عنوان

تحلیل نقش تجاری‌شدن سرمایه در فضاهای شهری(مطالعه موردی:فضاهای عمومی کلانشهر تهران)

پ۲۷۳۴۴

per

تحلیل نقش تجاری‌شدن سرمایه در فضاهای شهری(مطالعه موردی:فضاهای عمومی کلانشهر تهران)

مرضیه راستاد بروجنی

برنامه ریزی و علوم محیطی

۱۴۰۱

۱۹۹ص.

سی دی

دکتری

جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری

۱۴۰۱/۰۶/۱۶

سرمایه‌داری به مفهوم امروزی خود، با انقلاب صنعتی همراه شده است و نظامی است که، در آن وسایل تولید، توزیع و مبادله در اختیار فرد است. نظامی که سه ویژگی اساسی؛ رقابتِ کامل، آزادی انتخاب و مصرف را شامل می‌شود. گردش سرمایه و انباشت سرمایه، یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین ویژگی‌های نظام سرمایه‌داری است و سرمایه به دلیل ماهیتِ ذاتی خود(در جستجوی سود بیشتر) منجر به تولید و خلق فضاهای جدید در شهرها و کلانشهرهاست.آنچه که در اغلب کشورهای توسعه‌یافته دیده می‌شود و نمود ظاهری آن را در همه عرصه‌های شهری از جمله؛ فضاهای عمومی خصوصی‌شده، می‌توان به روشنی دید. اما در کشورهای کمتر توسعه‌یافته از جمله؛ ایران با نظامی روبرو هستیم که ماهیت سرمایه‌داری ندارد و به گفته‌ی هاروی سرمایه نتوانسته زیر‌ساخت تولیدی در شهر‌ها را ایجاد کند و سرمایه تجاری، انحصاری و سوداگر شده است و روند مذکور منجر به شکل‌دادن فضاهای تجاری شده، صرفا مبتنی بر سود و سوداگری، بدون توجه به نیاز ساکنین شهری و فضاهای کنترل، گردیده است. بنابراین، با یک نظام سرمایه‌داری تجاری شده مواجه هستیم، که عوامل بسیاری در شکل‌دهی این نظام نقش داشته‌اند. از جمله عوامل موثر در تجاری‌شدن سرمایه و فضاها، می‌توان به نقش دولت‌ها اشاره کرد. سیاست حاکم در کشور ما به دلیل تولید و اثر‌بخشی از رانت متکثر که از دخالت دولت در زمینه‌ها و امور شهری پدید می‌آید، مسیرهای متکثر ایجاد کرده و دولت، عقلانیت ابزاری لازم را ندارد. رهاورد رابطه سیاست و ثروت چیزی جز تلاش شهرداری‌ها، جهت دست‌یابی به خودکفایی در زمینه درآمد و بودجه به جای خودکفایی شهر و تجاری‌شدن فضاهای شهری و ایجاد نوعی سرمایه تجاری شده، نبوده و منجر به رانتی شدن فضاهای شهری و از دست دادن خصلت توسعه‌ایی دولت‌ها به معنای واقعی گردیده است. ما با دگردیسی در فضاهای شهر روبرو هستیم، به طور‌کلی، فضاهای عمومی به مفهوم واقعی، اساساً نداشتیم و اگر هم داشتیم دارای محدودیت‌های زیاد بوده است و نوعی مداخله در فضاهای عمومی صورت گرفته است. ما در واقع، با دو پدیده‌ی همزمان "عمومی‌سازی فضای تجاری و تجاری‌سازی فضای عمومی" مواجه‌ایم، فضاهای عمومی شهری به دلیل کنترل مناسبات رفتاری مردم، تجاری شده است و سیاست‌های نانوشته‌ی شهری شکلی از توسعه‌ی فضا را ایجاد می‌کند که متعاقب آن شکل خاصی از رفتار را می‌طلبد. در مورد عمومی‌سازی فضاهای تجاری نیز با گسترش مجتمع‌های تجاری نه به عنوان مراکز خرید بلکه به عنوان مراکز عمومی شهری مواجه‌ایم و باز تعریف و باز تولید جدیدی از فضاهای عمومی شهری در قالب کاربری های تجاری، شکل گرفته است. این پژوهش بنیادی- کاربردی است و با هدف تحلیل نقش تجاری‌شدن سرمایه در فضاهای عمومی شهری تهران و بهره‌گیری از روش کمی و کیفی از جمله دلفی و فرا ترکیب به این نتیجه رسیده که در چند دهه‌ی اخیر، توسعه فضاهای عمومی شهرتهران، به سمت نظارت و کنترل سوق پیدا کرده است، ماهیت نظام حاکم در کشور ما سرمایه‌داری با ماهیتی متفاوت از کشورهای پیشرفته، منجر به شکل‌گیری فضای جدید تحت عنوان مگامال یا مجتمع‌های تجاری چند نقشی در بدنه‌ی اصلی شهر، شده است. این فضاها علاوه بر نکات مثبت اقتصادی –اجتماعی جایگزین فضاهای عمومی شهر و خرده فروشی‌ها گردیده است و نیازهای مردمی را کمتر مورد توجه قرار داده و فضاهای بلااستفاده و ناهماهنگ در سطح شهر ایجاد نموده است، و رقابت در زمینه‌ی جذب شهروندان بسیار شدید است و در طول زمان ممکن است، کارایی و قابلیت لازم را در مقام مگاما‌ل‌های جدید و قَدر از دست دهند، و در نهایت به دلیل قرار‌گیری و تغییر کاربری‌های همجوار و ناسازگار با کاربری مسکونی، وجود اینگونه فضاها، مشکلات گسترده‌ای را اعم از روانشناختی، اجتماعی، بحران‌های اکولوژیک و...؛ را به دنبال خواهد داشت.نتایج حاکی از آن است که، مولفه‌های پنج‌گانه تجاری‌شدن سرمایه( عملکرد مبادله‌ای وغیر رقابتی بازار، سوداگری زمین، مسکن ومستغلات، خصوصی‌سازی رانتی، کالایی‌شدن زمین و ساختار قدرت) با روش t تک نمونه‌ای معدلی بالای 3 را به خود اختصاص دادند و نشانگر تاثیرگذاری آنها بر تغییر فضاهای عمومی شهر تهران است، در این میان با بهره‌گیری از آزمون فریدمن بیشترین سهم در تغییر فضاهای عمومی شهر به عامل خصوصی سازی رانتی (93/3) به خود اختصاص یافت و در توضیح اینکه چگونه تجاری‌شدن به رشد مگامالهای تهران منجر می‌شود با بهره‌گیری از روش کمی و کیفی، این نتیجه حاصل شد که عوامل مختلف از جمله؛ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی ومدیریتی– اجرایی در گسترش مگامالها نقش داشتند. قیمت زمین به عنوان نمادی ملموس از تجاری‌شدن بر فضای شهر تهران، توانسته تاثیر خود را بر تراکم ساختمانی، صدور پروانه‌های ساختمانهای تجاری بالای 500 متر و 5 طبقه نشان دهد.

Capitalism, in its modern sense, is associated with the Industrial Revolution and is a system in which the means of production, distribution, and exchange are at one's disposal. A system that has three basic characteristics; The complete competition includes freedom of choice and consumption. Capital circulation and capital accumulation are one of the most important and leading features of the capitalist system. Capital, due to its inherent nature (in search of more profit), leads to the production and creation of new spaces in cities and metropolises. Its appearance in all urban areas, including; Public spaces and megamalls can be seen. But the less developed countries such as; Iran are facing a system that is not capitalist and, according to Harvey, capital has not been able to create a productive infrastructure in cities, and commercial capital has become monopolistic and speculative, and this trend has led to the formation of commercial spaces based solely on profit and speculation. To the needs of urban residents and control spaces. Thus we are faced with a system of commercialized capitalism, in which many factors have played a role in shaping this system. Among the factors influencing the commercialization of capital and spaces, we can mention the role of governments. The prevailing politics in our country, due to the production and effectiveness of multiple rents that arise from government intervention in the field and urban affairs, have created multiple paths and the government does not have the necessary instrumental rationality. Self-sufficiency in revenue and budget, instead of city self-sufficiency and commercialization of urban spaces and the creation of some kind of commercial capital, has not led to the renting of urban spaces and the loss of the developmental character of governments in the true sense. We are facing a metamorphosis in the city spaces, in general, we did not have public spaces in the real sense, and even if we did, it would have had many limitations and some kind of intervention would have taken place in public spaces. n fact, we are faced with two simultaneous phenomena of "commercialization of commercial space and commercialization of public space", urban public spaces have been commercialized due to the control of people's behavioral relations, and unwritten urban policies create a form of space development Requires behavior. Regarding the generalization of commercial spaces, we are faced with the expansion of commercial complexes not as shopping centers but as urban public centers, and a new definition and reproduction of urban public spaces in the form of commercial uses have been formed. This research is fundamental and applied. With the aim of analyzing the commercialization role of capital in urban public spaces of Tehran and using the Delphi-Q method, it has been concluded that in recent decades, the development of public spaces in Tehran has led to supervision and control, such as the capitalist system. we are faced with megamall complications, but with a different nature and playing multiple roles, and although the creation of such spaces by accepting the role of public spaces and replacing them with the mentioned spaces has positive points in Iran, it seems in the field of expanding commercial complexes to The needs of the people are less taken into account, and there are huge unused spaces in all parts of the city, where the competition for citizenship is so fierce and over time, they may lose the necessary efficiency and capability as new and capable megamall. And finally, due to placement and change of use Adjacent and compatible with residential use, the existence of such spaces will lead to widespread problems, including psychological, social, ecological crises, etc.The results indicate that the five factors of capital commercialization (exchange and non-competitive performance of the market, land speculation, housing and real estate, rent privatization, land commodification, and power structure) assigned an average score above 3 with the one-sample t-method, that indicated their effectiveness on the change of the public spaces of Tehran. In the meantime, the factor of privatization of rent, using Friedman's test, took the largest share (3.93) in the change of the city's public spaces. In explaining how commercialization leads to the growth of megamalls in Tehran with Using quantitative and qualitative methods, it was concluded that various factors including; Cultural, economic, political and management-executive played a role in the expansion of mega-properties. Also, the price of land as a concrete symbol of the commercialization of the Tehran city has been able to show its impact on building density, issuing permits for commercial buildings above 500 meters and 5 floors.

The Analysis Of The Role Of Commercialization Of Capital In Urban Spaces (Case Study: Public Spaces Of Tehran Metropolis)

راستاد بروجنی،

مرضیه

تهيه کننده

‏‏روستایی،

قورچی،

شهریور

مرتضی

استاد راهنما

استاد مشاور

‏ تبریز