ارتقاء پیوستگی چشمانداز شهری با استفاده از مدلسازی چند کارکردی شبکههای اکولوژیک( مطالعه موردی :کلانشهر تبریز)
Landscape Connectivity, Fragmentation, Ecological Networks, Graph theory, Least-Cost Theory, City of Tabriz
/حسن مسعودی
: برنامهریزی و علوم محیطی
، ۱۳۹۷
، راشدی
۱۳۵ص
چاپی - الکترونیکی
کارشناسی ارشد
جغرافیا و برنامه ریزی شهری گرایش :برنامهریزی محیط زیست شهری
۱۳۹۷/۱۲/۰۱
تبریز
پیشرفت شهرها و افزایش تغییرات ناشی از فعالیتهای انسانی در محیطزیست، اکوسیستمهای طبیعی را تغییر داده و موجب دوری شهرها از طبیعت و قطع رابطهی انسان با محیطزیست گردیده است .در نتیجه به دلیلی توسعه بیرویه شهری، فضاهای سبز و اکولوژیک به عنوان بازماندگان طبیعت در شهر، تخریب و تکهتکه شدهاند و پیوستگی اکولوژیکی و تنوع زیستی آنها کاهش یافته است .از همین رو در عصر حاضر توجه به شبکههای اکولوژیک شهری و اتصالات و روابط بین آنها بیش از پیش به عنوان رویکردی برای افزایش ارزشهای اکولوژیکی فضاهای باز و سبز شهری در نظر گرفته میشود .در طول سالهای اخیر روند رو به رشد جمعیت شهری و به تبع آن فرآیند شهرنشینی باعث بروز تغییرات فراوانی در ساختار و عملکرد پوشش اراضی شهر تبریز و محیط پیرامونی آن شده است .بسیاری از اراضی طبیعی و سبز موجود در شهر بهویژه اراضی کشاورزی و باغات تخریب، تکهتکه و ساختمانها و سطوح نفوذناپذیر جایگزین آنها گردیدند .لذا پژوهش حاضر، با هدف ارتقاء پیوستگی چشمانداز)سیمای سرزمین (شهری کلانشهر تبریز با استفاده از مدلسازی چندکارکردی شبکههای اکولوژیک شهری تدوین گردید .در همین راستا، ابتدا فرآیند تغییر کاربری اراضی شهر تبریز در فاصله زمانی ۱۹۸۴ تا ۲۰۱۷ با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال از سری روشهای طبقهبندی نظارت شده و همینطور متریکهای سیمای سرزمین مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید در طول این بازه اراضی ساختهشده و اراضی اکولوژیکی)اراضی کشاورزی، باغات و فضای سبز (به ترتیب با بیشترین تغییرات افزایشی و کاهشی مواجه گشتهاند .در ادامه جهت ارزیابی پیوستگی اکولوژیکی سیمای سرزمین کلانشهر تبریز در وضع موجود، از شاخصهای پیوستگی (Cohesionو IIC) در محیط نرمافزارهای Fragstats و Conefor استفاده گردید .هر دو شاخص ضمن سنجش پیوستگی سیمای سرزمین و لکههای سبز شهری، مهمترین لکههای سبز کلانشهر تبریز را اولویتبندی نمودند که عمدتا در فضای پیرامونی شهر قرار دارند .با در اختیار داشتن مهمترین لکههای سبز و نقشه کاربری اراضی کلانشهر تبریز، مسیرهای بالقوه حداقل هزینه بر اساس لایه مقاوت سیمای سرزمین و مفاهیم تئوری گراف و حداقل هزینه و با استفاده از نرمافزار Linkage Mapper تهیه گردید .مسیرهای ترسیم شده از مناطقی عبور میکنند که کمترین مقاومت و هزینه را در برابر جابهجایی خواهند داشت .که در این میان رودخانههای شهری و اراضی بایر و خالی موجود در شهر امکانات بالقوهای را فرآهم میآورند که در این پژوهش جهت ایجاد شبکههای سبز و در نتیجه افزایش پیوستگی اکولوژیک شهر تبریز از آنها بهره گرفته شد .در نهایت بر اساس یافتههای تحقیق و برداشت میدانی محقق، راهکارهای لازم جهت توسعه مطلوب شبکههای سبز و بهبود پیوستگی اکولوژیکی چشمانداز شهر تبریز ارائه گردید .نتایج این تحقیق نشان میدهند که با بهکارگیری اصول اکولوژی سیمای سرزمین و مفاهیم موجود در تئوریهای گراف و حداقل هزینه در کنار هم میتوان به شبیهسازی و تجزیه و تحلیل شبکههای اکولوژیک و در نتیجه توسعه مطلوب شبکههای سبز شهری اقدام نمود
Landscape Connectivity, Fragmentation, Ecological Networks, Graph theory, Least-Cost Theory, City of Tabriz