عنوان

تأثیر اوره بر فراهمی عناصر غذایی، رشد و ترکیب شیمیایی گندم و برنج در شرایط مختلف در دو خاک شن لومی و لوم رسی

‭۳۵۸۲پ‬

per

تأثیر اوره بر فراهمی عناصر غذایی، رشد و ترکیب شیمیایی گندم و برنج در شرایط مختلف در دو خاک شن لومی و لوم رسی

/نگار ایرانی سرند

تبریز: دانشگاه تبریز ، دانشکده کشاورزی

‮‭۱۶۵‬ص‬

چاپی

کارشناسی ارشد

علوم خاک

‮‭۱۳۹۰/۱۱/۱۹‬

تبریز: دانشگاه تبریز ، دانشکده کشاورزی

در این تحقیق، سه آزمایش جداگانه انجام شد .در آزمایش اول، تأثیر کود اوره بر رشد و ترکیب شیمیایی برنج و گندم مطالعه گردید .این آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک‌ه ای کامل تصادفی با چهار تکرار در شرایط گلخانه‌ای با فاکتورهای اوره در سه سطح‮‭(۰‬ ، ‮‭۱۰۰‬ و ‮‭۲۰۰‬ میلی گرم نیتروژن بر کیلوگرم خاک(، نوع خاک در دو سطح) شن‌صلومی و لوم رسی (و نوع گیاه در دو سطح) برنج و گندم (انجام شد .قبل از برداشت گیاهان، برخی ویژگی‌های رشد گیاه از جمله تعداد برگ و پنجه در بوته، قطر و ارتفاع ساقه و شاخص کلروفیل برگها اندازه‌گیری شد .پس از ‮‭۱۰۲‬ روز رشد، بخش هوایی و ریشه گیاهان برداشت و وزن تر، ماده خشک، کارایی مصرف نیتروژن، غلظت و مقدار‮‭N‬ ،‮‭P‬ ،‮‭K‬ ،‮‭Na‬ ،‮‭Fe‬ ،‮‭Mn‬ ، ‮‭Zn‬ و ‮‭Cu‬ در ریشه و بخش هوایی برنج و گندم اندازه‌گیری شد .نتایج نشان داد که اثر نوع خاک بر وزن تر و حجم ریشه، غلظت و مقدار‮‭Na‬ ، ‮‭Mn‬ و ‮‭Fe‬ بخش هوایی، غلظت ‮‭Zn‬ بخش هوایی، غلظت‮‭Fe‬ ، ‮‭Mn‬ و ‮‭Cu‬ ریشه و مقدار ‮‭Mn‬ و ‮‭Zn‬ ریشه برنج معنی‌صدار بود .همچنین، اثر نوع خاک بر تعداد برگ، شاخص کلروفیل، غلظت‮‭N‬ ،‮‭K‬ ،‮‭Na‬ ،‮‭Mn‬ ، ‮‭Fe‬ و ‮‭Zn‬ بخش هوایی، غلظت‮‭K‬ ، ‮‭Fe‬ و ‮‭Cu‬ ریشه، مقدار‮‭N‬ ، ‮‭Na‬ و ‮‭Mn‬ بخش هوایی و مقدار ‮‭Na‬ و ‮‭Mn‬ ریشه گندم معنی دار بود .با مصرف اوره قطر و ارتفاع ساقه، وزن تر و خشک بخش هوایی، نسبت وزن تر و خشک بخش هوایی به ریشه، شاخص کلروفیل، مقدار‮‭N‬ ،‮‭P‬ ،‮‭K‬ ،‮‭Na‬ ،‮‭Mn‬ ،‮‭Fe‬ ، ‮‭Zn‬ و ‮‭Cu‬ بخش هوایی برنج و گندم، غلظت‮‭N‬ و ‮‭Cu‬ بخش هوایی برنج، غلظت ‮‭N‬ ریشه برنج و غلظت ‮‭K‬ و ‮‭Na‬ ریشه گندم افزایش یافت .با افزایش سطح اوره کارایی مصرف نیتروژن در برنج در هر دو خاک کاهش یافت .در آزمایش دوم، تأثیر سطوح اوره ‮‭(۰‬ و ‮‭۲۰۰‬ میلی‌صگرم نیتروژن بر کیلوگرم خاک(، کشت) با و بدون کشت (و نوع گیاه) برنج و گندم (بر تغییرات ‮‭pH‬ و ‮‭EC‬ محلول دو خاک مختلف) شن-لومی و لوم‌رسی (در شرایط گلخانه‌ای بررسی شد .نتایج نشان داد که اثر مصرف اوره بر ‮‭pH‬ محلول خاک گلدان های با و بدون کشت برنج و گندم بسته به نوع خاک، شرایط آب خاک) غرقاب و غیرغرقاب(، نوع گیاه و روزهای پس از مصرف اوره متفاوت بود .با مصرف کود اوره ‮‭pH‬ محلول خاک گلدان های با کشت برنج و گندم) رایزوسفر (کاهش و ‮‭EC‬محلول خاک گلدان های با و بدون کشت گندم و برنج افزایش یافت .در طول دوره رشد گیاه، ‮‭pH‬ و ‮‭EC‬ محلول خاک گلدان‌های با و بدون کشت گندم بیشتر از گلدان های با و بدون کشت برنج بود .در آزمایش سوم، تأثیر اوره و سطوح رطوبت خاک) غرقاب و غیرغرقاب با ‮‭۵۰‬ درصد رطوبت اشباع (بر فراهمی عناصر غذایی‮‭P‬ ،‮‭K‬ ،‮‭Na‬ ،‮‭Fe‬ ،‮‭Mn‬ ، ‮‭Zn‬ و ‮‭Cu‬ در دو خاک شن لومی و لوم رسی در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد .این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با دو تکرار انجام شد .فاکتورها شامل شرایط رطوبتی خاک در دو سطح) غرقاب و غیرغرقاب با ‮‭۵۰‬ درصد رطوبت اشباع(، مقدار اوره در سه سطح‮‭(۰‬ ، ‮‭۲۰۰‬ و ‮‭۴۰۰‬ میلی-گرم نیتروژن بر کیلوگرم خاک(، نوع خاک در دو سطح) شن لومی و لوم-رسی (و زمان در چهار سطح‮‭(۱‬ ،‮‭۵‬ ، ‮‭۱۵‬ و ‮‭۴۵‬ روز (انجام شد .نتایج نشان داد که در هر دو خاک غلظت‮‭Fe‬ ، ‮‭Mn‬ و ‮‭P‬ قابل استخراج در شرایط غرقاب بیشتر از شرایط غیرغرقاب بود ولی غلظت‮‭Cu‬ ،‮‭Zn‬ ، ‮‭K‬ و ‮‭Na‬ قابل-استخراج در شرایط غیرغرقاب بیشتر از شرایط غرقاب بود .با مصرف اوره غلظت ‮‭Fe‬ قابل‌استخراج هر دو خاک کاهش ولی غلظت‮‭Mn‬ ،‮‭Cu‬ ، ‮‭K‬ و ‮‭Na‬ قابل-استخراج افزایش یافت .با مصرف اوره غلظت ‮‭Fe‬ و ‮‭Mn‬ محلول کاهش ولی غلظت‮‭Cu‬ ، ‮‭K‬ و ‮‭Na‬ محلول افزایش یافت.

In this research, three separate experiments were carried out. In the first study, the effects of urea on growth and chemical composition of wheat and rice plants were studied. This study was performed as a factorial experiment in a randomized complete blocks design including amount of urea at three levels (0, 100, 200 mg N/kg), soil type at two levels (loamy sand and clay loam) and plant type at two levels (rice and wheat) with four replications in a greenhouse conditions. Before plants harvesting, some of the plant growth characteristics such as number of leaf and tiller, chlorophyll index and diameter and height of stem were measured. After 102 days of growth, shoot and root parts were separated and fresh weight, dry matter, nitrogen use efficiency, and concentrations and contents of N, P, K, Na, Fe, Mn, Zn and Cu in root and shoot were determined. The results indicated that effects of soil type on fresh wet and volume of root, the shoot concentrations and contents of Na, Mn and Fe, the shoot concentration of Zn, the root concentrations of Mn, Fe and Cu, and contents of Mn and Zn in rice root were significant. The effects of soil type on number of leaf, chlorophyll index, the shoot concentrations of N, K, Na, Mn, Fe and Zn, the root concentrations of K, Fe and Cu, contents of N, Na and Mn in shoot, and contents of Na and Mn in wheat root. By urea application, stem diameter and height, the wet and dry weight of shoot, the ratio of wet and dry weight of shoot to wet and dry weight of root, chlorophyll index, concentrations of N and Cu in rice shoot, concentration of N in rice root, concentrations of K and Na in wheat root, contents of N, P, K, Na, Mn, Fe, Zn and Cu in rice and wheat shoots were increased. In the second study, effects of urea at three levels (0 and 200 mg N/kg), cultivation at two levels (cultivated and uncultivated) and plant type at two levels (rice and wheat) on changes in pH and EC of soil solution in two different soils (loamy sand and clay loam) were studied in a greenhouse conditions. The results showed that the effects of urea application on the pH of soil solution in rice and wheat cultivated and uncultivated pots were different depends on soil type, soil water conditions (waterlogged and non-waterlogged), plant type and days after urea application. By urea application the pH of soil solution in rice and wheat cultivated pots (rhizosphere) decreased while the EC of soil solution in rice and wheat cultivated and uncultivated pots increased. The pH and EC of soil solution in wheat cultivated and uncultivated pots were greater than rice cultivated and uncultivated pots. In the third study, the effects of urea and soil moisture conditions on the availability of P, K, Na, Fe, Mn, Zn and Cu were investigated in loamy sand and clay loam soils under laboratory conditions. A factorial experiment based on completely randomized design was carried out with two replications including soil moisture conditions at two levels (waterlogged and non-waterlogged)), urea at three levels (0, 200, 400 mg N/kg), soil type at two levels (loamy sand and clay loam) and incubation time at four levels (1, 5, 15, 45 days). The results showed that the extractable Fe, Mn and P of both soils in waterlogged conditions were greater than non-waterlogged conditions while the extractable Cu, Zn, K and Na in non-waterlogged conditions were greater than waterlogged conditions. By urea application, the water soluble and extractable-Fe and water soluble-Mn of both soils decreased, while the extractable Mn, Cu, K and Na and water soluble Cu, K and Na increased.

Chemical composition

Nitrogen use efficiency

Rice

Urea

wheat

ایرانی سرند، نگار

نجفی، نصرت اله، استاد راهنما

اصغرزاد، ناصر علی، استاد مشاور

اوستان، شاهین، استاد مشاور

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی