۳۵۶۰پ
per
ارزیابی جمعیت‌صهای T. boeoticum و T. urartu از نظر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیکی در شرایط عادی و تنش کم آبی
/محمد امین مزینانی
تبریز: دانشگاه تبریز ، دانشکده کشاورزی
۱۲۶ص
چاپی
کارشناسی ارشد
مهندسی کشاورزی
۱۳۹۱/۰۴/۲۷
تبریز: دانشگاه تبریز ، دانشکده کشاورزی
به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی برخی از صفات زراعی و فیزیولوژیکی و بررسی اثر تنش کم آبی روی آن‌صها در ۴۲ جمعیت از گونه Triticum boeoticum و Triticum urartu آزمایشی در سال زراعی۱۳۸۹ - ۹۰در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد .تجزیه واریانس با در نظر گرفتن شرایط واجد و فاقد تنش در کرت‌های اصلی و ۴۲ جمعیت مورد مطالعه به همراه دو رقم زراعی) الوند و مغان (به عنوان شاهد در کرت‌های فرعی به صورت کرت‌صای خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد .صفات مورد مطالعه عبارت از ارتفاع بوته، طول عرض برگ دوم از بالا، شاخص کلروفیل برگ، دمای برگ، تعداد روز تا ظهور سنبله، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، دوره پر شدن دانه و عملکرد دانه در سنبله بودند .تجزیه واریانس چند متغیره اختلاف معنی‌داری بین سطوح تنش و بین جمعیت‌های مورد مطالعه نشان داد .در تجزیه واریانس تک متغیره اختلاف بین جمعیت های مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد برای کلیه صفات معنی‌صدار بود، که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بالا در بین جمعیت‌ه ا است .اثر متقابل جمعیت تنش تنها برای صفت شاخص کلروفیل برگ معنی‌صدار شد و اثر تنش بر صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه و دمای برگ معنی‌صدار بدست آمد .با انجام مقایسه میانگین جمعیت های۳۲۰.Tb ،۱۰.Tb ، ۱۱۴.Tb و ۱۲.Tb با در نظر گرفتن صفاتی مانند عملکرد دانه، ارتفاع بوته، طول عرض برگ و شاخص کلروفیل برگ به عنوان جمعیت‌صهای برتر شناسایی شدند .محاسبه ضرایب همبستگی بین میانگین صفات نشان داد که عملکرد دانه با ارتفاع بوته و طول عرض برگ همبستگی مثبت و معنی‌صدار و با دمای برگ همبستگی منفی و معنی‌صدار در سطح احتمال یک درصد دارد .با انجام تجزیه رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت در شرایط نرمال و تنش کمبود آب مشخص شد که ارتفاع بوته و طول عرض برگ از اجزای مؤثر بر عملکرد هستند .تجزیه خوشه‌صای به روش وارد و بر اساس کلیه صفات جمعیت‌ها را در دو خوشه قرار داد .مقایسه انحراف از میانگین کل نشان دهنده برتری گروه اول به گروه دوم بود .علاوه بر این با در نظر گرفتن عامل بارندگی و دما می‌صتوان جمعیت های مورد ارزیابی را بر مبنای استان های محل جمع آوری آن‌ها در دو گروه دسته-بندی کرد .استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، قزوین، کردستان، کرمانشاه، لرستان و یک جمعیت با محل جمع‌آوری ناشناخته در گروه اول و استان‌صهای ایلام، چهارمحال بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد، همدان، کرمانشاه و لرستان در گروه دوم قرار گرفتند .با انجام تجزیه به عامل‌ها بر اساس روش تجزیه به مؤلفه‌صهای اصلی و چرخش وریمکس، دو عامل ۰۲/۶۹ درصد تغییرات مربوط به صفات اولیه را توجیه کردند که عامل اول و دوم به ترتیب عامل فنولوژیک و عامل عملکرد نامیده شدند .بر اساس عامل اول جمعیت‌های۱۶.Tb ،۲۱۶.Tb ،۱۸۱.Tb ، ۱۷۶.Tb و ۱۱۴.Tb و از نظر عامل دوم جمعیت های۱۰.Tb ،۱۷۶.Tb ،۴۸۵.Tb ،۱۲۰.Tb ، ۳۲۰.Tb و ۳.Tb جمعیت های برتری بودند .بر اساس شاخص‌های GMP و STI جمعیت‌صهای۱۰.Tb ،۱۲۰.Tb ،۴۸۵.Tb ،۳.Tb ،۲۷۷.Tb ، ۳۲۰.Tb و ۱۵.Tu با دارا بودن عملکرد بیشتر نسبت به سایر جمعیت ها در شرایط تنش و بدون تنش، به عنوان متحمل‌صترین جمعیت ها شناخته شدند
stress condition interaction was significant for chlorophyll index and stress effect was significant for plant height, seed weight and leaf temperature. Populations Tb.10, Tb.12, Tb.114 and Tb.320 by having the highest seed weight, plant height, leaf area and chlorophyll index and were identified as superior populations. Significant and positive correlations of seed weight with leaf area and plant height were observed, whereas significant and negative association was observed between seed weight and leaf temperature (P < .01). Multiple stepwise regression analysis for normal and water deficit stress conditions, identified plant height and leaf area as the major components contributing to seed weight. Plant height had the highest direct effect on seed weight and showed the highest indirect effect on yield through leaf area. Cluster analysis using Ward's algorithm, based on all traits used in the study grouped populations in two groups. Mean deviation of each cluster from overall mean indicated that group I was superior to group II with respect to the studied traits. In addition, with regard to rainfall and temperature factors populations under study, were categorized in two groups, Azarbaijan Gharbi, Azarbaijan Sharghi, Ghazvin, Kordestan, Kermanshah, Lorestan provinces and an unknown site constituted group I and Ilam, Chaharmahal va bakhtiari, Kohgiluyeh va Boyer Ahmad, Hamedan, Kermanshah, Lorestan provinces were located in group I and II. Factor analysis based on principle component analysis and varimax rotation resulted in two factors explaning about 69.02 percent of the total variation. The first and second factors were named as phonologic and yield factors, respectively. Populations Tb.16, Tb.216, Tb.181, Tb.176 and Tb.114 were better in terms of factor 1 and population Tb.10, Tb.176, Tb.485, Tb.120, Tb.320 and Tu.15 were regarded superior with respect of factor 2. Based on GMP, and STI drought tolerance indices, populations Tb.3, Tb.10, Tb.120, Tb.277, Tb.320, Tb.485 and Tu.15 by having better yield than other populations in stress and non-stress conditions were identified as better populations. In order to study the genetic diversity of several agronomic and physiologic traits and the effect water deficit stress of on these characters in 42 populations of Triticum boeoticum and Triticum urartu, an experiment was conducted as a split-plot based on randomized complete block design with three replications in Research Station of University of Tabriz in 2010. The main plots consisted of stress and non-stress conditions and 42 populations together with two cultivars (Alvand and Moghan) were considered as sub-plots. For several traits including plant height, leaf area (top second leaf), chlorophyll index, leaf temperature, heading date, days to physiological maturity, grain filling period and seeds weight were measured. Multivariate analysis of variance showed that there were significant differences between stress levels and among populations under study. Analysis of variance revealed significant differences among populations for all of the studied traits, indicating the existence of genetic variation among populations. In the combined analysis of data, population
Triticum boeoticum, ,, , ,
Triticum urartu
Genetic Diversity
Water deficit Stress
Cluster Analysis
Factor Analysis
مزینانی، محمد امین
مقدم واحد، محمد، استاد راهنما
علوی کیا، سید سیامک، استاد راهنما
شکیبا، محمدرضا، استاد مشاور
اشرف مهرابی، علی، استاد مشاور
سیاه و سفید
نمایه‌سازی قبلی
