عنوان

مقررات‌گذاری انگیزشی هزینه‌های سرمایه‌گذاری: مطالعه موردی شرکت‌های توزیع برق ایران

پ۲۷۹۹۶

per

مقررات‌گذاری انگیزشی هزینه‌های سرمایه‌گذاری: مطالعه موردی شرکت‌های توزیع برق ایران

رضا خلفی

اقتصاد و مدیریت

۱۴۰۱

۱۲۵ص.

سی دی

دکتری

علوم اقتصادی گرايش اقتصاد نظری

۱۴۰۱/۰۹/۲۹

از اواخر دهه 1980میلادی، تعداد زیادی از کشورها، اصلاحاتی در صنایع زیرساختی همچون شبکه‌های توزیع برق انجام داده‌اند. از مهم‌ترین این اصلاحات، استفاده از رهیافت‌های مختلف مقررات‌گذاری انگیزشی بود که با هدف بهبود کارایی شرکت‌های توزیع برق صورت می‌پذیرفت. هر چند رهیافت‌های مذکور کارایی را بهبود می‌بخشیدند، اما چالش‌‌ جدیدی در زمینه سطح سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها به وجود می‌آوردند و ممکن بود موجب سرمایه‌گذاری کمتر از حد و یا بیش از حد شوند. برای همین منظور، مقررات‌گذاری جداگانه هزینه‌های سرمایه‌گذاری، ضرورت پیدا می‌نمود. از سوی دیگر، به خاطر اثرات نامطلوب رهیافت‌های انگیزشی بر کیفیت خدمات شرکت‌های توزیع برق، توجه به جنبه کیفی خدمات آن‌ها در مدل‌های محک‌زنی افزایش یافته است. هر چند تبادل بین کیفیت خدمات و هزینه،‌ تحت تاثیر این رهیافت‌ها در مورد ایران مصداق ندارد، اما به دلیل امکان چنین تبادلی بین مقیاس و کیفیت خدمات در ساختار انحصاری، همچنان تلفیق کیفیت خدمات در تحلیل کارایی به لحاظ نظری اهمیت دارد. از آنجائی که جریمه و پاداش شرکت‌ها در اغلب رهیافت‌های انگیزشی، مبتنی بر کارایی آن‌ها می‌باشد، درک بهتر از تاثیر کیفیت خدمات در تصحیح کارایی این شرکت‌ها بسیار مهم می‌باشد. این تحقیق ابتدا به بررسی تاثیر کیفیت خدمات بر کارایی شرکت‌های توزیع برق ایران، با استفاده از متغیر زمان خاموشی به عنوان تقریب کیفیت خدمات و دلالت آن در خصوص لزوم توجه به کیفیت در تحلیل کارایی و مدل محک‌زنی می‌پردازد. در ادامه، به ارائه الگویی برای مقررات‌گذاری هزینه‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌های توزیع برق ایران از طریق جریمه و پاداش شرکت‌های مزبور، که مبتنی بر تحلیل کارایی می‌باشد، پرداخته می‌شود. در چارچوب الگوی مذکور، سرمایه‌گذاری بیش از حد می‌تواند باعث عدم جبران بخشی از هزینه‌های سرمایه‌گذاری گردد. برآورد کارایی، صرفه‌های مقیاس و صرفه‌های تنوع محصول شرکت‌های مزبور با استفاده از روش تابع فاصله نهاده طی دوره زمانی 1396-1390 نشان می‌دهد که با افزایش اندازه شرکت‌ها، کارایی فنی آن‌‌ها ابتدا کاهش و سپس افزایش می‌یابد و وارد نمودن متغیر کیفیت خدمات در مدل محک‌زنی، کارایی فنی این شرکت‌ها را به میزان بسیار اندکی تحت تاثیر قرار می‌دهد، به نحوی که میانگین کارایی شرکت‌های کوچک و متوسط به میزان بسیار کم افزایش می‌یابد، در حالی که میانگین کارایی شرکت‌های بزرگ تغییر چندانی نمی‌کند. به عبارت دیگر، تفاوت معنی‌داری از نظر آماری بین نتایج تحلیل کارایی با لحاظ کیفیت خدمات و بدون لحاظ کردن آن وجود ندارد. در نهایت، نتایج مطالعه 39 شرکت توزیع برق ایران طی دوره زمانی 1396- 1390 که با توجه به نتایج بخش قبل با استفاده از تحلیل کارایی هزینه-خالص انجام گرفته است، حاکی از آن می‌باشد که با استفاده از الگوی مقررات‌گذاری ارائه شده، امکان رسیدن به سطح بهینه سرمایه‌گذاری در کل شبکه توزیع برق، با تخصیص مجدد سرمایه‌گذاری بین شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ، بدون کاهش کارایی صنعت وجود دارد.

Abstract:Since the late 1980s, a large number of countries have implemented reforms in infrastructure industries such as electricity distribution networks. One of the most important of these reforms was the use of various approaches to incentive regulation aimed at improving the efficiency of electricity distribution companies. Although these approaches improved efficiency, they created new challenges for companies in terms of investment levels and could lead to underinvestment or overinvestment. Therefore, distinct regulation of investment costs was necessary. On the other hand, due to the adverse effects of incentive approaches on the service quality of electricity distribution companies, attention to the quality aspect of their services has increased in benchmarking models. Although the trade-off between service quality and cost does not apply to Iran under the influence of these approaches, the inclusion of service quality in efficiency analysis is still important theoretically because of the possibility of such a trade-off between scale and service quality in a monopoly structure. Since the penalty and reward of companies in most incentive approaches are based on their efficiency, it is increasingly important to better understand the impact of service quality on the efficiency of these firms. This research first examines the impact of service quality on the efficiency of Iranian electricity distribution companies, using the duration of each subscriber's interruption per day as a proxy variable for service quality, and draws conclusions for the need to consider quality in efficiency analysis and benchmarking model. In the following, a model for regulating the investment costs of Iranian electricity distribution companies through penalties and rewards for the aforementioned companies which is based on efficiency analysis is presented. In this framework, investments are encumbered indirectly so that overinvestment can lead to partial disallowance of investment costs. the estimation of efficiency, economies of scale, and economies of scope of the mentioned companies using the input-distance function method during 2011-2017 shows that with increasing company size, technical efficiency, first decreases and then increases, and that the inclusion of service quality in the benchmarking model affects the technical efficiency of these companies to a very small extent. It is such that the average efficiency of small and medium companies increases very slightly, while the average efficiency of large companies does not change significantly. In other words, there is no statistically significant difference between the results of the efficiency analysis with and without the inclusion of service quality. Finally, The results of the survey of 39 Iranian electricity distribution companies during 2011-2017 which carried out according to the results of the previous section using the cost-only efficiency analysis, show that with the proposed regulatory model, it is possible to achieve an optimal level of investment throughout the electricity distribution network by redistributing investments between small, medium, and large companies without reducing the efficiency of the industry.

Incentive Regulation of Investment Costs: The Case Study of Iranian Electricity Distribution Companies

‏خلفی،

‏رضا

تهیه کننده

‏پورعبادالهان کویچ،

نوبهار،

سجودی،

‏محسن

‏ الهام

‏ سکینه

استاد راهنما

استاد راهنما

استاد مشاور

‏ تبریز