عنوان

بررسی اوضاع سیاسی خلیج فارس از سقوط صفویه تا ابتدای قاجاریه

‭۷۳۳پ‬

per

بررسی اوضاع سیاسی خلیج فارس از سقوط صفویه تا ابتدای قاجاریه

/جواد موسوی دالینی

تبریز: دانشگاه تبریز، علوم انسانی و اجتماعی، عمومی جهان

‮‭۳۴۰‬ ص.‬

: مصور، عکس ‮‭۳۰‬*‮‭۲۹‬ س.م.-+ یک لوح فشرده

چاپی

واژه نامه بصورت زیرنویس

کتابنامه ص: ‮‭۲۸۴-۲۹۶‬

فاقد اطلاعات کامل

کارشناسی ارشد

تاریخ

‮‭۱۳۸۶/۱۲/۲۵‬

تبریز: دانشگاه تبریز، علوم انسانی و اجتماعی، عمومی جهان

خلیج‌فارس یکی از محورهای ارتباط بین اروپا، آفریقا، آسیای غربی و جنوب شرقی است و از نظر استراتژیک در منطقه خاورمیانه به عنوان مهمترین مرکز ارتباطی بین سه قاره است و بخشی از یک سیستم ارتباطی را تشکیل می‌دهد به همین جهت این موقعیت از روزگاران پیشین مورد توجه قدرت‌های جهانی بوده است .تجار و بازرگانان کالاها را از شرق و جنوب آسیا به خلیج‌فارس حمل می‌کردند و از آنجا به سواحل مدیترانه، اروپا و بالعکس می‌بردند ایران در زمان ابتدای دولت صفوی با مشکلات داخلی و هجوم خارجی زیادی درگیر بود و نمی‌توانست به طور جدی به مسائل خلیج‌فارس بپردازد، هر چند حضور خود را در این منطقه به صور مختلف از جمله تکرار تقاضای خراج از حکام جزایر و سواحل درخواست می‌نمود .اما به تدریج که دولت مرکزی ایران انسجام بیشتری یافت، توجه به منطقه خلیج‌فارس بیشتر شد و عکس‌العمل‌ها در مقابل پرتغالی‌ها نیز شدیدتر گردید .اما با شروع سلطنت شاه عباس اول، دولت مرکزی ایران قدرت بیشتری یافت و توجه به تجارت خارجی و خلیج‌فارس نیز بیشتر شد .سرانجام حمله مشترک نیروهای ایرانی و انگلیسی در سال ‮‭۱۶۲۳‬ م‮‭۱۰۳۱‬ / ق .با تسلیم قوای پرتغال، حاکمیت آنها بر سواحل خلیج‌فارس خاتمه یافت .اما متاسفانه عدم توجه جدی و اساسی حاکمان سالهای پایانی صفویه به حق وحقوق تاریخی ایران در سرتاسر خلیج‌فارس باعث شد که برخی از جوامع تجاری و سنتی خلیج‌فارس دارای تمایلات گریز از مرکز شوند .از آنجا که در عهد افاغنه امنیت لازم برای تجارت و دریانوردی درکرانه‌های خلیج‌فارس وجود نداشت، بازار تجارت راکد بود ولی ظهور نادرشاه در ایران برای جوامع تجاری کمپانی هند شرقی هلند، فرانسه و انگلیس در خلیج‌فارس امیدوار کننده بود .نادرشاه با احیای سلطه حکومت مرکزی ایران بر خلیج‌فارس بویژه با تاسیس ناوگان دریایی، ضمن ایجاد امنیت لازم برای بازرگانی و دریانوردی کنترل ایران بر سواحل خلیج‌فارس را افزایش داد و حتی این کنترل و سلطه تا عمان نیز گسترش یافت .پس از قتل نادرشاه شرایط مساعدی برای ظهور قدرت‌های محلی تحت رهبری شیوخ و روسای قبایل پدید آمد و این وضعیت هم چنان باقی بود تا اینکه کریم‌خان‌زند ظهور کرد و بر قسمت اعظم ایران تسلط یافت و پایتخت را از خراسان به شیراز انتقال داد و متوجه سواحل خلیج‌فارس شد و سعی در ایجاد آرامش و استقرار نفوذ حکومت مرکزی بر این منطقه برای احیای تجارت نمود .بعد از فوت کریم‌خان‌زند نفوذ و تسلط ایران بر خلیج‌فارس کاهش یافت و دیری نگذشت که آن منطقه دچار اغتشاش و هرج و مرج شد و حکومت‌های محلی سر به شورش برداشتند .بیشتر قدرت‌های محلی ناگریز بودند برای ایجاد امنیت و رونق تجارت، بیشتر اوقات به یکی از قطب‌های قدرت در این منطقه نزدیک شوند .اما از آنجا که جنگ‌های هفت ساله از سال‮‭۱۷۵۶‬ م‮‭۱۱۶۹‬ /ق در اروپا شروع شده بود، تاثیرات آن نیز به مشرق زمین سرایت کرد .با پیروزی انگلیس در این جنگ‌ها، این کشور برای سالیان متمادی به قدرتی بلامنازع در دریاهای آزاد و از جمله خلیج‌فارس تبدیل شد .با افزایش قدرت و توان انگلستان به ویژه در نیمه دوم قرن‮‭۱۸)‬ م‮‭/۱۲‬ق) آن دولت به قطب برتر سیاسی نظامی در خلیج‌فارس تبدیل شد و این خود باعث جذب سران حکومت‌های محلی به خود گردید .

.‮‭The Persian Gulf is one of the passes between Europe, Africa, Western and south eastern Asia and strategically is the most important relation center between three continents in the Middle East and it constitutes a portion of a correlative system. For this reason, this location is paid attention by the global powers seine many times ago. Merchants carried stuffs from east and south of Asia to the Persian Gulf and from there to Mediterranean coasts, Europe and vice versa.Iran was in conflict with internal problems and many stranger invasions and couldn't attend to the Persian Gulf problems seriously during the dawn of Safavieh state, although he solicited his presence in different ways such tax request of governors of the Islands and coasts. But gradually when the central government of Iran found more solidarity , notation to the Persian Gulf area increase the and reactions against Portuguese's became stronger .But with the inception of the first Shah Abbas dominion, central government of Iran found more strength and the attention to outsider Commerce and the Persian Gulf, too increased .Finally Iranian and English joint forces attack in ۱۶۲۳AM /۱۰۳۱L ended with Portuguese forces submission and their majesty on the coasts of Persian Gulf but unfortunately naught of serious and basal notation of governors in terminal years of Safavieh to Iran's historical emolument across the Persian Gulf caused some of the traditional and commercial nation of the Persian Gulf desert from center.Since there was no essential security for trading and seagoing in the Persian Gulf coasts in Afghans period, trading mart was still but Nader Shah's appearance in Iran for commercial nations -east India Company, Holland, France and England -in the Persian Gulf was encouraging. Nader Shah with revival of central government mastery of Iran on Persian Gulf especially with establishment of Marin Armada, among the creation of essential security for trading and seagoing ,increased Iran's gripe on the coasts of the Persian Gulf and even this grip extended to Oman After the murder of Nader Shah auspicious conditions emerge for appearance of local powers weak had been under leadership of patriarchs and chiefs o the clans and this situation did exist until Karim Khan Zand appeared and controlled the major part of Iran and shifted the capital from Khorasan to Shiraz and notice the Persian Gulf coasts and tried to create peace and pitch of central government prestige on this area for the revival of trading. After the death of Karim Khan Zand , the gripe and influx of Iran on Persian Gulf decreased and after not passing long time ,that area embroiled anarchy and chaos and the local governments started to riot. Most local powers had to approach most of times to one of the power poles in this area to create security and the splendor of commerce. But since the seven year wars had been started in Europe since ۱۷۵۶, its influxes permeated to the east too. With the conquest of England in these wars, this century commuted to an outer strength in open seas among the rest Persian Gulf for continuous years. With the increase of England's power especially in second mid of the century (۱۸th), that government commuted to political martial dominant pole in the Persian Gulf and this itself caused the local governments' heads to absorb to him‬

status of political Persian Gulf

England Easter India Company

Holland Easter India Company

Nader Shah

Karim Khan Zand

Oman

Bahrein

Ghavasem

Bandar Abbas

Basreh

موسوی دالینی، جواد

صادقی، مقصود علی، استاد راهنما

خزائلی، علیرضا، استاد مشاور

نمایه‌سازی قبلی