عنوان

پایش خشکسالی و پهنه بندی آن با سامانه اطلاعات جغرافیایی ( مطالعه موردی :استان اردبیل)

‭۱۳۲۶۰پ‬

per

پایش خشکسالی و پهنه بندی آن با سامانه اطلاعات جغرافیایی ( مطالعه موردی :استان اردبیل)

/سمانه گلمغانی اصل

: دانشکده فنی و مهندسی عمران

‮‭۱۳۷‬ص‬

چاپی

کارشناسی ارشد

در رشته عمران-آب

‮‭۱۳۹۳/۰۶/۲۵‬

دانشگاه تبریز

خشکسالی پدیده ای‌جهانی است که تقریبا می‌تواند در هر ناحیه ای بوقوع بپیوندد و منجر به زیان‌ها و هزینه‌های عمده اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و حتی فرهنگی گردد که در سال‌های اخیر هزینه‌های مربوط به جبران آن افزایش قابل ملاحظه ای داشته است .تحقیق حاضر تلاشی است برای بررسی، ارزیابی و پهنه بندی خصوصیات خشکسالی اقلیمی استان اردبیل با استفاده از سه شاخص متداول خشکسالی که عبارت‌اند از :شاخص‮‭SPI‬ ، ‮‭DI‬و .‮‭PN‬ این شاخص‌ها طی یک دوره آماری ‮‭۳۰‬ ساله بر روی ‮‭۱۲‬ ایستگاه باران سنجی و سینوپتیک استان اردبیل مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند .بعد از آماده سازی داده‌ها، شاخص بارش استاندارد برای ‮‭۳‬ و ‮‭۶‬ ماهه) مقیاس زمانی کوتاه(، ‮‭۹‬ و ‮‭۱۲‬ ماهه) مقیاس میان مدت(، ‮‭۲۴‬ و ‮‭۴۸‬ ماهه) مقیاس بلندمدت (وشاخص های دهک و درصدی از نرمال برای مقیاس ماهانه، فصلی و ماهانه محاسبه گردید .همچنین منحنی‌های شدت، تداوم و دوره بازگشت برای مقیاس زمانی سه ماهه برای دوره‌های بازگشت‮‭۱۰۰‬ ،‮‭۵۰‬،‮‭۲۵‬،‮‭۱۰‬، ‮‭۵‬ارائه شده است) .رسم این منحنی ها برای مقیاس‌های زمانی بالاتر بدلیل کم بودن زمان سال‌های آماری مشترک مورد مطالعه میسر نبود .(سپس پهنه بندی شدت و تداوم خشکسالی در مقیاس‌های زمانی مورد مطالعه برای شاخص ‮‭SPI‬ و در مقیاس سالانه برای شاخص ‮‭DI‬ و ‮‭PN‬ با استفاده از روش کریجینگ و به کمک نرم افزار ‮‭Arc GIS ۹.۳‬ انجام شده است .نقشه‌های شدیدترین مقدار ‮‭SPI‬ بیانگر وجود دوره‌های زمانی بسیار خشک ‮‭(SPI‬ های‌بالاتر از‮‭۲‬ - (در سراسر استان بوده که کمتر منطقه ای در سطح استان وجود داشته که دچار یک یا چند دوره خشکسالی شدید نشده باشد، ولی در حالت کلی و باتوجه به فراوانی وقوع طبقات مختلف خشکسالی در تمامی مقیاس‌های زمانی مورد مطالعه، خشکسالی متوسط برکلیه ایستگاه‌های استان دیده شده است .همچنین تأثیر خشکسالی در مقیاس‌های مختلف در سرتاسر استان متفاوت بوده است .همچنین مقایسه طبقه بندی شدت خشکسالی با استفاده از شاخص ‮‭PN‬ نشان داد که شاخص ‮‭PN‬ علیرغم سادگی آن در بسیاری از مواقع) بطور مثال مقیاس ماهانه (می‌تواند گمراه کننده باشد و جهت پایش خشکسالی استفاده از سایر شاخص‌های خشکسالی مناسب تر بنظرمی‌رسد .شاخص ‮‭DI‬ نیز تنها برای مقیاس سالانه دارای اعتبار قابل قبول است و از لحاظ رده بندی بین ‮‭۳‬ شاخص مورد مطالعه پس از شاخص ‮‭SPI‬ می‌تواند در جایگاه دوم قرار گیرد ..بنابراین شاخص‮‭SPI‬ ، بدلیل قابلیت‌های زیادی که در توصیف خشکسالی دارد می‌تواند شاخص مناسبی جهت ارزیابی خشکسالی برای منطقه موردمطالعه) استان اردبیل (باشد .بااستفاده شاخص ‮‭SPI‬ می‌توان آغاز و پایان خشکسالی، شدت و زمان تداوم خشکسالی را معین نمود .از طرفی استفاده از مقیاس‌های زمانی مختلف تأثیر مختلف خشکسالی را بر منابع آبی نشان می‌هد .جامع نگری در مدیریت خشکسالی از اهمیت بسیاربالایی در کاهش خسارات ناشی از خشکسالی برخوردار است .هم‌چنین یکی از بخش‌های اصلی مطالعات جامع خشکسالی، پایش خشکسالی و تعیین شاخص مناسب خشکسالی و تحلیل منطقه ای می‌باشد .وجود یک مدیریت هدفمند در سوقدادن مدیریت بحران خشکسالی به سمت مدیریت ریسک پدیده خشکسالی امری بسیار ضروری به نظـر می‌رسد

2) shows severe drought periods at all over of the Ardabil province so that there are few areas that they are not affected by severe drought periods at this province. In general, according to the frequency of occurrence of classes in drought, an average drought envelop are seen at all stations of Ardabil plain. Also, the effect of drought is variable at all over of Ardabil province. Drought's severity classification using PN index shows it is sometimes confusing (e.g.. monthly scale). For this, it seems proper to use other drought indexes for monitoring. Deciles index has the only acceptable validity for yearly scale. Also, this index has second rank after SPI index among three indexes. So, SPI index can be proper index with many merits for evaluating drought in this case study. SPI index can be used for determination starting and finishing point of drought, severity and duration of drought. Also, using SPI at different timescales presents effects of drought upon water resources. Comprehensive view about drought management has an important role in reducing the loss of drought. Also, it is as the main parts of comprehensive studying of drought monitoring and proper determining drought index and analyzing area. It is necessary to have purposeful management in critical drought management toward management of risk of drought phenomenon -Drought is a universal phenomenon. It can almost happen everywhere. The main economical, social, circumferential and even cultural coasts and problems are as a result of drought. The costs associated with compensation of loss are increased in recently years. The present research is an effort for studying; estimating and zoning the specifications of the Ardebils province climatological drought by using three common drought index are used including: SPI (standardized Precipitation Index), DI, PNI. These indexes are studied and compared at 12 Hydrometric and Synoptic stations of Ardabil during the thirty years. After preparing data, the standardized precipitation index is estimated for 3 and 6 months (short timescale), 9 and 12 months (middle timescale), 24 and 48 months (long timescale), percent of normal and Deciles index case are calculated for monthly, seasonal and yearly timescales. The severity durationreturn period curve are represented for three monthly time scale of 5, 10, 25, 50 and 100 returning periods (It is impossible to draw curves for the higher timescale because the data during was insufficient). Then severity and duration zoning are studied for SPI index at different timescales, Deciles and PNI indexes at yearly timescale using Kriging method that they are performed by Arc GIS 9.3 software. The map with great value of SPI (greater than

گلمغانی اصل، سمانه

اعلمی، محمدتقی، استاد راهنما

حافظی زاده، سولماز، استاد مشاور

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی