مفهوم، مبانی و مؤلفه های مطلوب نظارت پارلمانی و مقتضیات اعمال آن در حقوق ایران
The Concept, Bases and Desirable Components of Parliamentary Oversight and the Requirements of its Application in legal system of Iran
/سودا امیری
: حقوق و علوم اجتماعی
، ۱۳۹۸
، راشدی
۱۱۵ص
چاپی - الکترونیکی
کارشناسی ارشد
حقوق
۱۳۹۸/۱۰/۲۴
تبریز
نظارت به مفهوم بازرسی، سنجش و ارزیابی اقدامات مجریان است که به دو شاخه ی اصلی اعم از نظارت حکومتی و نظارت مردمی تقسیم می شود .پارلمان به عنوان نهاد مردم سالار، از وظایف متعددی برخوردار است که از میان آنان می توان به سه مورد مهم و برجسته یعنی قانونگذاری، نمایندگی و نظارت اشاره کرد .بنابراین پارلمان به وسیله ی کارکرد نظارتی خویش، می تواند به بررسی مجدد اقدامات دستگاه های اجرایی با توسل به ابزارها و سازوکارهایی همانند عزل مقامات اجرایی، کنترل هزینه های عمومی، طرح سؤالات پارلمانی، استیضاح و ... بپردازد .ابزارهای نظارت پارلمانی، که این نهاد در اعمال وظیفه ی نظارتی خویش از آنان بهره می جوید، با توجه به دو بعد قابل تقسیم است .اولین بعد مربوط به زمان فعالیت نظارتی این ابزارها است و به دو نوع ابزارهای نظارتی پیشینی و ابزارهای نظارتی پسینی تقسیم می گردد .دومین بعد نیز به درونی یا بیرونی بودن ابزارهای نظارتی پارلمانی اشاره دارد و ابزارهای مذکور را به ابزارهای نظارتی داخلی و ابزارهای نظارتی خارجی تقسیم می نماید .در این ارتباط علاوه بر مفهوم نظارت مفهوم پاسخگویی نیز از اهمیت والایی برخوردار است و هنگامیکه نظارتی صورت گیرد، بلافاصله پس از آن، پاسخگویی نهادهای اجرایی، مطرح می شود .پاسخگویی با توجه به مواردی نظیر، افزایش دموکراسی در جامعه، حفاظت از دولت در برابر فساد، جلوگیری و ممانعت از انتصابات دولتی بر مبنای رابطه، سوء استفاده از قدرت اعطایی امری بدیهی و ضروری است .مفهوم پاسخگویی را نیز می توان همانند نظارت با توجه به در نظرگرفتن عواملی همانند نوع پاسخگویی و یا با توجه به افراد، گروه ها و سازمان هایی که مقامات رسمی در برابر آن پاسخگو هستند، دسته بندی نمود .پایان نامه ی پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی در جهت پاسخگویی به سؤالاتی از قبیل :مبانی موجهه نظارت پارلمانی چیست؟ بدین مفهوم که چه دلایلی را می توان در راستای لزوم اعمال نظارت پارلمانی ذکر کرد، مؤلفه های مطلوب نظارت پارلمانی کدام اند؟، کاستی های نظارت پارلمانی در نظام حقوقی ایران کدام اند؟ و در نهایت مقتضیات اعمال مؤلفه های مطلوب نظارت پارلمانی در نظام حقوقی ایران چیست؟ در یک مفهوم کلی این پایان نامه، برآن است تا ضمن شناسایی و معرفی کاستی های موجود در امر نظارت پارلمانی در نظام حقوقی ایران، مؤلفه ها و راهکارهایی را به جهت برطرف نمودن کاستی های مذکور و نیز ارائه شیوه های نوین در امر نظارت پارلمانی، معرفی نماید
Oversight means inspection, measuring and evaluating performers actions. Which is divided into main branches including governance and public oversight. Parliament as a democratic institution has many duties such as legislation, representation and oversight. Therefore, by this oversight function, parliament can re-examine the actions of executive institutions by resorting to tools and mechanisms, such as the removal of executive authorities, controlling public expenditures, the right to plan parliamentary questions, interpellations and etc. The instruments of parliamentary oversight, which the institution uses in its regulatory duty, is divided into two dimensions. The first dimension is related to the time of oversight activity of these tools, and it is divided into two types of instruments of ex- ante and instruments of ex-post. The second dimension refers to the internal and external of the parliamentary oversight tools and divided the tools into internal oversight tools and external oversight tools. In this regard, in addition to the concept of oversight, the concept of accountability is also important and when oversight takes place, immediately after that, accountability of executive agencies is proposed. Accountability regarding issues such as increasing democracy in society, protecting the state from corruption, preventing government appointments on the basis of relation, misuse of authority is so important. The concept of accountability can also be categorized as oversight. In fact, this concept can be categorized by considering factors such as the type of accountability or according to people, groups and organizations that officials are accountable to. This thesis presents an analytical- descriptive method in order to answer questions such as: What are the fundamental principles of parliamentary oversight? In this sense, what reasons could be mentioned in line with the necessity of applying parliamentary oversight. What are the desired components of parliamentary oversight? What are the shortcomings of parliamentary oversight in legal system of Iran? And in the end, what is the requirements of implementing the desired components of parliamentary oversight in Iranian legal system? In general, this thesis is intended to identify and introduce the shortcomings of parliamentary oversight in the Iranian legal system, components and strategies in order to eliminate the deficiencies mentioned and to present new practices in parliamentary oversight
The Concept, Bases and Desirable Components of Parliamentary Oversight and the Requirements of its Application in legal system of Iran