بررسی های مورفوتکتونیکی بخشی از گسل شمال تبریز با نگرشی ویژه بر شاخص های مورفومتریک
/سیما نجف زاده نوبر
دانشگاه تبریز: دانشکده علوم طبیعی
چاپی
فاقداطلاعات کامل
کارشناسی ارشد
زمین شناسی
۱۳۸۲/۱۱/۲۵
دانشگاه تبریز: دانشکده علوم طبیعی
منطقه مورد مطالعه شامل بخشی از استان آذربایجان شرقی بوده و محدوده ای را بین ۴۶تا ۴۷ ۱۵طول شرقی و ۳۷ ۴۵تا ۳۸ ۴۵عرض شمالی را دربرمی گیرد .از نظر تقسیم بندی مناطق زمین ساختی، منطقه مورد مطالعه، قسمتی از زون البرز ـ آذربایجان را شامل می شود .بیشتر برون زدهای سنگی منطقه عمدتا جوان تر از کرتاسه هستند .آنها در طی دوران سنوزوئیک تشکیل شده و شامل سنگ هایی از تشکیلات نئوژن و محصولات آتشفشانی از آتشفشان سهند هستند.برآورد عرض زون های فعال گسلی از نظر تئوری و عملی اهمیت زیادی دارد، زیرا دانستن ویژگی ها و پارامترهای مربوط به آن پیش بینی بسیاری از حوادث زمین شناسی مطلوب و یا نامطلوب را امکان پذیر می سازد .در این مطالعه برای شناسایی عرض زون گسلی از اندیس های مورفومتریک از جمله شاخص های SL ،VF ، T ، AF برای ۲۴ حوضه آبریز موجود در منطقه محاسبه شده و نمودارهای هیپسومتری برای هر یک از آن ها رسم شده است .منحنی های هیپسومتری میزان بالاآمدگی منطقه را نسبت به فرسایش به طور مستقل از لیتولوژی نشان می دهند .بر اساس میزان این شاخص ها حوضه های موجود در منطقه به سه دسته فعال، نیمه فعال و غیر فعال طبقه بندی شدند و از نتایج به دست آمده از آن معلوم گردید به طور کلی منطقه نیمه فعال می باشد.مهم ترین عارضه مورفوتکتونیکی موجود در منطقه بررسی گسل شمال تبریز می باشد که با بررسی های انجام شده در مورد این گسل مشخص گردید که اولا پهنای آن در تمام طول منطقه ثابت و یکسان نیست و ثانیا نوع حرکت گسل طبق آخرین بررسی ها امتداد لغز راستگرد با مولفه معکوس است و مطالعات پالئوسایزموتکتونیک که توسط محققین پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی در منطقه روستای خواجه مرجان صورت گرفته است این موضوع را تائید می کند.یکی از حوادث متداول در مناطق گسل های فعال پدیده زلزله می باشد .علائم و شواهد نئوتکتونیکی موجود در منطقه تبریز شامل علائم زمین شناسی، ژئومورفولوژی، تاریخی، باستان شناسی، زلزله شناسی و ژئودزی نشان می دهند که تبریز و پیرامون آن جز، مناطق فعال و لرزه خیز است .با بررسی گسل های موجود در محدوده منطقه مورد بررسی توان لرزه زایی تعداد ۴۰ گسل فعال محاسبه شده و از نتایج به دست آمده معلوم گردید که توان لرزه زایی گسل های موجود بالای ۷ ریشتر است .با توجه به این نتایج و نیز با بررسی داده های زلزله های تاریخی و دستگاهی معلوم گردید که منطقه مورد بررسی توان لرزه زایی بالایی دارد.