عنوان

تأثیر تغییرات اقلیم بر تناسب اراضی استان آذربایجان¬شرقی برای گندم و جو

پ۲۷۴۹۰

per

تأثیر تغییرات اقلیم بر تناسب اراضی استان آذربایجان¬شرقی برای گندم و جو

سبوحا پورناجی ایران

کشاورزی

۱۴۰۱

۹۴ص.

سی دی

کارشناسی ارشد

مدیریت منابع خاک (گرایش منابع خاک و ارزیابی اراضی)

۱۴۰۱/۰۶/۲۳

در سال‌های اخیر تغییر اقلیم یکی از مسائل مهم و مطرح در سطح جهانی بوده و بخش‌های مهم متأثر از ‌این پدیده، کشاورزی و تولید محصولات زراعی است که اختلال در امنیت غذایی کشور‌ها را می‌تواند در‌پی داشته ‌باشد. بنابراین ضروری است که راه‌کار‌های علمی برای حل یا همراهی با آن و کاهش خسارت‌ها با توجه به تحولات سال‌های گذشته برای پیش‌بینی و تحلیل مسیر پیش‌رو صورت گیرد. در این تحقیق به بررسی نقش تغییر اقلیم بر تناسب اراضی تیپ‌های بهره‌وری استراتژیک گندم و جو در استان آذربایجان‌شرقی به‌عنوان یکی‌از قطب‌های اصلی تولید این محصولات در کشور طی دهه‌های 60 تا90 پرداخته‌ شده است. سپس پهنه‌های تحت کنترل آمایش اقلیمی ایستگاه‌های هواشناسی سینوپتیک فعال استان طی سال‌‌های مورد مطالعه با کاربرد نرم‌افزار Arc Map 10.3 و طبق روش چند ضلعی تیسن جداسازی و ارزیابی تناسب اقلیم با استفاده از آمار هواشناسی، جداول عرف محلی و نیاز‌های اقلیمی طبق روش‌های پارامتریک استوری و ریشه دوم برای چهار دهه زمانی 60، 70، 80 و 90 در‌ هر واحد انجام گردید. پس از مشخص شدن شاخص و کلاس تناسب اقلیم، نقشه‌ کلاس‌ های تناسب تهیه شد و نتایج نشان داد که با گذر زمان در طی دهه های مورد بحث از میزان بارش کاسته و بر میزان دما افزوده شده، ولی این تغییرات تفاوت معنی‌داری در اقلیم استان بوجود نیاورده است. بر اساس نتایج حاصله در ارزیابی تناسب برای گندم و جو دیم بارش دوره رشد و برای کشت آبی این محصولات متوسط دمای دوره محدودکننده‌ترین عوامل اقلیمی شناخته شدند. همچنین شمال‌شرق استان بالاترین و غرب و شمال‌غرب کمترین تناسب اقلیمی را برای گندم و جو داشته و جو نسبت به گندم از سازگاری و تناسب اقلیمی بالاتری نسبت به شرایط موجود برخوردار است. بر‌خلاف تصور عمومی، روند کلی افزایش تناسب اقلیم برای گندم و جو طی دهه‌های 60 تا 90 (صرف‌نظر از استثنا‌های جزئی) افت کلاس تناسب به واسطه تغییر اقلیم بوده که علت این امر افزایش طول دوره رشد توسط بالا رفتن دما از صفر بیولوژیک و دخیل نمودن میزان بارش ماه‌های اضافه شده به این دوره در نیاز‌های رطوبتی محصولات میباشد. بنابراین علاوه از نقش مستقل دما و بارش در تناسب اقلیمی یک تیپ بهره‌وری بایستی به روابط بین این دو فاکتور و اثر توأم آنها در تناسب اقلیم نیز توجه نمود.

In recent years, climate change has been one of the most important issues at the global level, and the important sectors affected by this phenomenon are agriculture and the production of crops, which can lead to disturbances in the food security of countries. Therefore, it is necessary to find scientific solutions to solve or accompany it and reduce damages according to the developments of the past years in order to predict and analyse the future path. In this research, the role of climate change on the land suitability of strategic utilization types of wheat and barley in East Azerbaijan Province as one of the main centre of these crops production in the country during the 60 to 90 decades has been investigated. Then, the control areas were separated by the active synoptic meteorological stations of the province during the years under study based on Thiessen method using Arc Map 10.3 software and assessment of climatic suitability evaluation of above named utilization types were carried out for decades of 60s, 70s, 80s and 90s in each unit using climate data, common local tables and climatic requirement according to parametric Storie and Square root methods. After determining the climate suitability index and class, the suitability classes’ map was prepared and the results showed that with the passage of time, during the discussed decades, the amount of precipitation decreased and the temperature increased, but these changes did not cause a significant difference in the climate of the province. Based on the obtained results in the evaluation of suitability for rainfed wheat and barley, the growing cycle precipitation and for irrigated cultivation of these crops, the average temperature of this cycle were identified as the most limiting climatic factors. Also, the northeast of the province has the highest and the west and the northwest the lowest climatic suitability for wheat and barley, and barley has a higher climatic suitability than wheat compared to the existing conditions. Unlike public idea, the general trend of increasing climate suitability for wheat and barley during the 60s to 90s (apart from minor exceptions), the drop in the suitability class by climate change, which is resulting from the increase in the length of the growing cycle due to the increase in temperature from biologic zero or base temperature and the involvement of the rainfall of the months added to this period is in the climate requirements of the products. Therefore, in addition to the independent role of temperature and precipitation in the climatic suitability of a utilization type, the relationship between these two factors and their combined effect in the climatic suitability should also be considered.

Climate changes impact on land suitability in East Azerbaijan province for wheat and barley

‏پورناجی ایران،

سبوحا‏

تهيه کننده

‏رضائی،

جعفرزاده،

حسین

علی اصغر‏

استاد راهنما

استاد مشاور

‏تبریز