۱۱۵پ
per
اثر رژیم آبیاری و تراکم بوته بر عملکرد و برخی از ویژگی های فیزیولوژیکی ، زراعی و بیوشیمیایی ارقام گلرنگ.(.Carthamus tinctorius L)
/علیرضا سیروس مهر
تبریز: دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی ، گروه زراعت
۲۹۰ ص، جدول، نمودار، عکس، لوح فشرده
چاپی
واژه نامه بصورت زیرنویس
کتابنامه ص.: ۲۷۳-۲۸۹
دکتری
مهندسی کشاورزی-زراعت
۱۳۸۶/۱۲/۲۲
تبریز: دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی ، گروه زراعت
آزمایشهای مزرعه ای طی سالهای ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز بصورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار پیاده شد .چهار رژیم آبیاری به عنوان فاکتوراصلی به شرح شاهد ( (I۱، آبیاری تا مرحله گلدهی ( R۳(I۲، آبیاری تا مرحله تکمیل شاخه دهی ( R۲(I۳، وآبیاری تا مرحله ای که اندازه طبق ساقه اصلی به قطر ۲۵/۰ اینچ ( R۱ (I۴منظور شدند .ترکیب فاکتوریل ارقام بهاره گلرنگ به نامهای محلی اصفهان (V۱)، اراک ۲۸۱۱ (V۲) و IL۱۱۱ (V۳)و دو تراکم ۲۰(D۱) و ۴۰(D۲) بوته در مترمربع در کرت های فرعی قرار گرفتند .براساس نتایج دو سال ، اثر تیمارهای محدودیت آبیاری و تراکم بوته بر سرعت رشد محصول(CGR) در رقم IL۱۱۱ بطور نسبی کمتر بود ، در صورتی که در رقم محلی اصفهان در هر دو سطح تراکم ، اختلاف بین سطوح آبیاری کامل و محدود از لحاظ CGR در نیمه دوم فصل رشد مشهود تر بود .درکلیه ارقام ، تراکم بالاتر نسبت به تراکم پایین تر در بعد از گلدهی از دوام CGR بیشتری برخوردار بود .محدودیت بیشتر آبی در کلیه ارقام و سطوح تراکم کاهش قابل ملاحظه در شاخص سطح برگ (LAI)داشت .کاهش LAI در رژیم های آبیاری با کاهش CGR در دوره زایشی مطابقت داشت .از نظر شاخص SPAD اختلاف چندانی بین سطوح رژیم آبیاری تا حوالی گلدهی ملاحظه نشد ولی پس از آن در سطوحI۳ و I۴ کاهش بیشتر بود .طی پر شدن دانه کاهش کلروفیل در سطح I۲ بطور معنی دار نسبت به I۱ مشاهده گردید .رقم اراک ۲۸۱۱ ضمن داشتن واحد SPAD بیشتر ، تغییرات کمتری از نظر این شاخص نشان داد .بطور کلی ، پتانسیل فتوسنتزی برگ مستقیما با مقدار کلروفیل ارتباط دارد .بنابراین استنباط می شود که معیار SPAD برگ برای ارزیابی بازتاب ارقام گلرنگ به تنش کمبود آب مناسب باشد .از نتایج مربوط به میزان فلورسانس کلروفیل استنباط شد که علیرغم اینکه بین سطوح قطع آبیاری اختلاف معنی داری مشاهده نشد ولی در کلیه تیمارها روند افزایش فلورسانس با پیشرفت فصل رشد ملاحظه گردید .رژیم آبیاری شاهد نسبت به سایر تیمارهای آبیاری دریافت نور بیشتری داشت و با گذشت زمان ، بر میزان کارایی دریافت نور افزوده شد .ضریب خاموشی نور (k) نیز با گذشت زمان بیشتر شد .در مجموع دو سال تعداد طبق در سطح اول تراکم بطور معنی دار بیشتر از سطح دوم تراکم بود .ارقام محلی اصفهان و اراک ۲۸۱۱ در تیمار) I۱ شاهد(در دو سال آزمایش عملکرد دانه بیشتری داشتند) به ترتیب ۱۲/۱۵۱۰ و ۲۹/۱۵۳۳ کیلو گرم در هکتار .(همچنین در سال اول ، ارقام محلی اصفهان و اراک ۲۸۱۱ نسبت به سال دوم در تیمار I۲ کاهش عملکرد کمتری داشتند ، به عبارتی در سال اول حساسیت به کمبود آب در این دو رقم از تیمار I۳ شروع شد ولی در سال دوم این حساسیت از تیمار I۲ ظاهر شد .بنابراین تغییرات اقلیمی در بین سال ها، بازتاب ارقام نسبت به کمبود آب را متاثر می کند .در تیمار I۳ ، اختلاف معنی داری برای عملکرد دانه ارقام در هر دو سال مشاهده نشد ولی در تیمار I۴ اختلاف معنی دار بود .سطوح قطع آبیاری و تراکم پایین ، موجب کاهش عملکرد ارقام گردید .بطور کلی ، رقم اراک ۲۸۱۱ در سطح I۱ و تراکم ۴۰ بوته در متر مربع عملکرد و پایداری عملکرد بیشتری در هر دو سال داشت .میانگین شاخص برداشت در سال اول به دلیل شرایط جوی مساعد ، دریافت آب بیشتر و عملکرد بیشتر دانه بالاتر بود .میانگین شاخص برداشت سطح دوم تراکم نیز بطور نسبی بالاتر بود .میانگین درصد روغن در سال اول آزمایش (۱/۲۸)بالاتر از سال دوم (۸/۲۶) بود .از این نظر ، ارقام در رژیم های آبیاری اختلاف معنی داری با همدیگر نداشتند ولی رقم محلی اصفهان در کلیه سطوح آبیاری میانگین درصد روغن بالاتری داشت .از نظر کارایی مصرف آب ( ( WUEبرای عملکرد دانه در مجموع دو سال ، تراکم ۴۰ بوته در متر مربع به دلیل عملکرد دانه بالاتر از کارایی مصرف آب بیشتری برخوردار بود .همچنین کارایی مصرف آب بالاتر در سطوح بالاتر قطع آبیاری حاصل شد .با توجه به مقادیر آب مصرفی در رژیم های آبیاری و عملکرد دانه ارقام در دو تراکم مورد آزمایش ، انتخاب سطح دوم تراکم بوته و سطح اول رژیم آبیاری به دلیل تولید عملکرد بالا و برخورداری از کارایی مصرف آب نسبتا قابل قبول ، برای هر سه رقم در منطقه مورد مطالعه مناسب به نظر می رسد .ارقام محلی اصفهان و اراک ۲۸۱۱ نسبت به رقم IL۱۱۱ و تراکم ۴۰ بوته نسبت به تراکم ۲۰ بوته در متر مربع در کلیه رژیم های آبیاری به دلیل بیشتر بودن عملکرد روغن از کارایی مصرف آب بالاتری بر خوردار بودند .بطور کلی ، کارایی بالاتر مصرف آب بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک اخیرا مورد توجه قرار گرفته است .در مجموع دو سال آزمایش و با در نظر گرفتن نتایج حاصله ، رقم اراک ۲۸۱۱ در سطح دوم تراکم و آبیاری کامل در منطقه مورد آزمایش عملکرد دانه بیشتری را تولید نمود و قابل توصیه به نظر می رسد .رقم محلی اصفهان نیز بعد از رقم اراک ۲۸۱۱ می تواند به منظور تولید دانه مورد زراعت قرار گیرد .
Two field experiments were conducted during 2005 and 2006 to evaluate the effect of plant densities and irrigation regimes on yield and some physiological, agronomical and biochemical charecteristics in safflower cultivars at the Research Station of Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Iran. Experiments were arranged as split plot factorial based on randomized complete block design with three replications. Four irrigation regimes based on phenological stages viz, I1=control, I2=irrigation up to R3(flowering), I3=irrigation up to R2(secondary branches form from leaf axils) ,and I4= irrigation up to R1(terminal bud forms about 0.25 inches in diamater) stage were considered in main plots. Combination of three varieties of safflower(V1= Esfahan local,V2=Arak 2811 ,and V3=IL111) and two densities (D1=20 and D2=40 plants/m2) were considered in sub plots. In both years, crop growth rate(CGR) of IL111 showed low sensitivity to restricted irrigation regimes and plant densities, compared to other cultivars, whereas CGR of Esfahan local in two densities showed significant differenc between irrigation regimes in the second half of growing season. At both densities and in all cultivars the highest and the lowest values of LAI were recorded for I1 and I4, respectively. Decreasing of CGR at reproductive stages under irrigation regimes was coincided with LAI reduction. Leaf chlorophyll content in terms of SPAD values did not differ among irrigation regimes until flowering , but I3 and I4 decreased thereafter. SPAD values at grain filling period decreased sharply under I2 more than I1. Arak 2811 had more SPAD and smaller variation as compared with Esfahan local and IL111. Leaf chlorophyll content can be used as an important characteristic to evaluate the response of safflower plant to the water deficit conditions. The results showed that chlorophyll fluorescence increased along the growing season. Under I1 treatment, light interception was higher at flowering and seed filling period. Light interception efficiency(LIE) increased and showed the highest value at the flowering stage. LIE did not differ among cultivars. The light extinction coefficient (k) showed a similar behavior along the time. Arak 2811 had the highest k in both years. Number of capitula per plant was a yield component that most influenced by plant density. Low plant density produced high capitula per plant. Under I1 irrigation regime, Esfahan local and Arak 2811 produced higher seed yields per hectar (1501.12 and 1533.29, respectively),compared to IL111(1228.33 kg/ha). Significant seed yield reduction for Esfahan local and Arak2811 started from I3 and I2 in the first and second year , respectively. Therefore, the difference between climate conditions of years influenced cultivar response to water deficit. Under I3 irrigation regime, no significant difference was observed among cultivars for seed yield, but under I4 regime differences were significant. Water deficit stress and low density reduced seed yield of cultivars. Arak 2811 produced greater yield with a sufficient stability in two years. Seed oil percent was not significantly affected by irrigation regimes, but Esfahan local had more oil percent at all irrigation regimes. Results showed that D2 had significantly higher water use efficiency than D1 density. Also,the highest WUE was obtained from water shortage treatments. Esfahan local and Arak 2811 in D2 density had high WUE for oil yield in all irrigation regimes. In conclusion, Arak 2811 and Esfahan local can produce higher seed yield in D2 density and I1 irrigation regime(control).
سیروس مهر، علیرضا
شکیبا، محمدرضا، استاد راهنما
آلیاری، هوشنگ، استاد راهنمای همکار
تورچی، محمود، استاد مشاور
دباغ محمدی نسب، عادل، استاد مشاور همکار
سیاه و سفید
نمایه‌سازی قبلی
