مهمترین و برترین نوع جهاد، مبارزه با نفس و خواهشهای نفسانی است و مقدم جنگصهای دیگر و مای سعادت بشری قلمداد میصشود و از چنان اهمیت و عظمتی برخوردار است که به عنوان جهاد اکبر معرفی شده است .اگر انسان پیوسته از طریق راهصهای گوناگون به مقاومت در برابر نفس بپردازد و زمام آنرا در اختیار بگیرد، میصتواند به نیکصبختی ابدی برسد .توجه و پرداختن به موضوع پایداری نفسانی و جهاد اکبر در آثار ادبی، در کنار پژوهشهای زیادی که دربار پایداریها و مبارزهصهای اجتماعی و تاریخی صورت میگیرد، مورد غفلت قرار گرفته است .با توجه به جایگاه عطار نیشابوری در مکتب عرفان اسلامی، در این پژوهش، سعی شده است که جلوهها و مؤلفههای مبارزه با نفس، جهاد اکبر و میزان بازتاب آن، در مثنویهای عطار بیان شود .نتایج تحقیق نشان میدهد که عطار، پایداری نفسانی و مبارزه با نفس را به عنوان یکی از اهداف مهم رسیدن به حق تعالی، در قالب مضامین گوناگون با بسامد بالایی، در مثنویهای خود مطرح کرده است .عطار میصگوید نفس اماره تا آخر عمر سالک، دست از تجاوز و سرکشی برنمیصدارد و لذا پیوسته باید ذلیلش گرداند و با آن نبرد کرد .سالک باید درون خود را از صفات زشتی مانند عجب، حرص، دورویی، بخل، حسادت و ...پاک کند و وجود خود را به فضایل اخلاقی مثل تقوا، تواضع، سخاوت، سکوت، قناعت و ...زینت دهد .وی تأکید میکند که باید از دنیا چشم پوشید، زنگار غفلت را از دل زدود و نفس را در آتش فقر، صبر و پرهیزگاری سوزاند تا ریش هم دلبستگیها و وسوسههای ابلیس در درون سالک خشکیده و سست شود و زمینه برای رسیدن به مقام حقیقت توحید فراهم گردد
The most important and the highest type of jihad is the struggle against the ego and the appetites of the ego. Self-defence is considered as the initiation of other wars and human prosperity. Also, it is known as the Great Jihad because of its great importance. If human continuously tries to take control of self by various ways, he can reach eternal bliss. Paying attention to the issue of spiritual resistance and jihad Akbar in literary works have been neglected along with many studies of social and historical resistances. Regarding the position of Attar Neishabouri in Islamic mystic sect, in this research, it has been tried to express the manifestations and elements of self-defence, the Jihad Akbar and its reflection in the Attar Masnavis. The results of this research show that Attar has brought up the spiritual stability and self-control as one of the most important goals of attaining perfectionism, in various contents and high-frequency. Attar says that the ego does not stop rape until the end of seeker life, and therefore it must be condemned and fight it constantly. The seeker must erase within himself the ugly traits of wickedness, greed, hypocrisy, stinginess, jealousy, and attach to ethical virtues such as piety, modesty, generosity, silence, contentment, and so on. He emphasizes that it should be ignored the world, removing the neglected mind, and burn the soul in the fire of poverty, patience, and piety so that the root of all attachments and temptations of the devil will be dried up and loose in the seeker and the ground for achieving the status of monotheistic truth