عنوان

بررسی فابریک خاک های آلفی سول در جنگل ممرز ارسباران

‭۱۶۸۰۷پ‬

per

بررسی فابریک خاک های آلفی سول در جنگل ممرز ارسباران

/پرستو ناظری

: کشاورزی

، ‮‭۱۳۹۵‬

چاپی

فاقد کلید واژه لاتین

کارشناسی ارشد

علوم خاک

‮‭۱۳۹۵/۰۶/۱۵‬

تبریز

بطور کلی تکامل خاکهای مختلف تحت تأثیر پوشش‌صهای گیاهی متفاوتی صورت می‌صگیرد که آلفی‌صسول‌صها به عنوان یکی از اصلی‌صترین خاک‌صهای تشکیل یافته تحت جنگل‌صهای پهن برگ در نواحی مختلف ارسباران شناخته شده است .این خاکها تحت تأثیر گونه‌صهای درختی متنوعی قرار گرفته که ممرز از جمله مساعدترین تیپ‌صهای جنگلی واقع بر روی این خاک‌صها می‌صباشد .از آنجایی که ممرز یکی از گونه‌صهای پیشرو و غالب درختی در منطقه ارسباران می‌صباشد، مطالعه آلفی‌صسول‌صهای تحت آنها از اهمیت وافری به منظورمدیریت بهینه این تیپ‌صهای جنگلی برخوردار است .مطالعات ژنتیکی خاک می‌صتواند با روش‌صهای متفاوتی صورت گیرد که میکرومرفولوژی یکی از بهترین موارد می‌صباشد که با بررسی‌صهای کیفی فرآیندهای تحول خاک میتواند ضمن تشریح وضعیت فعلی خاک‌صها، نتایج جنبی برای مدیریت آنها را در شرایط آتی ترسیم نماید .در کنار این ، استفاده از برخی شاخص‌صها در جهت کمی نمودن توسعه یافتگی افق‌صها گزارش شده است که میتوان به شاخص میکرومرفولوژیکی توسعه خاک ‮‭(MISODI)‬ و شاخص میکرومرفولوژیکی تکامل خاک‌صهای غیر آهکی و شاخص میکرومرفولوژیکی تکامل خاکهای آهکی در شرایط خشک ‮‭(MISECA)‬ اشاره نمود .این مطالعه در بخشی از زیر حوضه کلیبر چای سفلی جنگل‌صهای ارسباران واقع در حوضه استحفاظی شهرستانهای کلیبر و خداآفرین انجام شد که پس از مشخص شدن محل حفرخاکرخ‌صهای مربوطه، از هر افق نمونه دست‌صخورده و دست‌صنخورده به وسیله جعبه کوبیانا تهیه شد .نمونه‌صهای خاک برای انجام تجزیه‌صهای فیزیکی و شیمیایی و آزمایش‌صهای میکرومرفولوژی به آزمایشگاه منتقل شدند .پس از آماده شدن مقاطع نازک با رزین پلی‌صاستر ویژگی‌صهای میکرومرفولوژیک از جمله فابریک خاک به کمک میکروسکوپ پلاریزان مورد مطالعه قرار گرفت .نتایج بدست آمده حاکی از آن بود که خاکرخ‌صهای واقع تحت پوشش جنگلی ممرز دارای تکامل پروفیلی قابل ملاحظه‌صای است که در رده آلفی‌صسول رده‌صبندی شده‌صاند .در این نواحی به دلیل استقرار بر لندفرم پایدار، خاکرخ‌صها از تکامل قابل توجهی برخوردار بوده به طوری که شستشوی آهک و انتقال آن به اعماق پروفیل خاک و مهاجرت متعاقب رس موجب تشکیل افق آرجیلیک شده بود .در بررسی‌صهای های حاصل از مطالعه مقاطع نازک نشان داد که عمده ریزساختار افق‌صهای سطحی از نوع کروی و مکعبی بدون زاویه است که حضور آن ناشی از وجود ریشه و مواد آلی حاصل از گونه‌صهای درختی است .منافذ موجود نیز از نوع بسته ساده، بسته مرکب، بهم ریخته و چمبر می‌صباشد که منافذ بسته ساده و بسته مرکب از غالبیت بیشتری برخوردار می‌صباشند .همچنین در مطالعه افق آرجیلیک وجود ریزساختار مکعبی بدون‌صزاویه و مکعبی زاویه‌صدار با ارجحیت بالای ناشی از مقادیر بالای رس و نفوذ ریشه قابل ذکر است .عمده غالبیت منافذ کانالی در افق آرجیلیک ناشی از نفوذ ریشه درختان در اعماق خاک و فعالیت‌صهای بیولوژیکی موجودات زنده است .بنابراین با وجود بقایای ریشه درختی دربرخی منافذ کانالی میتوان بیان نمود که این منافذ دارای منشأ زیستی می-باشند .وجود بی-فابریک لکه‌صای در افق آرجیلیک نیز بیانگر حرکت بخش زیادی از آهک به اعماق تحتانی و تخلیه کامل آهک از افقهای سطحی با افزایش بارندگی و آبشویی است .از نمودهای خاکساختی موجود در این افق‌صها میتوان به پوشش‌صهای رسی و فضولات جانوری اشاره نمود که پوشش‌صهای رسی ناشی از شست و شوی رس و حرکت مکانیکی آن از افق‌صهای بالایی است که عمدتا در اطراف ذرات و منافذ تجمع یافته‌صاند .از سویی دیگر مطالعه توسعه‌صیافتگی افق آرجیلیک به کمک نرم‌صافزار ‮‭Imge J‬ نشان داد که این دو شاخص میکرومرفولوژیکی تطابق بالایی با هم دارند و نتایج تقریبا یکسانی را ارائه میدهند به طوری که تمام خاکرخ‌صهای مربوطه را در یک کلاس باتوسعه یافتگی متوسط قرار میدهند .ولی شاخص میکرومرفولوژی ‮‭MISODI‬ توصیف منطقی‌صتر و دقیق‌صتری از سیر تکاملی افق‌صهای آرجیلیک خاکرخ‌صهای مورد مطالعه نشان داد که علت این وضعیت را میتوان در بالا بودن تعداد و دقیق بودن ملاک‌صها و معیارهای ارزیابی این شاخص میکرومرفولوژیکی در نظر گرفت .به طور کلی نتایج این پژوهش بیانگر این است که تکنیک میکرومرفولوژی به همراه آنالیز تصویر میتواند توصیف دقیق‌صتری از فابریک خاکهای آلفی‌صسول تحت پوشش جنگلی ممرز را نشان دهد که نقش توأم فاکتورهای خاکسازی اقلیم و پوشش درختی به همراه اثرات ریشه‌صدوانی درختان در توسعه افق آرجیلیک وتکامل خاک به خوبی نمایان می‌صشود

‮‭Generally, various soils evolution carried out under different plant covers; that Alfisols are known as a main soils which are formed in deciduous forests of Arasbaran. These soils are affected by various tree species; that Mamraz is one of the most favorable forest types on these soils. Since Mamarz is one of leading tree species in Arasbaran, studying Alfisols is vital due to the optimal management of these forest types. Therefore Genetic studies of soil is very important and can be implemented by various methods; which micro-morphology is one of the best methods and which qualitative eplanation of soil evolution processes and current status of soils, high light minor results for future conditions. In addition, using some indices has been reported in order to quantify horizons development that is including micro- morphologic soil development index )MISODI(, micro- morphologic non- calcareous soils evolution index and micro- morphologic calcareous soils evolution index in dry conditions )MISECA(. This study was carried out on Kaleybar chayeh sofla sub- basin Arasbaran Forests. After soil profile location determination, and digging, disturbed and undisturbed samples were prepared from each horizon. Soil samples were transferred into laboratories in order to physical, chemical and micro-morphological analysis. Soil micro- morphologic features such as soil fabric were studied by Polarizing Microscope after thin sections preparation. The results revealed considerable profile evolution of Mamarz Forest soils whit Alfisols presence. Soil profiles have been developed significantly due to establishment on stable landform, that lime immersion and its transfer to lower parts and then clay immigration have been led to Argilic Horizon formation. Soil thin sections study showed that microstructure in majority of surface horizons are Sub- angular blocky and granular that is due to the presence of roots and tree species organic matter. The pores include Packing and compound, Packing voids, cluttered and chamber. Which Packing and compound packing voids are more common. Also, the significant presence of angular and Sub- angular blocky structures in argillic horizon is due to high clay amount and root penetration. Priority of channel pores in argilic horizon revealed tree root penetration and biologic activities. Despite the presence of tree root residuals in some channels, it can be said that these pores have biological origins. Also speckled b- fabric in argilic horizon represents the movement of lime to lower parts and full depletion of lime from surface horizons increasing of rainfall and leaching. Ped features of clay coating and excrements have formed by lessivage and microbial activates. Argilic horizon evolution study by Image J software showed that MISODI and MISECA indices had higher adaptation and offer similar results and classified all soil profiles in a same class with moderate evolution. But MISODI had logical and accurate description of argilic horizon evolution in studied that is due to more and accurate evaluation criteria and parameters. Generally the results of this research work showed that micro- morphologic technique and image analysis can provide accurate description of Alfisol soils fabric in Mamarz forest and soil forming factors of climate and tree coverage as well as tree rooting are shown clearly in argilic horizon and soil evolution‬

ناظری، پرستو

جعفرزاده، علی اصغر، استاد راهنما

شهبازی، فرزین، استاد مشاور

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی