عنوان

بررسی اثر محدودیت آب بر روند پرشدن دانه ,عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم آفتابگردان

‭۲۹۷پ‬

per

بررسی اثر محدودیت آب بر روند پرشدن دانه ,عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم آفتابگردان

/سعید خماری

: کشاورزی

‮‭۹۴‬ ص.‬

:جدول، نمودار، عکس

چاپی

واژه نامه بصورت زیرنویس

کتابنامه ص.: ‮‭۸۰-۹۴‬

کارشناسی ارشد

مهندسی کشاورزی-زراعت

‮‭۱۳۸۳/۰۹/۲۵‬

تبریز

به منظور بررسی اثرات محدودیت آب بر روی برخی از ویژگیهای زراعی و شاخص های فیزیولوژیک سه رقم آفتابگردان، آزمایشی در سال زراعی ‮‭۱۳۸۱‬ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی تبریز واقع در اراضی کرکج به مورد اجرا گذاشته شد .رژیم های آبیاری شامل آبیاری کامل( ‮‭( I۱‬ ، آبیاری تا گلدهی ( ‮‭( I۲‬ و آبیاری تا دانه بندی ( ‮‭( I۳‬ بودند و ارقام آفتابگردان شامل آذرگل( ‮‭( V۱‬ ، مهر ( ‮‭( V۲‬ و آرماویرسکی ( ‮‭( V۳‬ در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار کاشته شدند .نتایج حاصل نشان داد که با توجه به دو عامل سرعت و دوام پر شدن دانه، رقم آذرگل در معرض آبیاری کامل نسبت به سایر ارقام و رژیم های آبیاری، از روند پر شدن دانه بهتری برخوردار بود ,ولی با مقایسه تجمع ماده خشک در دانه، سرعت رشد مطلق و سرعت رشد نسبی دانه، رقم آذرگل در معرض قطع آبیاری از آغاز گلدهی، از نظر پر شدن دانه در وضعیت مطلوب تری قرار داشت .تجزیه واریانس داده ها نشان داد که به جز ارتفاع بوته، نسبت مغز دانه به کل دانه، قطر قسمتهای تحتانی و میانی ساقه و تعداد برگهای فعال اوایل گلدهی، سایر صفات مورد مطالعه به طور معنی داری تحت تاثیر عامل محدودیت آب قرار گرفتند .در بین ارقام از لحاظ شاخص برداشت، طول دوره گلدهی، طول دوره پر شدن دانه، تعداد برگهای فعال اوایل گلدهی و دانه بندی، درصد پوکی طبق و دمای برگهای میانی و فوقانی، اختلاف معنی داری وجود داشت و از نظر سایر صفات مورد بررسی، اختلاف معنی داری مشاهده نشد .بین دفعات نمونه برداری ‮‭(S)‬ در مورد دمای برگهای میانی و فوقانی و محتوای آب نسبی برگهای میانی و فوقانی نیز اختلاف معنی داری مشاهده گردید .اثر متقابل محدودیت آب با رقم نیز فقط از لحاظ طول دوره پر شدن دانه، محتوای نسبی آب برگهای میانی و شاخص برداشت معنی دار شد .اثر متقابل محدودیت آب با دفعات نمونه برداری از نظر دما و محتوای نسبی آب در هر دو قسمت میانی و فوقانی برگ معنی دار گردید .و همچنین سطوح اثر متقابل رقم با دفعات نمونه برداری و اثر متقابل سه جانبه‮‭*V* ( S‬ ( ‮‭I‬از لحاظ دمای برگ و محتوای نسبی آب تفاوت معنی داری را نشان ندادند .در این آزمایش، تنش کمبود آب باعث کاهش عملکرد دانه، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، شاخص برداشت، طول دوره رشد، طول دوره گلدهی، طول دوره پر شدن دانه، قطر ساقه، تعداد برگهای فعال اوایل گلدهی و دانه بندی و محتوای نسبی آب برگهای میانی و فوقانی گردید .بین ارقام از نظر عملکرد و اجزای عملکرد دانه اختلاف معنی داری مشاهده نگردید .در بین اجزای عملکرد دانه، وزن هر دانه همبستگی معنی داری با عملکرد دانه نشان نداد ,( ‮‭(۵۲/۰ = r‬ ولی تعداد دانه در طبق همبستگی معنی داری با عملکرد دانه داشت) ** .( ‮‭۸۴/۰ = r‬بالاترین همبستگی، بین طول دوره رشد و طول دوره پر شدن دانه) ** ( ‮‭۹۸/۰ = r‬ مشاهده گردید .قطر طبق بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه نشان داد) ** .( ‮‭۹۶/۰ = r‬بدین ترتیب مشخص گردید که قطر طبق و تعداد دانه در طبق بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه آفتابگردان دارند .بکارگیری این یافته ها در برنامه های به زراعی و به نژادی می تواند در افزایش عملکرد آفتابگردان در واحد سطح، بسیار موثر واقع شود.

In order to investigate the effects of water deficit on some agronomic and physiologic indices of three sunflower cultivars, a factorial experiment based on randomized complete block design with three replicates was conducted at Karkaj Agricultural Research station of university of Tabriz in 2003. Irrigation regimes were full irrigation (I1), irrigation until flowering (I2) and irrigation until grain-filling (I3) and the sunflower cultivars were Azargol (V1), Mehr (V2) and Armawirsky (V3). The results showed that the grain-filling rate of Azargol was better than the other two cultivars. But comparing dry matter accumulation in individual grains, its absolute growth rate and relative growth rate indicated that Azargol had suitable grain filling at irrigation until flowering regime. Data analyzes of variance (ANOVA) showed that most of the characteristics were significantly affected by water deficit. Harvest index, flowering period, grain filling period, active leaf number at early flowering and seed set, percentage of head hollowness, middle and top leaves temperature were significantly differed among the sunflower cultivars. Considering average relative water content (RWC) and temperature of middle and top leaves differences between sampling stages were significant. Interaction of water deficit with cultivars, in harvest index, grain filling period and RWC of middle leaves became significant. And interaction of water deficit with sampling times, in middle and top leaves temperature and RWC was significant. As well, interaction levels of cultivars with sampling times and interaction of D*V*St in leaf temperature and RWC, indicated no significant difference. In this experiment, drought stress caused decreasing grain yield, head diameter, grain number per head, harvest index, growth period, flowering period, grain-filling period, stem diameter, active leaf number of early flowering and seed set and RWC of middle and top leaves. Between cultivars, in yield and yield components was observed no significant difference. Among yield components, grain weight (r = 0.52) showed no significant correlation with grain yield, but grain number per head (r = 0.84**) had good correlation with yield. Highest correlation was observed between growth period and grain-filling period (r = 0.98**). And also, head diameter had greater correlation (r = 0.96**) with grain yield. Therefore, head diameter and grain number per head had the greatest effect on grain yield of sunflower. Using these findings in agronomic and breeding projects can be effective to achieve maximum yield of sunflower per hectare.

خماری، سعید

قاسمی گلعذانی، کاظم، استاد راهنما

آلیاری، هوشنگ، استاد راهنمای همکار

زهتاب سلماسی، سعید، استاد مشاور

دباغ محمدی نسب، عادل، استاد مشاور همکار

نمایه‌سازی قبلی