عنوان

اثرات اقتصادی تغییر اقلیم و سناریوهای مدیریت منابع آب بر زیربخش زراعت در حوضه آبریز آجی¬چای (مطالعه موردی: دشت سراب)

پ۲۶۱۶۶

per

اثرات اقتصادی تغییر اقلیم و سناریوهای مدیریت منابع آب بر زیربخش زراعت در حوضه آبریز آجی¬چای (مطالعه موردی: دشت سراب)

فاطمه ثانی

کشاورزی

۱۴۰۰

۱۲۷ص.

سی دی

دکتری

اقتصاد کشاورزی- اقتصاد تولید و مدیریت واحدهای کشاورزی

۱۴۰۰/۰۶/۳۱

چكيدهتغییرات اقلیمی مهم¬ترین معضل کره زمین در قرن حاضر است، بنابراین ارزیابی و پیش¬بینی اثرات سوء تغییرات اقلیمی بر منابع آب و محیط طبیعی و همچنین اثرات زیست¬محیطی، اقتصادی و اجتماعی از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است. یکی از بخش¬های آسیب¬پذیر در اثر تغییر اقلیم منابع آبی می¬باشد که کاهش دسترسی به آب، می¬تواند اثرگذاری شایان توجه اما متفاوت بر سطح زیرکشت، الگوی کشت و عملکرد محصولات در مناطق مختلف یک حوضه آبی داشته باشد. حوضه آجی¬چای یکی از بزرگترین مناطق کشاورزی و مصرف آب در حوضه دریاچه ارومیه است كه در سال¬های اخیر به دلیل اثرات تغییر اقلیم و عوامل انسانی، کارکرد خود در تأمین حق¬آبه دریاچه ارومیه را از دست داده است. از این¬رو هدف مطالعه حاضر، بررسی اثرات سناریوهای اقلیمی و سناریوهای مدیریت منابع آب بر مقدار آب در دسترس، الگوی کشت، عملکرد و سود کشاورزان در شهرستان سراب به عنوان یکی از سرشاخه¬های اصلی آجی چای می¬باشد. سناريوهاي شبيه¬سازي شده شامل كاهش سهم آب بخش كشاورزي، افزايش راندمان آبياري و افزايش قيمت آب آبياري مي¬باشند. بدين منظور از مدل هیدرو- اقتصادی مبتنی بر ریسک بهره¬ گرفته شد که در بخش اقتصادی از مدل برنامه¬ریزی ریاضی درجه دوم توأم با ریسک و در بخش هیدرولوژیکی از مدل WEAP-MABIA استفاده گرديد. داده¬های مورد نیاز از تکمیل 210 پرسشنامه از كشاورزان در سال 1398 جمع¬آوري گرديد. برای شبیه¬سازی میزان تغییر اقلیم، دوره 2018-1987 میلادی به عنوان دوره پایه و دوره 2050-2018 به عنوان دوره آتی انتخاب و برای تولید داده¬های روزانه اقليمي از مدل HadCM3 و ریزمقیاس¬سازی LARS-WG تحت سناریوی¬ها انتشار A2، B1 و A1B استفاده شد. نتايج نشان داد كه با وقوع تغيير اقليم ميزان آب در دسترس به صورت ميانگين 2/18 درصد كاهش يافته و موجب كاهش سود و اشتغال بخش كشاورزي شده و الگوي كشت به سمت محصولات با نياز آبي پايين تغيير خواهد يافت. همچنين يافته¬ها حاكي از آن است كه در صورت ثابت ماندن روش¬هاي مديريتي در آينده-ي نزديك، عملكرد محصولات كاهش چشمگيري خواهد يافت. سناريوي افزايش 20 و 40 درصدي قيمت آب آبياري به¬ترتيب سبب افزايش 9/5 و 3/7 درصدي ميزان آب در دسترس شده و با اعمال اين سناريو سود كشاورزان به¬ترتيب 4/8 و 3/10 درصد كاهش مي¬يابد. اجراي سناريوي كاهش 20، 30 و 40 سهم آب بخش كشاورزي به¬ترتيب موجب كاهش سود كشاورزان به اندازه 3/19، 3/24 و 3/37 درصد مي¬گردد كه نشان دهنده تغييرات محسوس سود كشاورزان مي¬شود. با بهبود راندمان آبياري به ميزان 25 و 35 درصد، سود كشاورزان منطقه به ترتيب 2/5 و 5/7 درصد و همچنين ميزان آب در دسترس 1/11 و 4/14 درصد افزايش خواهند يافت كه نسبت به سناريوهاي افزايش قيمت آب آبياري و كاهش سهم آب كشاورزي وضعيت مطلوبتري در سود كشاورزان منطقه را ارائه مي¬دهد. بررسي شاخص¬هاي پايداري در وضعيت فعلي حاكي از ناپايداري منابع آبي بوده و در اثر تغيير اقليم شرايط وخيم¬تري را تجربه خواهد كرد، به طوري كه از 86/0 در حالت پايه به 72/0 تحت سناريوي انتشار A2 مي¬رسد. با اعمال سناريوهاي مديريتي، ميزان شاخص¬هاي پايداري نسبت به تغيير اقليم بهبود يافته و بيشترين افزايش مربوط به سناريوي افزايش راندمان آبياري مي¬باشد. در اين سناريو ميانگين شاخص پايداري كشاورزي نسبت به تغيير اقليم 1/11 درصد افزايش و شاخص كمبود آب آبياري 6/26 درصد كاهش مي-يابد كه حاكي از بهبود وضعيت پايداري منطقه است. از اين¬رو پيشنهاد مي¬شود با بالا بردن راندمان آبياري كه با تغيير تكنولوژي آبياري همراه مي¬باشد، محصولاتي كه داراي صرفه¬هاي اقتصادي مي¬باشند را به الگوي كشت اضافه نموده و سود كشاورزان حوضه را افزايش داده و به افزايش شاخص پايداري كشاورزي منطقه كمك كرد.

AbstractClimate change is one of the most important problem in the current century. Assessing and predicting the negative effects of climate change on water resources and the natural environment, as well as environmental, economic and social effects are of particular importance. Water resources are one of the vulnerable sectors as a result of climate change which reducing access to water can have a significant but different effect on the area under cultivation, cropping pattern and crop yield in different areas of a basin. Ajichay basin is one of the largest agricultural areas and water consumption in Urmia Lake basin. During the recent years, the impact of climate change on one hand, and human factors on the other hand it has lost its efficiency in supplying water for Urmia lake. Therefore, the aim of the current study is to investigate the impact of climate and water management scenarios on water resources, cropping pattern, yield, and profits of farmers in Sarab County as the main branches of Ajichay. The simulated scenarios include agricultural water reduction, increasing the irrigation efficiency of and increasing the price of irrigation water. To achieve the aims, the risk-based hydro-economic model was used. In the economic section, quadratic risk programming model and in the hydrological section, the WEAP-MABIA model was used. All required variables were collected from 210 questionnaires filled by farmers during 2018. The period between 1987-2018 was used as the base and the future period was between 2018-2050. The current study applied HadCM3, as the general circulation model. LARS-WG was used for downscaling climatic generator under A2, B1, and A1B emission scenarios. The available water for irrigation areas had 18. 2% decrease after applying climate change scenario and profits and employment in the agriculture sector, will be reduced, and the cropping pattern will be a shift toward crops with low water requirement crops. The results of simulations revealed that the crop yields would undergo a decrease after. Overall, the findings of the current study revealed that without changing the management strategies there would be a considerable reduction in crop yield in near future. Available water will increase by 5.9 and 7.3 percent, respectively, if the irrigation water price is increased by 20 and 40 percent, respectively. This scenario results in decrease of 8.4 and 10.3 percent in the amount of farmers' profits, respectively. Farmers' profits will be reduced by 19.3%, 24.3 percent, and 37.3 percent, respectively, if the scenario of reducing 20, 30, and 40 percent of water in the agricultural sector is implemented, which indicates a significant change in farmers' profits. Compared to the increasing water price and agricultural water reduction, it offers a better situation in the farmers' profits in the region. Evaluation of the sustainability indicators in the current situation indicates the instability of water resource and under climate change conditions, the hydrological basin status will be more critical that it goes from 0.86 in the basin situation to 0.72 under A2 climate change scenario. Implementing water resource management scenarios improves the sustainability indicators compared to climate change and the largest increase is related to the increasing irrigation efficiency scenario. In this scenario, the average of agricultural sustainability compared to climate change increases by 11.1% and irrigation water deficit index decreases by 26.6%, which It indicates the improvement of the region sustainability. It is suggested that increasing the irrigation efficiency, which can be obtained by applying modern methods and changing irrigation technology, would help to add profitable crops to the cropping pattern and increase the farmers' profits and increasing the region's agricultural sustainability index.

The Economic Impacts of Climate Change and Water Resources Management Scenarios on Agronomy Subsector in Ajichay Basin (Case Study: Sarab Plain)

‏ثانی،

‏فاطمه

تهيه کننده

‏‏دشتی،

حسین زاد،

مجنونی هریس،

‏قادر

‏ جواد

‏ ابوالفضل

استاد راهنما

استاد مشاور

استاد مشاور

‏ تبریز