هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر در توسعه فضاهای زیرزمینی در شهر تبریز و نیز مقایسه آن با توسعه های ارتفاعی صورت گرفته در این شهر می باشد.روش پژوهش از نوع کتابخانه ای و میدانی و جامعه آماری آن مناطقی از شهر تبریز که در آن توسعه زیرزمینیصورت گرفته است می باشد.نمونه های موردی شامل پنج نمونه از توسعه هایی می باشد که در آن رو و زیر سطح زمین هماهنگ و منسجم طراحی شده و مورد بهره برداری قرار گرفته اند.در این مطالعه سعی شده است که نمونه های منتخب از تمامی سطح شهر تبریز و در تمامی مناطق شهرداری ها ی این شهر انتخاب گردند .ابزار سنجش در این پژوهش شامل ۱۵۰ پرسشنامه ی تهیه شده و تحلیل آن ها به وسیله تحلیل همبستگی کندال و نیز رگرسیون خطی می باشد.نتایج پژوهش نشان داد که بلند مرتبه سازی و توسعه ارتفاعی ما بین مطالعات طرح های جامع ۱۳۷۴ ,۱۳۹۰ با رشد چشم گیری رو به رو بوده است و این در حالی است که توسعه زیر زمینی در این شهر با توجه به بررسی مساحت های متعلق به خطوط مترو و نیز پارکینگ های زیرزمینی مساحت ناچیزی از شهر تبریز را شامل می شود,این خود نشان دهنده این واقعیت است که توسعه این فضاها در مقایسه با توسعه ارتفاعی با اقبال کمتری مواجه شده است .پس از اتمام مراحل و تحلیل نتایج حاصله با نرم افزار spss مشخص گردید که تمامی چهار معیار روانشناختی و فیزیولوژیکی , انرژی ,مکان و کاربری زمین و هزینه های بهره برداری و نگهداری دارای رابطه ای مستقیم و معنادار هستند و تغییر در میزان هر کدام بر سایر عوامل نیز تاثیر گذار خواهد بود .در آخر به این نتیجه می رسیم راه حل هایی مانند ساخت و ساز به صورت زیرزمینی می تواند به عنوان راه حل دومی در برابر توسعه رو زمینی متداول) الترناتیو(مورد توجه قرار گیرند تا مصرف انرژی کاهش پیدا کندو همچنین هنگام طراحی فضاهای زیرزمینی توجه به نکات مورد بحث می تواند تاثیر به سزایی در طراحی مناسب فضاهای زیرزمینی ونیز تشویق افراد به استفاده از این فضاها داشته باشد
The purpose of this study is to determine and analyze the key factors(Psychological and physiological, Energy, Location and land use,utilization costs) in development of Urban underground spaces.Methodology of this study is library based and statistical samples are parts of the city with united and linked underground developments.In addition to the use of available library information survey methods has been used for data requirements and also different softwares were used to analyThe result showed that even though the development rate of high-rise buildings had been increased rapidly between two comprehensive plans there was no proper plans for future development of underground spaces.According to the research results all of the key factors have correlation and regression with each other and in case of change in any of these factors others will certainly be effected.At the end in conclusion while designing and planning of underground spaces we should be careful about the proper use of these factors(Psychological and physiological, Energy, Location and land use,utilization costs)in order to persuade people to use these spaces along with other kinds of urban spaces. Utilization of urbanunderground spaces can be an alternative to traditional city spaces and expanding this kind of city development can lead to sustainable city development