عنوان

بررسی آلودگی های موجود در منابع آب محدوده معدن مس مزرعه، شمال غرب ایران

پ۲۷۲۳۱

per

بررسی آلودگی های موجود در منابع آب محدوده معدن مس مزرعه، شمال غرب ایران

زهراآذری اسکویی

علوم طبیعی

۱۴۰۱

۱۴۰ص.

سی دی

کارشناسی ارشد

زمین شناسی گرایش زیست‌محیطی

۱۴۰۱/۰۶/۲۸

منطقه مورد مطالعه در استان آذربایجان‌شرقی در 120 کیلومتری شهر تبریز و 20 کیلومتری شهرستان اهر است. اهداف تحقیق بررسی تکامل هیدروشیمی و کیفیت منابع آبی منطقه، بررسی غلظت عناصر کمیاب موجود در منابع آب و خاک منطقه و تعیین منشا عناصر کمیاب موجود در منابع آبی منطقه است؛ بدین منظور اقدام به نمونه‌برداری از منابع آب و خاک منطقه گردید. پارامترهای اندازه‌گیری شده در نمونه‌های آب شامل عناصر کمیاب و عناصر اصلی و در نمونه‌های خاک شامل عناصر کمیاب است. نتایج بررسی نمونه‌های آب نمایانگر غلظت بالای برخی از عناصر کمیاب همچون کادمیوم، آهن، سرب، کبالت و روی از حد استاندارد شرب سازمان بهداشت جهانی (WHO) است. نتایج بررسی‌های آماری چندمتغیره همچون ضریب همبستگی و تحلیل عاملی نشانگر این است که میان عناصر کمیاب و عناصر اصلی ارتباط بالایی وجود دارد که نشان از منشا مشترک آنهاست. مطالعات هیدروژئوشیمیایی حاکی از آن است که منابع آب منطقه‌ی مطالعاتی شامل 3 تیپ هیدروشیمیایی است که اکثر نمونه‌ها تیپ کلسیم- منیزیم و بیکربنات دارند و منشا آهکی دارد. بر اساس نتایج نمودار شولر نمونه‌های آب برداشت‌شده از محدوده مورد مطالعاتی در محدوده خوب تا قابل قبول قرار گرفته‌اند. نتایج نمودار ویلکوکس نشان می‌دهد که تمام نمونه‌ها به جز نمونه های 1 و 3 برای مصارف کشاورزی مناسب است. نتایج شاخص فلزی تمامی نقاط نمونه‌برداری شده به جز نقاط محل اختلاط چشمه‌های‌بالادست، خروجی دوتونل و روستای مزرعه واقع در پایین دست معدن قابل استفاده شرب نیست. نتایج شاخص آلودگی فلزات کمیاب نشان می‌دهد که تمامی موقعیت‌ها آلوده به عناصر‌کمیاب است. براساس نتایج درجه آلودگی، موقعیت‌های نمونه‌برداری به‌غیر از نمونه های برداشت شده از 10، 13 و 16 واقع در پایین دست معدن دارای درجه آلودگی بالا می‌باشند. در نمونه‌های برداشت‌شده از خاک غلظت عناصر مس، آهن، نیکل و روی در برخی از نقاط نمونه‌برداری بالاتر از استاندارد آلایندگی خاک برای حفاظت از محیط‌زیست است. غنی‌شدگی و شاخص زمین انباشت برای نمونه‌های خاک نشان می‌دهد تمامی عناصر بجز مس غنی‌شدگی حداقل داشته اند و خاک از لحاظ تمامی عناصر مورد آنالیز غیرآلوده بوده تنها عنصر مس،که درنمونه‌های اخذ شده آلودگی نشان می دهد. میزان همبستگی بالای 70 درصد بین عناصر موجود در آب و سنگ نشان از تاثیر پذیری زیاد منابع آب از سنگ‌های منطقه دارد.

The study area is located in 120 km from Tabriz city and 20 km from Ahar city. The objectives of this study are to investigate the evolution of hydrochemistry and the quality of water resources in the area, to investigate the concentration of trace elements in the water resources and soil of the area, and to determine the origin of the trace elements in the water resources of the area; For this purpose, water and soil resources of the area were sampled. In water samples hydro-chemical parameters, the concentration of major and trace elements, and in the soil samples the concentration of trace elements were analyzed.The result of water samples indicate concentration of some trace elements including Cd, Pb, Fe, Zn and Co are higher than the international standard (WHO) limits. The result of multivariate statistical techniques including correlation coefficient and factor analysis show strong correlation between major and trace elements and represent the same origin of elements. The hydro-chemical studies of water samples showed that there are 3 types of water that most of the water samples have bicarbonate calcium magnesium type and limestone origin. The result of Schuler's diagram that the range of samples are in the good to acceptable. The result of the Wilcox diagram show that all samples except samples 1 and 3 are suitable for agricultural use. The result of the metal index showed that all of samples except sample that takes from the mixed upstream springs, Two tunnels and the Mazraeh village located downstream of the mine, cannot be used for drinking. The result of the trace element contamination index showed that all the locations are contaminated with trace elements.Based on the contamination degree results, the sampling locations, except the samples taken from the seasonal spring near the sample 10, 13 and the 16 located downstream of the mine, have a high degree of Contamination. Concentration of copper, iron, nickel and zinc elements in some sampling points is higher than the soil Contamination standard for environmental protection. The calculation resuilt of the Molar Index (Igeo) and Enrichment factor (EF) for soil samples showed that the soil samples are not contaminated by all elements except copper. The high correlation rate of 70% between the elements in water and rock showed the high influence of water resources from rocks in the area.

Investigation of Water Resources Contaminates in Mazraeh Mine Area¸ NorthWest of Iran

‏آذری اسکویی،

زهرا

استاد راهنما

‏ ندیری،

حسین‌زاده،

‏‏فدایی دیزناب،

عطاالله

محمدرضا

رضا

استاد راهنما

استاد راهنما

استاد مشاور

تبریز