عنوان

اثر بی‌کربنات آمونیوم و اوره بر جذب فسفر توسط گیاه ذرت

‭۱۷۶۸۵پ‬

per

اثر بی‌کربنات آمونیوم و اوره بر جذب فسفر توسط گیاه ذرت

/حمید برومند دوزدوزان

: کشاورزی

، ‮‭۱۳۹۶‬

، میرزائی

چاپی

کارشناسی ارشد

علوم خاک گرایش شیمی و حاصلخیزی خاک

‮‭۱۳۹۶/۰۶/۱۲‬

تبریز

استفاده از کودهای شیمیایی برای رسیدن به عملکرد حداکثری در کشاورزی امروزی ضروری است و نیتروژن به همراه فسفر از محدودکننده‌ترین عناصر غذایی در نظام‌های زراعی هستند .گزارش شده است که مصرف نیتروژن باعث بهبود جذب فسفر توسط گیاهان می‌شود .اخیرا نیز گزارش شده که بی‌کربنات می‌تواند فسفر قابل‌جذب را در برخی خاک‌ها به‌ویژه انواع درشت بافت افزایش دهد .از طرفی کودهای فسفر که خاصیت اسیدی دارند می‌توانند اثرهای منفی کودهای نیتروژن به‌ویژه تصعید آمونیاک که در شرایط قلیایی نیز تسهیل می‌شود را کاهش دهند .در این راستا این پژوهش در گلخانه و به‌صورت فاکتوریل در طرح پایه کاملا تصادفی اجرا شد .فاکتور اول فسفر در دو سطح) صفر و ‮‭۲۵‬ میلی‌گرم در کیلوگرم (از منبع منوکلسیم فسفات خالص ‮‭[Ca(H۲PO۴)۲.H۲O]‬ و فاکتور دوم نیتروژن در هفت سطح) صفر،‮‭۷۵‬ ، ‮‭۱۵۰‬ و ‮‭۳۰۰‬ میلی‌گرم در کیلوگرم خاک (از دو منبع اوره ‮‭[CO(NH۲)۲]‬ و بی‌کربنات آمونیوم ‮‭(NH۴HCO۳)‬ بود که با کاشت گیاه ذرت (.‮‭(Zea mays L‬ اجرا شد .کود فسفر قبل از کاشت ‮‭۸‬ سانتی‌متر پایین‌تر از جایگاه در نظر گرفته شده برای بذور به‌صورت جامد جایگذاری شد .پس از کاشت بلافاصله یک‌سوم نیتروژن به‌صورت محلول ‮‭۶‬ سانتی‌متر زیر بذور و حدود ‮‭۲‬ سانتی‌متر بالای فسفر تزریق شد .بقیه کود نیتروژن به همین روش ‮‭۲۰‬ و ‮‭۴۰‬ روز بعد از کشت گیاه تزریق شدند .پس از ‮‭۸۰‬ روز از تاریخ کشت و قبل از برداشت، شاخص کلروفیل برگ، قطر ساقه و ارتفاع گیاه و در پایان رشد وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، حجم ریشه و همچنین غلظت و مقدار جذب عناصر غذایی شامل نیتروژن، پتاسیم، فسفر، کلسیم، منیزیم، آهن، روی، منگنز و مس بخش هوایی و ریشه اندازه‌گیری شدند .در شرایط این آزمایش گلخانه‌ای اثرهای منفی اوره و بی‌کربنات آمونیوم بر وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه و غلظت و جذب برخی عناصر غذایی ضروری مشاهده شد و البته تأثیر منفی اوره بیشتر از بی‌کربنات آمونیوم بود .مصرف کود فسفر به همراه کود نیتروژنی باعث کاهش اثر منفی کودهای نیتروژنی شد .نتایج نشان داد که افزایش سطوح نیتروژن باعث افزایش شاخص کلروفیل برگ، غلظت و مقدار جذب نیتروژن، غلظت فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم و غلظت و مقدار جذب روی بخش هوایی و همچنین غلظت و مقدار جذب نیتروژن ریشه شد اما وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، نسبت ریشه به بخش هوایی، قطر ساقه، درصد بازیابی ظاهری نیتروژن، مقدار جذب فسفر و همچنین غلظت و مقدار جذب پتاسیم ریشه کاهش یافت .در سطوح ‮‭۱۵۰‬ و ‮‭۳۰۰‬ میلی‌گرم نیتروژن در کیلوگرم خاک تیمارهای بی‌کربنات آمونیوم وزن خشک بخش هوایی و در سطوح ‮‭۷۵‬ و ‮‭۱۵۰‬ نیز وزن خشک ریشه بیشتری نسبت به اوره داشتند .در سطوح ‮‭۱۵۰‬ نیتروژن تیمارهای بی‌کربنات آمونیوم مقدار جذب فسفر بیشتری در بخش هوایی و ریشه داشتند .مصرف فسفر باعث افزایش وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، قطر ساقه، غلظت و مقدار جذب فسفر و غلظت منگنز بخش هوایی و غلظت پتاسیم ریشه شد در حالی که غلظت پتاسیم و روی بخش هوایی غلظت فسفر، منیزیم و روی ریشه را کاهش داد .اثر برهمکنش نیتروژن ‌ فسفر درصد بر وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، شاخص کلروفیل برگ، مقدار فسفر ریشه و غلظت پتاسیم و منگنز بخش هوایی معنادار بود ‮‭(p<۰.۰۱)‬ و همچنین این اثرها بر قطر ساقه، غلظت و مقدار جذب نیتروژن، مقدار جذب فسفر و غلظت پتاسیم بخش هوایی و همچنین غلظت نیتروژن، کلسیم، مقدار جذب منیزیم و آهن و غلظت و مقدار جذب مس ریشه معنادار بود.‮‭p<۰.۰۵)‬)

The use of chemical fertilizers is essential for achieving maximum yield in modern agriculture, and nitrogen(N) plus phosphorus(P) are two the most limiting nutrients in agricultural systems. N application has been reported to improve P absorption by plants. It has recently been reported that bicarbonate can increase the available P for some sandy soils. On the other hand, P fertilizers that have acidic properties can reduce the negative effects of N fertilizers, especially ammonia voltilization, which facilitated in alkaline conditions. In this regard, this research was conducted in a greenhouse and factorial in a completely randomized design. The first factor wase P in two levels (zero and 25 mg / kg) from pure monocalcium phosphate source [Ca (H2PO4) 2.H2O] and the second factor wase N in seven levels (0, 75, 150 and 300 mg kg-1 soil) from two source of urea [CO (NH2) 2] and ammonium bicarbonate (NH4HCO3) which carried out by planting corn (Zea mays L.). The P fertilizer was placed 8 cm below the intended place for seed as a solid, before planting. After planting immediately, a third of N was injected as a solution 6 cm below the seed and about 2 cm above phosphorus. The rest of the nitrogen fertilizer was injected 20 and 40 days after planting. After 80 days from the date of sowing and before harvest, the leaf chlorophyll index, stem diameter and plant height, and at the end of growth, fresh and dry weight of the shoot and root, root volume, as well as the concentration and amount of nutrient uptake including N, potassium(K), P , Calcium(Ca), magnesium(Mg), iron(Fe), zinc(Zn), manganese(Mn) and copper(Cu) of the shoot and root were measured. In this greenhouse experiment, negative effect of urea and ammonium bicarbonate on fresh and dry weight of shoot and root, and concentration and uptake of some essential nutrients were observed. However, the negative effect of urea was higher than ammonium bicarbonate. Consumption of phosphorus fertilizer with nitrogen fertilizer reduced the negative effect of nitrogen fertilizers. The results showed that increasing N levels increased the leaf chlorophyll index, N concentration and content of shoot and root, P, K, Ca and Mg shoot concentrations. But fresh and dry weights of the shoot and root, root to shoot ratio, stem diameter, apparent recovery rate of N, P content, as well as root K concentration and content decreased. At 150 and 300 mg N / kg soil level, ammonium bicarbonate treatments had greater shoot dry weight and at 75 and 150 levels had more root dry weight than urea. At 150 N levels, ammonium bicarbonate treatments had more P uptake in the shoot and root. P application increased fresh and dry weight of shoot and root, stem diameter, concentration and amount of P uptake, and shoot Mn concentration and root K concentration while shoot K and Zn concentrations and concentrations of P, Mg and Zn in the root decreased. The interaction effects of N and P on fresh and dry weight of shoot and root, leaf chlorophyll index, root P concentration, and K and Mg concentration in the shoot were significant(p<0.01) and also these effects on stem diameter, concentration and amount of N uptake, The P content and K concentration in the shoot as well as N and Ca concentration, Mg and Fe content, and concentration and amount of root Cu were significant(p<0.05)

برومند دوزدوزان، حمید

ریحانی تبار، عادل، استاد راهنما

نجفی، نصرت‌اله، استاد مشاور

نجفی، نصرت‌اله، استاد مشاور

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی