بنیاد ایرانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
۱۳۹۸
[۲۲۲]ص.: مصور
000
شنایی با فرهنگ عامه و اسطورهشناسی از زندهترین و جذابترین بخشهای انسانشناسی فرهنگی موجود هستند.اهمیت این گروه از موضوعهای مطالعاتی درکشور ما به ویژه از آن روست که ایرانیان از قدیمیترین ایام، اندیشهها، باورها، دانشها و در یک کلام تمامی ذهنیتهای گسترده و پربار خود را به زبان نمادهای تصویری، حرکات، خطوط، شکلها و رنگها و یا به صورت کلام شفاهی در قالب افسانهها، قصهها و اسطورهها، سرودها و آوازها بیان میکردهاند .تمدنها و فرهنگهایی که قدمت و تجربیات فرهنگی بیشتری داشته باشند، از پیشمتنهای نمادین بیشتری برای انتقال پیام و ت╩ثیر کلام بهره برده اند که از جمله آنها، متن و تصویر نسخههای خطی با موضوع علوم غریبه است .حال مفهومی که فرهنگ ما از علوم غریبه دارد به سنت فرهنگی خاص ما تعلق دارد که بسیاری از آنها در اسطورهها و باورهای برجای مانده در میان مردم با دلالت بر نیروهای ویژه و اسرارآمیز یافت می شود .شناخت اساطیر و آشنایی با فرهنگ یک قوم و ملت، پژوهش توصیفی است که با گردآوری، مقایسه، طبقه بندی، تجربه و تحلیل دادهها صورت می گیرد .شناخت چگونگی بازنمود فرهنگ مردم در زمینه های گوناگون به طور کلی دو بخش دارد، یک بخش همان جمع آوری و بخش دوم تدوین و ارزیابی آنها است .که یکی از روشهای این ارزیابی استفاده از رویکردی کارآمد و دقیق در این حوزه است .روش تحلیل آیکونولوژی بر پایه آیکونوگرافی از جمله این روش هاست که به فرهنگ و تاریخ هر اثر هنری توجه دارد .تلاش تحقیق حاضر براین است تا پس از تبیین و معرفی متدولوژی آیکونولوژی، تصاویر موجود در نسخ خطی با موضوع علوم غریبه را برسیاق این روش توصیف، تحلیل و تفسیر نماید .البته با اعتقاد به این مهم که هر اثر هنری مجموعه ای از نشانههایی فراتر از فرد و در گستر باورها و فرهنگ جامعه مطرح می شود، به تحلیل و کشف زوایای ناشناخته باورها، اعتقادات و جهان بینی مستتر در عناصر تصویری بپردازد .این پایان نامه به گنجینه بزرگ و بیپایان اسطوره و فرهنگی نگاه میاندازد که در لابهلای تصاویر نسخ خطی علوم غریبه مهجور ماندهاند .کشف رازها و رمزها و ناگفتههای این تصاویر نیاز به نگاه موشکافانه فرهنگ شناسان و مردم شناسان دارد تا چهر واقعی جهان طبیعی و ساختگی را از لابهلای اندیش عامه مردم با توسل به تعبیر و تفسیر مفاهیم آنان شناسایی کند .حاصل این پژوهش پس از گزینش تصاویر موجود در نسخ علوم غریبه، توصیف و تفسیر آنها به روش آیکونولوژی است .این روش اثبات خواهد کرد که تصاویر موجود در این نسخ فقط آثاری به جای مانده نیست بلکه اندیشهها و تصورات نسخه پردازان و خوانندگان این نسخ با ذهنیتهای اسطوره ای آنان است .همچنین این تصاویر نشان از تجرب زیستی گذشتگان ما و باورهایی است که در پس این تجربیات نسل به نسل منتقل گشته است ..این تصاویر در مرحله اول برای حفظ و مصون داشتن از نابودی و سپس برای بهرهگیری گسترده در دانشهای گوناگون مانند :تاریخ، جغرافیا، مردم شناسی، باستان شناسی، زبان شناسی، روانشناسی، اقتصاد، نسخه شناسی و غیره است .
بازنمود باورهای اسطورهای و عامیانه در تحلیل تصاویر نسخ خطی علوم غریبه و مصور