نسخه پژوهی رباعیات مشترک بین خیام و پنج شاعر) عطار، بابا افضل، مولوی، مجدهمگر و حافظ (
/طه صادری
: ادبیات و زبانهای خارجی
، ۹۳
۵۱۴
چاپی
کارشناسی ارشد
زبان و ادبیات فارسی
۱۳۹۳/۱۰/۱۱
تبریز
بسیاری از رباعیات منسوب به خیام۵۱۵-( ۵۱۳ق (در برخی از متون نظم و نثر فارسی به نام شاعران دیگر نیز ضبط شدهست .این امر علاوه بر ایجاد تردید در مورد صحت انتساب این رباعیات به خیام، انتساب چنین رباعیاتی را به شاعران دیگر نیز دشوار سازد .اختلاف در انتساب رباعیات تا حدی است که گاه برای یک رباعی، نام هفت شاعر در منابع مختلف درج شده است .بیش از یک سده است که پژوهشگران ایرانی و خارجی درباره صحت انتساب این قبیل رباعیات تحقیق کردهند اما ضرورت پژوهشی بیشتر در این زمینه همچنان به قوت خود باقی است .برای تحقیق در این زمینه ۱۲۷۴ رباعی منسوب به خیام از منابع مختلف جمع آوری شد و به همراه نام نسخ حاوی رباعی در برگههایی جداگانه ثبت گشت .رسالهی حاضر با انتخاب پنج شاعر عطار، باباافضل، مولوی، مجدهمگر و حافظ که تعداد قابل توجهی رباعی مشترک با خیام دارند، به بررسی صحت انتساب این رباعیات مشترک میپردازد و با مطالعهی تاریخ نسخ و تحلیل سبکی و محتوایی، سرایندهی هر رباعی را معین میکند .اگر رباعی متعلق به شاعری دیگر باشد، با دلیل، انتساب آن را به خیام و شاعران نامبرده رد کرده، سرایندهی رباعی را معرفی میکند .از سویی با انجام پایاننامهی حاضر، سرایندهی سیصدوسیوچهار رباعی که به چند شاعر منسوب شده بود، مشخص میشود و از سوی دیگر رباعیات اصیل خیام و رباعیاتی که انتسابشان به خیام اقوی است، شناخته میگردد و باعث میشود دامن خیام از برخی رباعیات سست و رکیک که به ناحق به نام وی رایج شده است، پاک شود .پژوهش حاضر در پنج بخش تدوین شده است .هر بخش شامل رباعیات مشترک یک شاعر با خیام است که در مجموع، رباعیات مشترک خیام با پنج شاعر)عطار، باباافضل، مولوی، مجدهمگر، حافظ (بررسی میشود .هر بخش بر اساس موضوع رباعیها به چند فصل تقسیم شده که در کنار بررسی نسخهای، سبکی و محتوایی تکتک رباعیات، روند انتساب موضوعی آنها را هم میسر میسازد
Most of the quatrains attributed to Omar Khayyam are also attributed to other poets in different Persian literary works. The issue has confused scholars finding which quatrains Khayyam really owns. This is because the attribution of these wandering quatrains to other poets is already doubtful itself. The problem gets larger when a quatrain is attributed to 5, 6 or even 7 poets.Though doing a lot of job by many researchers in sifting the quatrains, it seems that there is steel a long way to go. According to 1274 quatrains attributed to Khayyam gathered from different manuscripts and printed books, this thesis studies the common ones also attributed to Attar, Afzal-i Kashi, Mawlana, Majd-i Hamgar & Hafiz. Off course we don't neglect that most of them are attributed to some others, too. Paying attention to the date of attribution in manuscripts that included those quatrains and analyzing the stylistic, theme and motif points of each quatrain we finally concluded whom each one belongs to.By this research we become able to know the composers of 334 wandering quatrains and on the other hand we can recognize the original quatrains written by Omar Khayyam and can cleanse his image from attributed false quotes.The thesis has been organized in five chapters. Each chapter contains the common quatrains between Khayyam and one of the five mentioned poets. The quatrains in each chapter are classified according their subjects and semantic relations. As written above, each quatrain is analyzed separately from archaism, stylistic, theme and motif points and finally it is concluded whom each one belongs to