عنوان

بررسی تنوع ژنتیکی ارقام کلزا از نظر صفات مورفولوژی ریشه

‭۲۳پ‬

per

بررسی تنوع ژنتیکی ارقام کلزا از نظر صفات مورفولوژی ریشه

/حمید رضا وزیری

تبریز: دانشگاه تبریز

‮‭۱۲۵‬ ص.‬

:جدول، نمودار

چاپی

واژه نامه بصورت زیرنویس

کتابنامه ص.: ‮‭۱۱۲-۱۲۲‬

کارشناسی ارشد

مهندسی کشاورزی - اصلاح نباتات

‮‭۱۳۸۴/۱۲/۲۵‬

تبریز: دانشگاه تبریز

کلزا گیاهی است که پس از سویا و پنبه‌دانه در تأمین روغن مصرفی جهان مقام سوم را دارد . دانة آن‮‭۳۹ - ۴۰‬درصد روغن و‮‭۳۲ - ۴۰‬درصد پروتئین دارد . یکی از مؤثرترین راه‌های کاهش خسارت کم‌آبی اصلاح گیاهان برای تحمل تنش آبی شدید است . اصلاح ژنتیکی برای افزایش تحمل به خشکی موضوع بسیار مهمی در اصلاح نباتات است . صفات ثانویه مقاومت به خشکی بدلیل داشتن تنوع ژنتیکی و وراثت‌پذیری مناسب و همچنین ارتباط بالا با عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی همواره مورد توجه اصلاح‌گران بوده است . بررسی خصوصیات مورفولوژیک ریشه در مقابله با کمبود آب و گزینش ژنوتیپ‌های سازگار، استراتژی مفیدی برای افزایش و پایداری تولید در شرایط تنش کمبود آب به شمار می‌رود . برای این منظور آزمایشی در پاییز سال ‮‭۸۲‬ با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در ‮‭۷‬ تکرار با استفاده از ‮‭۲۵‬ ژنوتیپ کلزا تحت دو رژیم آبیاری عادی و تنش کمبود آب در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز پیاده گردید .تنش آب با قطع آبیاری از اوایل دورة گلدهی اعمال گردید .صفات مورد بررسی در این آزمایش شامل : حداکثر طول ریشه، قطر ریشه، حجم ریشه، وزن خشک ریشه، ارتفاع اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی، نسبت طول ریشه به طول اندام هوایی و نسبت وزن خشک ریشه به وزن اندام هوایی بودند .نتایج این پژوهش نشانگر وجود تنوع ژنتیکی معنی‌دار بین ژنوتیپ‌ها و عکس‌العمل متفاوت ژنوتیپ‌ها در دو محیط بود .تنش کمبود آب بر روی کلیه صفات مورد مطالعه بجز حداکثر طول ریشه اثر معنی‌دار داشت بطوریکه تنش کمبود آب موجب کاهش معنی‌دار در قطر ریشه، حجم ریشه، وزن خشک ریشه، طول اندام هوایی و وزن خشک اندام هوایی و افزایش معنی‌دار در دو صفت نسبت طول ریشه به طول اندام هوایی و وزن خشک ریشه به وزن خشک اندام هوایی گردید . در شرایط تنش کمبود آب همبستگی مثبت و معنی‌داری بین صفات مربوط به اندام هوایی و حداکثر طول ریشه، حجم ریشه و وزن خشک ریشه مشاهده گردید .نتایج تجزیه رگرسیون نشان داد که وزن خشک ریشه، حجم ریشه و نسبت وزن خشک ریشه به وزن اندام هوایی درصد بالایی از تغییرات مربوط به وزن خشک اندام هوایی را توجیه می‌کنند .در حالیکه در شرایط عادی تنها دو صفت وزن خشک ریشه و نسبت وزن خشک ریشه به وزن اندام هوایی توجیه کننده تغییرات وزن خشک اندام هوایی بود .در هر دو محیط تجزیه خوشه‌ای به روش وارد و براساس فاصله اقلیدسی ژنوتیپ‌ها را به چهار گروه تقسیم نمود .مقایسه تجزیه خوشه‌ای در دو محیط نشان داد که ارقام ‮‭Modena‬ و ‮‭Milena‬ در هر دو محیط در گروه ژنوتیپ‌ها با کارایی بالاتر قرار دارند .این ژنوتیپ‌ها بیشترین میزان حجم و وزن خشک ریشه را به خود اختصاص دادند .رقم ‮‭Okapi‬ از گروه ژنوتیپ‌هایی با کارایی متوسط در محیط عادی به گروه ژنوتیپ‌های برتر در محیط تحت تنش منتسب شد .ارقام ‮‭Modena‬ و ‮‭Milena‬ از صفات ذاتی برای مقاومت به خشکی و رقم ‮‭Okapi‬ از صفات القایی برای مقاومت به خشکی برخوردار بودند .نتایج تجزیه همبستگی کانونیک نشان داد که ارتباط معنی‌دار بین صفات ریشه و صفات فیزیولوژیک وجود دارد .با توجه به اولین جفت متغیرهای کانونیک‮‭(۱V‬ و ‮‭۱W)‬در محیط عادی ژنوتیپ‌های دارای وزن خشک و حجم ریشه بالاتر، وزن خشک و ارتفاع بوته بالاتری داشتند .در حالیکه در شرایط تنش ژنوتیپ‌هایی با طول و حجم ریشه بالاتر، پتانسیل آب برگ بیشتری را دارا بودند

وزیری، حمید رضا

تورچی، محمود، استاد راهنما

محمدی، ابوالقاسم، استاد راهنمای همکار

اهری زاد، سعید، استاد مشاور

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی