عنوان

کارکرد استصناع در بانکداری بدون ربا با مطالعه تطبیقی آن در فقه اسلامی

‭۱۰۶۸۴پ‬

per

کارکرد استصناع در بانکداری بدون ربا با مطالعه تطبیقی آن در فقه اسلامی

/فاطمه خراسانی

: دانشکده الهیات و علوم اسلامی

‮‭۱۲۷‬ص‬

چاپی

کارشناسی ارشد

رشته فقه و حقوق اسلامی

‮‭۱۳۹۱/۰۹/۲۱‬

تبریز

چندی است که اندیشه تأسیس بانکداری اسلامی ذهن اندیشمندان جهان اسلام را به خود مشغول کرده است .آن‌صچه که در این راستا به آنان یاری می‌صرساند، ایجاد عقودی با پایه‌صهای کاملا اسلامی است تا با به خدمت‌صگیری این عقود درجهت حذف اوراق قرضه گام بردارند .آن‌صچه که مبرهن است این است که هرچند برخی از این عقود نوپا هستند اما تأثیرات ژرفی در جهت تحقق این هدف داشته‌صاند از جمله‌صی این عقود می‌صتوان به عقد استصناع اشاره کرد .استصناع از ریشه‌صی صنع‍ در لغت به معنی سفارش ساخت چیزی است و در اصطلاح فقهی-حقوقی عبارت از سفارش ساخت کالا در مقابل مبلغ معینی است .دقت در مجموعه مباحث انجام گرفته در مورد استصناع، نشان می‌صدهد که این تأسیس حقوقی، ماهیت عقدی داشته و بر اثر تلاقی دو اراده انشایی سفارش دهنده کالا) مستصنع (و سفارش‌صپذیر) صانع (به‌ص‍ وجود می‌صآید .درخصوص مشروعیت و یا بطلان این عقد، آرای بسیار متفاوتی از سوی علمای عامه و خاصه وارد شده و ادله زیادی در رد یا پذیرش آن ارائه شده است که تمییز و تشخیص صحت یا بطلان هریک از ادله محتاج دقت‌صنظر و موشکافی بسیار است .ولی به طور کلی می‌صتوان گفت که ماهیت حقوقی استصناع بین فقهای اسلامی توصیف واحدی نیافته است .در این بین و در میان فقهای شیعی اختلاف بیشتر روی عناوین است از متقدمان اگرچه کسانی چون ص‌شیخ طوسی، ص‌ابن حمزه و ص‌ابن سعید مستقلا عنوان استصناع را در تألیفات خود به‌صکار برده‌صاند اما به بحث پیرامون آن نپرداخته و در این زمینه رأی صریحی ارائه نداده‌صاند .در میان معاصران نیز هیچ وحدت‌صنظری در این مورد وجود نداشته و ماهیت این عقد روشن نگردیده است .از این‌صرو به جرأت می‌صتوان گفت تقریبا هیچ فقیهی پس از شیخ طوسی صریحا به عنوان استصناع اشاره نکرده و فقه شیعه در این باب مسکوت مانده است .در میان اهل تسنن نیز در این باره نظر واحدی ابراز نشده، و فقهای فرق مختلف این مذهب، نظرات متفاوتی درباره قبول و یا رد این عقد ارائه داده‌صاند .درحالی‌صکه علمای حنفی برای این عمل حقوقی شخصیت مستقلی قائلند، علمای مالکی و شافعی استصناع را ص‌سلم دانسته و تمامی آثار سلم را بر آن بار می-کنند و درمقابل علمای حنبلی رأی به بطلان استصناع داده‌صاند .مدت مدیدی نیست که این قرارداد در نظام بانکی برخی کشورهای اسلامی جاری و ساری است و نتایج چشمگیر آن در جهت تشویق و دلگرمی هرچه بیشتر اندیشمندان اسلامی و در راستای تحقق هرچه زودتر بانکداری بدون ربا مثمر ثمر بوده است .ایران نیز به پیروی از سایر کشورهای اسلامی و در جهت همسویی بیشتر با نظام بانکی کشورهای اسلامی و به موجب ماده ‮‭۹۸‬قانون پنجم توسعه کشور با به‌صکارگیری تجربه کشورهایی نظیر مصر و به امید موفقیت در این زمینه، قدم در این عرصه نهاده است .در این پایان‌صنامه سعی بر آن است که ابتدا به بررسی جنبه‌صهای مختلف این قرارداد و آراء موافق و مخالف در میان فقهای امامیه و اهل تسنن پرداخته و سپس به بررسی این قرارداد در نظام بانکی بپردازیم

Recently establishing Islamic Banking has been occupied the Islamic thinkers mind. What help them here are contracts based on Islamic principles by which they can omit the bonds. What is clear here is that although some of these contracts are new made ones, they have deep effects on achieving this goal. One of these contracts is Istisna contract. Istisna contract roots in son which means ordering a gods production. This jurisprudence and law term means ordering the goods production based on specified price. Close studying the related discussions show that this legal establishment has contract nature and is mainly based on both the clients willing and willing of the person who also accepts the order. There are different perspectives and believes about Legality and invalidity of this contract and also reasons for accepting or rejecting this contract. Differentiation of them is a difficult task. It needs a close studying and scrutiny. On the whole we can say that there is not a unit idea among the Islamic jurisconsults. Among the Shia jurisconsults there are controversies on the topics. Among early thinkers of this issue, we can name Sheikhe Toosi, Ibne Hamze ,Ibne Saiiid who have independently used Istisna I their works. However, they gave no clear description about this case. In addition, among the contemporaries we cannot find agreement. It means that it has not obvious nature. Therefore, we can firmly say that after Sheikh Toosi nobody has described Istisna term clearly. Among Sonni thinkers also we cannot find the same ideas. That is, there is controversy in rejection or acceptance of this term. While Hanifi thinkers think that this legal action has independent identity, Maleki and Shafeii accept it, Hanbali thinkers reject it. It has been for a long time that they use this contract in Banking System of some countries. It has had considerable results in encouraging the Islamic thinkers and improving the interest free banking. Iran, following the other Islamic countries and alignment with Islamic countries banking system, based on Article 98 of la, using some countries experience such as Egypt, paced forward. In this thesis we try to study different aspects of this contract, pros and cons among Imamiy , Tasanno jurisconsults. Then, we study this contract in Banking System

خراسانی، فاطمه

علوی، سیدمحمدتقی، استاد راهنما

شعاریان، ابراهیم، استاد مشاور

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی