عنوان

ارزیابی تأثیر تیپ گیاه مرتعی بر شاخص سله بستن خاک در برخی مناطق استان آذربایجان شرقی

‭۱۸۲۵۰پ‬

per

ارزیابی تأثیر تیپ گیاه مرتعی بر شاخص سله بستن خاک در برخی مناطق استان آذربایجان شرقی

/وحیده ایمانی

: کشاورزی

، ‮‭۱۳۹۵‬

، میرزائی

چاپی

کارشناسی ارشد

علوم خاک گرایش پیدایش، رده‌صبندی و ارزیابی خاک

‮‭۱۳۹۵/۱۱/۲۰‬

تبریز

سله بستن خاک یکی از ویژگی‌صهای‌ص‍ فیزیکی به‌ص‍ شمار می‌صرود که بر سایر خصوصیات عملکردی مانند تخلخل، نفوذپذیری و رواناب می‌صگذارد .فرسایش خاک، محدود شدن جوانه‌زنی، کاهش پوشش گیاهی و تخریب مراتع از پیامدهای نهایی سله بستن محسوب می‌شود .بنابراین تعیین ارتباط بین سله بستن خاک با پوشش‌گیاهی و سایر عوامل محیطـی امری ضروری در مدیریت مراتع و در حفاظت از اکوسیستم‌های طبیعی می‌صباشد .در این تحقیق، تأثیر چهار نوع فرم‌ص‍ رویشی گیاهان مرتعی شامل درختچه‌ص‍، بوته‌ص‍، گراس و فورب به عنوان گروه گونه‌صهای گیاهی بر شاخص سله بستن خاک بررسی شد .محدوده مطالعاتی شامل ‮‭۸۵‬ مکان مرتعی) هر کدام ‮‭۱۰۰۰‬ متر مربع (واقع در استان آذربایجان‌صشرقی می‌صباشد .در هر مکان، تعداد ‮‭۱۰‬ پلات یک متر مربعی به منظور جمع‌آوری داده-های پوشش گیاهی تعیین صگردید و درصد گونه‌صهای گیاهی و گروه‌صگونه‌صها ثبت گردید .سه نمونه خاک از عمق صفر تا ‮‭۳۰‬ سانتی-متری از هر مکان به صورت سیستماتیک تصادفی و در طول یک ترانسکت جمع‌آوری و سپس نمونه مرکب تهیه شد .علاوه بر آنالیزهای فیزیکی و شیمیایی متداول مانند‮‭pH‬ ،‮‭EC‬ ،‮‭OC‬ ،‮‭CCE‬ ، مقادیر سیلت ریز ‮‭(۰۰۲/۰‬ تا ‮‭۰۲/۰‬ میلی‌صمتر ( و سیلت درشت ‮‭(۰۲/۰‬ تا ‮‭۰۵/۰‬ میلی‌صمتر (نیز برای تعیین شاخص سله‌صبستن اندازه‌صگیری شد .داده‌صهای محیطی مانند توپوگرافی، اقلیم) متوسط سالانه درجه حرارت و بارندگی (و زمین‌صشناسی) حساسیت‌صپذیری سازند به فرسایش (برای هر مکان نیز تعیین صگردید .مقادیر رس، سیلت، شن،‮‭pH‬ ، ماده‌صآلی، ارتفاع،‮‭EC‬ ،‮‭SAR‬ ، میانگین بارش سالانه و میانگین درجه حرارت سالانه به عنوان مهم-ترین پارامترهای محیطی که در برگیرنده بیشترین اطلاعات می‌صباشد از طریق تجزیه به مؤلفه‌صهای اصلی انتخاب شد .سپس رگرسیون گام به گام برای تعیین روابط بین پارامترهای خاک، محیطی و پوشش گیاهی با شاخص سله بستن در محیط ‮‭SPSS‬ انجام گرفت و نتایج نشان داد که عوامل خاکی در تعیین سله‌صبستن بیشتر از عوامل محیطی و پوشش گیاهی تأثیر دارند .رگرسیون گام به گام نشان داد که میزان رس، ماده‌صآلی و ‮‭pH‬ با ‮‭۶۳/۰=R۲‬ از مهم‌صترین عوامل تعیین کننده سله‌صبستن می‌صباشند .اعتبارسنجی مدل پیشنهادی با ‮‭۲۵‬ درصد داده‌صها با معیارهای آماری‮‭RMSE‬ ، ‮‭NSE‬ ارزیابی شد که مقادیر آن‌صها نشان‌صدهنده رضایت بخش بودن مدل رگرسیونی بود .اثر مستقیم گروه گونه‌صهای گیاهان مرتعی بر شاخص سله‌صبستن در این تحقیق مشاهده نشد ولی اثر غیر مستقیم آن‌صها به وسیله ماده‌صآلی از طریق آزمون همبستگی بررسی گردید و نتایج نشان داد که گروه‌صگونه‌صهای بوته و گراس دارای رابطه معنی‌صدار و مثبتی با ماده‌صآلی هستند و در نهایت نقشه‌ص‍ نقطه‌صای شاخص سله بستن در مکان‌صهای مرتعی استان که به عنوان مقدمه‌صای برای شروع فرسایش می‌صباشد تهیه گردید

Soil crusting is one of the physical properties affects the functional properties such as porosity, permeability and runoff. Soil erosion, limited seedling emergence, decreasing land cover and pasture destruction are the final result of crusting. Therefore, determining the relationships between soil crusting, land cover and also another environmental agents is essential in pasture management. In this research work, four pasture flora (i.e. shrubs, grasses, forbs and tree) were selected for assessing the soil crusting process. The study area includes 90 sites (each site is 1000 m2) where has located in east Azarbaijan province. Ten plots were selected for collecting land cover data and percentage each flora. Three soil samples (0-30) were gathered from each site using randomized systematically method along one transect. Composite samples were then prepared. Not only common soil physical and chemical properties such as pH, EC, OC and CEC but also fine silt (0.002-0.02 mm) and coarse silt (0.02-0.05 mm) were measured. Environmental data including topography, climate (rainfall and temperature) and geology were also determined for each site. Clay, silt, sand, pH, OM, elevation, EC, SAR, mean rainfall and tempretur were selected as important parameters which contain vast information. They were chosen by using PCA. Then stepwise regression is conducted for determining the relationships between soil, environmental and landcover parameters with crusting via SPSS. The result showed that soil has much more influence on crusting than others. Clay, OM and pH (R2 = 0.63) are the most important parameters. Model validity revealed that the proposed model can be satisfied. The criteria were RMSE and NSE. There is no observations in direct impact of pasture flora species on soil crusting. But, their indirect impacts were then evaluated using correlation testing. According to the obtained results, there was positive correlation between shrubs and grasses with OM. Finally, point soil crusting map was provided at pasture sites of east Azarbaijan province which it is a prelude to the erosion starting

ایمانی، وحیده

شهبازی، فرزین، استاد راهنما

نیشابوری، محمدرضا، استاد مشاور

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی