بحران های اجتماعی سیاسی دوره محمدشاه قاجار با تاکید بر بحران جانشینی، سلطنت و وزارت
/رویا محمدی
: دانشکده حقوق و علوم اجتماعی
۱۸۴ص
چاپی
کارشناسی ارشد
در رشتهی تاریخ گرایش ایران اسلامی
۱۳۹۳/۰۶/۲۵
تبریز
فراز و فرودهای تاریخ ایران در سلطنت قاجارها سبب شد تا عرصه برای اغتشاشصها، تنشصها و بحرانصهای متعدد مهیا گردد .این برهه زمانی که سراسر قرن نوزدهم را در خود جای داده است با بحرانصهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و اقتصادی متعددی مواجه می-باشد .بحرانصهای که علل اساسی آن را باید در ساختارهای حاکم بر نظام سیاسی کشور، بنیان ایلی حاکمیت قاجارها و حضور و نفوذ استعمارگران روس و انگلیس جستجو کرد، پیامدهای ریز و درشت بسیاری را برجای گذاشت و تمامی ارکان دولت قاجار را به چالش کشاند .هرچند این بحرانصها و چالشصها بارها در تاریخ این سلسله تکرار شد اما دوره چهارده ساله سلطنت محمدشاه یکی از آسیبصپذیرترین مقاطع در وقوع این بحرانصها چه در عرصه سیاسی و چه در عرصه اجتماعی، فرهنگی و مذهبی به شمار میصآید، بطوریکه دربار قاجارها را در دوره وی با چالشصهای بسیاری مواجه نمود .درهمین راستا از مهم-ترین مسائل مطرح در عصر محمدشاه، مسئله بحران جانشینی، تقابل دو نهاد سلطنت و وزارت و بحرانصهای اجتماعی و مذهبی چون قیام باب، شورش آقاخان محلاتی و سالار میصباشد که دولت محمدشاه را با چالشصهای جدی مواجه کرد و آن را تا مرز بحرانصهای خطرآفرین نزدیک ساخت .مسئله جانشینی ریشه در ساختار سیاسی و ایلی قاجار و برنامهصریزی مؤسس این سلسله داشت که تا پایان دوره ناصری به عنوان یک مسئلهصی بحران آفرین مطرح گردید .بحران دیگر ناشی از حدود اختیارات سیاسی و وظایف دو نهاد وزارت و سلطنت و تعارض آنها بود که البته تاریخ دراز دامنی را در ساختار سیاسی ایران، پشت سر خویش داشت .در کنار این موارد حیات سیاسی و اجتماعی عصر محمدشاه نیز سراسر آکنده از طغیان و شورش از سوی عمال داخلی و توطئه و دسیسه چینی از سوی کارگزاران خارجی بود .قیام باب و شورشصهای افرادی نظیر آقاخان محلاتی و سالار از نظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و مذهبی همواره دشواریصهای را برای دولت وی ایجاد کرد .هر چند با این تفاسیر دولت محمدشاه قاجار توانست از این بحرانصها به سختی بیرون آید، اما این بحرانصها همچنان حضور خود را در صحنه سیاسی و اجتماعی جامعه حفظ نمود و صفحاتی از تاریخ ایران در عصر قاجار را به خود مشغول داشت
year government was the most vulnerable periods in occurring such crisis in political, social, religious and cultural fields, I a way that Qajar dynasty confronted different challenges in his period. In this regard Succession issue and conflict between reign and ministry, social and religious crisis including Bob's uprising, Agha Khan Mahallaty and Salar's Insurgency are among the most important cases of these crisis which encountered Qajar with serious challenges, leading it toward the most dangerous crisis. The issue of succession can be related to tribal and political structure of Qajar rule and it's founder's planning strategy which was considered as problematic issue till end of Naseri's period. Another crisis was raised due to political jurisdiction of reign and ministry bodies and conflicts between them. This, of course, had long history in Iranian Political System. Along with theses case, political and social life of Mohammad Shah's period was steeped in uprisings and insurgencies by local agents and foreign agents' collusions and conspiracy. Bob's uprising and insurgencies by people including Agha Khan Mahallati and Salar confronted Qajar's government with political, economic, social and religious difficulties. Although Mohammad Shah Qajar's Government could hardly solve the crisis, such crisis raised once again in political and social scenes and dedicated some pages of Iranian History to itself during Qajar's period -based government of Qajars, presence and penetration of Russian and England Colonialists. Thy left major and minor consequences and challenged all unites of Qajar government. Although these crisis and challenges occurred frequently in the history of this dynasty, Mohamad Reza Shah's 14-Ups and downs of Ira's history in Qajar Period provided the conditions for more tensions, riot and crisis. This era which coincides with whole 19th century, confronted political, social, cultural, religious and economic crisis. The crisis which were mainly rooted from structure governing domestic political system, tribal