بررسی تحلیل قلمرو قانونگذاری در حقوق اساسی ایران در پرتو نظریه منطقه الفراغ
/ناصر ناصری
: حقوق و علوم اجتماعی
، ۱۳۹۳
، میرزائی
چاپی
کارشناسی ارشد
حقوق گرایش عمومی
۱۳۹۳/۱۱/۱۴
تبریز
پرسش از محدودهص و قلمرو قانونصگذاری با ایدهصهای مرتبط با فلسفه سیاسی پیوند وثیقی دارد .در اندیشهصهای فلسفی-سیاسی نگرشصهای متفاوتی در ارتباط با حق قانونصگذاری و تبیین معیار برای آن، مطرح گردیده است .در نظامصهای حکومتی عرفی، قلمرو قانونصگذاری بر مبنای خرد جمعی استوار میصگردد اما در نظام مبتنی بر دین، مانند جمهوری اسلامی ایران که بر پایهصی ایمان به صخدای یکتا) لا اله الا الله (و اختصاص حاکمیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او و نیز ایمان به صوحی الهی و نقش بنیادین آن در بیان قوانین تاسیس گردیده این سوال مطرح است که قانونصگذاری چه حدود و قیودی دارد؟ در راستای پاسخ به سوال مذکور، این پایانصنامه به بررسی قلمرو قانونصگذاری در نظام اسلامی میصپردازد .یکی از مهمصترین آثاری که در زمان مشروطه در باب، نسبت اسلام و حکومت نگاشته شده، کتاب تنبیهصالامه و تنزیهصالمله مرحوم نائینی میصصباشد، ایشان از معدود علما و متفکرانی است که به نحوی تئوریک به بررسی مشروعیت مشروطه و قانون اساسی از دیدگاه اسلام و مکتب تشیع پرداخته است .نائینی در کتاب تنبیهصالامه و تنزیهصالمله تاکید میصکند که احکام مجلس باید در حوزهصی احکام شرعی غیر مرصوص باشد و در این حوزه است که در زمان غیبت وضع قوانین و احکام به فقه واگذار شده و مشورت با متخصصان در مجلس شورا در این قلمرو صحیح است ولی در احکام منصوص موضوعیت ندارد، در آنجا باید تطبیق شود و در اینجا وضع و تعیین، یکی دیگر از متفکرانی که آثار ایشان در تبیین ابعاد نظری موضوع مورد توجه و تاکید است، شهید محمدباقر صدر است .ایشان با طرح نظر منطقه الفراغ اقدام به تبیین حدود قانونصگذاری در یک نظام حکومتی شیعی اسلامی میصکند .شایان ذکر است اگرچه مشروحصترین توضیح در منطقه الفراغ در کتاب اقتصادنا و دربارهصی مسائل اقتصادی آمده است اما شهید صدر در برخی از آثار خود را به صراحت آن را به همراه احکام اجتماعی و هر قانون و حکم عمومی بسط میصدهد .این نوشتار با بهرهصگیری از منابع پیشصگفته و منابع دیگر حدود قانونصگذاری در نظام تقنینی جمهوری اسلامی ایران را در پرتو نظریهصی منظقه الفراغ بررسی میصکند
Question of legislation limits and jurisdiction is closely connected with the ideas related to political philosophy. Different views have been developed for legislation right and explaining its criteria in the political-philosophical thoughts. In the common rule systems, legislation jurisdiction relies on collective wisdom, however in the religion-oriented systems such as Islamic Republic of Iran, which has been established based on believe in the only God (there is God but one) and religious rule dedication and devotion to Him and necessity of obeying His rule and also believe in Devine inspiration and its fundamental role in laws expression, the question is arises that what limits and boundaries does have the legislator? In line with finding answer to the question, the aim of present thesis was to investigate legislation jurisdiction in Islamic system. Tanbih Al-Aeme and Tanzih Al-molah written by Naeini, the deceased are among the most important works, which were authored at constitutional time in the field of the relationship between Islam and ruling system. He is among the few philosophers and thinkers who has investigated theoretically, in a way, legitimacy of constitution and constitutional rule from Islam and Shiite school perspective. In his books of Tanbih Al-Aeme and Tanzih Al-molah, Naeini emphasizes that parliament rules should be in the field of Shrine rules and it is in this field that in the time of absenteeism codification of laws and rules are with jurisprudence and consultation with experts in the Shura council is correct in this field however it doesnt apply to the authoritative rulings. Then it should be corresponded in that and codification and determination should be employed here. One other thinker whose works have been at the center of attention in determination of theoretical aspects of the issue is Shahid Mohammad Baqer Sadr. With development of Al-Faraq Area theory he explained limits of legislation in an Islamic Shiite ruling system. It is worth mentioning that although the clearest explanation in Al-Faraq Area theory has been developed in the book Eghtesadna about economic issues, Shahid Sadr develops it in some of his works clearly along with social rules and every law and public rule. Employing previously mentioned resources and other references present study tries to investigate legislation limits in legislation system of Islamic Republic of Iran under the shadow of Al-Faraq Area theory