافت تاریخی تربیت به عنوان یک محله پایدار، دارای نقش ویژه ای می باشند.

Abstract:Cities are complex systems, made up of old and new textures and neighborhoods; Their old texture has worn out over time structurally and functionally. The functional reason is because of not having much ability to meet the contemporary needs of society. Such textures, which are referred as "The heart of the city", in addition to potentials and strengths such as: valuable historical elements, convenient Transportation, trade centers, etc., and weaknesses such as: buildings Destruction, narrow passages, existence of uninhabited buildings, lack of texture’s attractiveness, etc., which cause disruption in various economic-functional, socio-cultural and physical-environmental dimensions. TARBIAT context is one of the historical neighborhoods that doesn’t have the basic principles of sustainability. The most highlighted ones are: lack of production workshops for supporting the commercial sector, the disappearance of traditional jobs, lack of: leisure use (green space, park, sports field) and public parking to provide services for users, green space, multi-functional spaces, facilities for Disabled people, night livability, proper lighting, vitality (in terms of gathering spaces and suitable bike paths), suitable residential species for All social groups, attractive and continuous paths of pedestrians and bicycles. Existence of: barren and unused lands, ruined and uninhabited buildings and creation of new buildings regardless to the context. unbalanced combination of activity and residence in the center and the reduction of public participation are also among the problems of the socio-cultural system in TARBIAT context; Which necessitates attention to the reconstruction of this historical context.Purpose of this study is to recreate TARBIAT historical context as a sustainable neighborhood in three dimensions of economical-functional, physical-environmental and socio-cultural through strengthening economic capital, functional self-sufficiency, improving communication network, improving neighborhood design and construction, environmental improvement, Upgrading security and the quality of the environment. In order to achieve this, in the first step, through theoretical studies (articles, books and consultations with professors) related to reconstruction, historical context and sustainability have been fully discussed, and then through the overlap of these concepts, indicators of sustainable regeneration of historical sites are summarized. In the second step, TARBIAT neighborhood is identified and measured in accordance to the characteristics of sustainable neighborhoods. In this section, first the city of Tabriz has been assessed as a strategic area based on the study of upstream plans (comprehensive plan) and then District 8 of Tabriz Municipality has been studied. Finally, the historical context of education as a field of intervention has been assessed by surveying the area, preparing maps, interviewing influential people and distributing questionnaires. A total number of 60 people (30 salesperson- 30 visitors) were randomly selected as the sample to answer the questionnaire. In the third step, AHP analysis done through the Expert Choice software. The results of this analysis can be expressed as follows:Based on AHP analysis to achieve a sustainable neighborhood in the TARBIAT context, considering the economical-functional dimension (relative weight 0.422), physical-environmental dimension (relative weight 0.355) and finally socio-cultural dimension (Relative weight 0.223) are in priority. Establishment of production workshops (relative weight of 0.021), establishment of commercial uses (relative weight of 0.020) and creation of job diversity (relative weight of 0.020) in the economical-functional dimension; Proper design of pedestrian and pedestrian network (relative weight 0.020), attention to the per capita of park and green space (relative weight 0.020), interconnected street system (relative weight 0.019), proper connection between place and field (relative weight) 0.019), using barren and unused lands (relative weight 0.019), neighborhood biodiversity (relative weight 0.019) and creation of flexible and multifunctional spaces (relative weight 0.018) in the physical-environmental dimension; Designing paths with appropriate lighting (relative weight 0.022), creating dynamic and active spaces (relative weight 0.022), paying attention to the appearance of the neighborhood (relative weight 0.020) maintaining and strengthening the readability of the neighborhood (relative weight 0.020) in the socio- Cultural components are preferred for sustainable recreation of Tarbiat neighborhood.In the fourth step, through the analysis of the findings of the questionnaires by Likert scale, the proposed solutions for the reconstruction of Tarbiat neighborhood - in accordance with the preferred options obtained from the AHP analysis - were obtained in the following cases:Proposing the creation of production units in the basement of commercial parts with 121 points out of a total of 150 points (80%), Proposing the creation of active commercial uses in the field of bags, shoes and clothing with 127 points out of a total of 150 points (84%), Proposing expansion Sidewalk in Shaban and Panahi alleys with 113 points out of a total of 150 points (75%), proposal to widen alleys with a width of less than 4 meters with 109 points out of a total of 150 points (74%), proposal to create an evening market for vendors with 115 points out of a total of 150 points (76%), a proposal to create public green space instead of the space of the demolition of dilapidated buildings with 139 points out of a total of 150 points (92%), a guide for designing well-lit paths with 141 points out of a total 150 points (94%), proposing to create active night uses such as restaurants and cafes with 142 points out of a total of 150 points (94%) and defining the entrance of Tarbiat from Ferdowsi Street with 111 points out of a total of 150 points ( 74%). All the measures taken to recreate the TARBIAT historical context as a sustainable neighborhood, have a special role.

TARBIAT Historical Context Regeneration as A sustainable neighborhood

‏خلیلی خسروشاهی،

‏المیرا

تهيه کننده

‏محمدزاده،

‏رحمت

استاد راهنما

‏تبریز