آذربایجان در متون فارسی میانه، کتب تاریخی - جغرافیایی سدهصهای نخستین اسلامی و جغرافیای منسوب به موسی خورنی
/مرضیه عباسی میرآبادی
تبریز : دانشگاه تبریز ، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجه ، گروه ادبیات
۱۷۲ ص
چاپی
واژه نامه بصورت زیرنویس
کتابنامه ص.:۱۶۲-۱۷۱
کارشناسی ارشد
۱۳۸۷/۱۱/۱۱
تبریز : دانشگاه تبریز ، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجه ، گروه ادبیات
آذربایجان نام ایالتی بزرگ و بسیار مهم در بخش شمال غربی ایران است .بنا بر گزارش استرابو جغرافیدان شهیر یونانی که همصعصر با پارتها بود، ساتراپی بزرگ ماد دورة هخامنشیان از زمان جانشینان اسکندر به بعد به دو بخش ماد بزرگ و ماد کوچک تقسیم شده بود .در منابع یونانی ماد کوچک، اتروپتنه (Atropatene) نامیده صشده که همان آتورپاتکان در منابع قدیم ایرانی و آذربایجان کنونی است اخبار مربوط به اوضاع سرزمینی که بعدها کشور ماد خوانده شد و آذربایجان هم بخشی از آن را تشکیل میصداد در سالنامهصهای آشوری و کتیبهصهای اورارتویی یافت میصشود ولیکن این اخبار اغلب گزارشهای پراکنده و ناقص و گاه نامفهوم صهستند و از بررسی مجموع آنها چنین برمیصآید که در هزارة قبل از میلاد مسیح چندین قوم وقبیلة آسیانیصنژاد که نه هندصصوصاروپایی بودند و نه سامی از جمله ماناها ص(Manna, Mena, Minni)، لولوبیصها(Lullubi) ، کوتیصها (Kuti) و غیره در این سرزمین ساکن بودند و اغلب مورد یورش و تاخت و تازهای دولت آشور و اورارتو واقع می-شدند .در حدود قرن نهم پیش از میلاد اتحادی بین برخی از این اقوام تشکیل شده بود و دولت-گونهصای به وجود آمده بود که در رأس آنها مانا قرار داشت که پس از ورود اقوام ایرانیصنژاد مادی، با مادها متحد شده و بعد از زد و خوردهای فراوان سرانجام موفق شدند که با تصرف شهر نینوا دولت آشور را سرنگون کنند .