امکانسنجی نیازهای اقلیمی کشت گیاهان مرتعی و بوتهای در اراضی حاشیه شرقی حوضه دریاچه ارومیه
/مریم بریدی
: جغرافیا و برنامهریزی
، ۱۳۹۵
، راشدی
چاپی
کارشناسی ارشد
آب و هواشناسی (کاربردی)
۱۳۹۶/۰۶/۱۵
تبریز
شرایط آبوهوایی تعیینکنندهی نوع گیاهانی است که در یک منطقه قابلکشت و توسعه میباشند .تمامی گونههای گیاهی برای رشد مؤثر خود به شرایط مطلوب اقلیمی نیاز دارند .با توجه به خشک شدن مقدار قابل توجهی از آب دریاچه ارومیه در سالهای اخیر، در این پژوهش به امکانسنجی آب و هوایی اراضی مستعد حوضه شرقی این دریاچه شامل ایستگاههای آذرشهر، اسکو، بناب، تبریز، عجبشیر شبستر و مراغه جهت کشت سه گیاه شورپسندآتریپلکس)سلمکی(، هالوسنموم)باتلاقی شور (و سالسولا)علف شور الوان (پرداخته شد .دادههای موردمطالعه در این پژوهش عناصر و عوامل اقلیمی موردنیاز برای رشد و نمو این گیاهان بودند که عبارتاند از میانگین دمای دوره رشد، مجموع بارش سالانه، رطوبت نسبی، سرعت باد، شیب زمین، PHخاک و کاربری اراضی .دادههای مذکور پس از گردآوری از سازمان هواشناسی و ادارهی منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی در دوره آماری۱۳۷۷) - (۱۳۹۴در محیط نرمافزارهای Excel و SPSS پردازش گردیدند .سپس ارزشهایی که با استفاده از روش سلسله مراتبی (AHP) برای هرکدام از عناصر و عوامل اقلیمی مشخصشده بود، در محیط GIS اعمال گردید .درنهایت پس از روش همپوشانی بر روی لایههای به وجود آمده، لایه یا نقشه نهایی جهت ارزیابی اراضی مستعد کشت گیاهان مذکور بهطور جداگانه در محیط GIS تهیه شد .با توجه به نقشه نهایی تهیهشده برای هر گیاه، درنهایت سطح منطقه موردمطالعه به سه قسمت مستعد، نیمه مستعد و نامناسب تقسیمبندی شد .برای گیاه آتریپلکس حدود ۴۷/۱۷ درصد از زمینهای منطقه مستعد، حدود ۲۵/۷۹ درصد با شرایط نیمه مستعد وحدود ۲۶/۳ درصد نامناسب تشخیص داده شد .این تقسیمبندی در مورد گیاه هالوسنموم به ترتیب ۱۷/۹ درصد، ۴۴/۸۶درصد و ۳۷/۴ درصد مستعد، نیمه مستعد و نامناسب ارزیابی شده و در نهایت برای گیاه سالسولا این مقادیر به ترتیب ۶۷/۳ ، ۳۹/۸۵، ۹/۱۰درصد میباشند .نتیجه کلی پژوهش نشان میدهد که گیاهان مذکور برای تأمین علوفه، تثبیت نمک و جلوگیری از ریزگردها در منطقه مناسب میباشند
The climatic conditions determine the type of plants that can be cultivated in an area. All plant species need a favorable climate for their effective growth. Considering the drying of Lake Urmia in recent years, in this research, the feasibility study of the climate of the lands prone to the eastern basin of Lake Urmia including Azarshahr, Osvo, Bonab, Tabriz, Ajabshir Shabestar and Maragheh stations was done to investigate the cultivation of three halophyte plants named Atriplexcanescens, Halocnemumstrobilaceam, Salsolacrassa. The studied data in this research were the elements and climatic factors necessary for the growth of these plants, which are average temperature of growth period, total annual precipitation, relative humidity, wind speed, slope, land type, soil pH and land use. The data were processed in Excel and SPSS software, after collecting them from the Meteorological and Natural Resources Agency of East Azarbaijan, during the statistical period (1347-1394). Then, the values that were determined by the analytical hierarchical process(AHP) for each of the climatic elements and factors, were applied in the GIS software. Finally, after applying the overlapping method on the created layers, the final layers or maps were separately prepared to evaluate the lands prone to cultivation of the plants in the GIS software. According to the final map prepared for each plant, the region was classified into three parts: prone, semi-prone and unsuitable. The approximate percentage of the land for Atriplexcanescens cultivation is as 17.47 in prone condition, 79.25 in semi-prone and 3.26 in unsuitable condition. For Halocnemumstrobilaceam plant this classification is as 9.17 in prone condition, 86.44 in semi-prone and 4.37 in unsuitable condition and finally for Salsolacrassa plant this classification is as 3.67 , 85.39 and 10.9 respectively. In general, these plants cultivation is suitable for forage production, stabilization of salt and prevention of dust phenomenon