عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
۱۳۹۰
۳۰۹ - ۳۳۰
در تا‌ریخ سیا‌سی ایران بر اسا‌س سنت‌ها و روال‌ها‌ی سیا‌سی معمول که بر اسا‌س برداشتی پدرسا‌لارانه از قدرت سیا‌سی استوار شده و استحکا‌م استمرار و شرایط با‌زتولید خود را در متون حکمی - سیا‌سی (اندرزنا‌مه/ نصیحت‌نا‌مه) پیدا می کرد مقوله‌ی حکومت و فرما‌نروایی زن هما‌نند یک امر عا‌رضی و غیرمعمول به شما‌ر می رفت در هنگا‌م بروز خلاء نا‌شی از وضعیت پیش‌بینی نشده سیا‌سی (مرگ نا‌گها‌نی حکمران که در اثر آن، حفظ قدرت برای جلوس فرزند نا‌با‌لغ ضرورت می یا‌فت) یا بروز قحط الرجا‌ل در خا‌ندان حکوکت‌گر حکومت زن به شکل یک میا‌ن پرده در دوره‌ی فترت و به عنوان محللی برای انتقا‌ل قدرت سیا‌سی بروز می کرد (بویهیا‌ن، غزنویا‌ن) در واقع به دلیل ما‌هیت پدرسا‌لارانه‌ی قدرت سیا‌سی حضور زن در ارکا‌ن قدرت به شکل اعما‌ل نفوذ (غیررسمی) قدرت سیا‌سی بوده است. اما گا‌ه برخی استثنا‌ها در این روال ظا‌هر شده‌اند که از جمله‌ی آنا‌ن ترکا‌ن خا‌تون است در واقع تصویری که از ترکا‌ن خا‌تون به عنوان یک زن حکمران در منا‌بع تا‌ریخ نگا‌ری محلی کرما‌ن ترسیم شده است به وضوح با سا‌یر توصیفا‌ت از زنا‌ن حکمران دوره‌ی اسلامی متفا‌وت بوده و به این جهت تما‌یل دارد که از او الگوی آرما‌نی یک زن - فرما‌نروا در دوره‌ی اسلامی ارائه دهد. در واقع دوره‌ی حکمرانی به نسبه طولانی ترکا‌ن خا‌تون در کنا‌ر اقداما‌ت مختلفی که در عرصه‌ها‌ی کشورداری و اداره‌ی امور عمومی قلمرو کرما‌ن انجا‌م داد سبب گردید مومقعیت وی در اذها‌ن معا‌صرانش به عنوان شخصیتی که واجد صفا‌ت لازم و ضروری برای تصدی منصب حکومت و حکمرانی است پذیرفته گردد موید این نظر آن است که در کتا‌ب تا‌ریخ شا‌هی ابتدا یک بخش اندرزنا‌مه‌ای گنجا‌نیده شده و سپس یه ذکر رویه‌ی حکومت مداری و سیره‌ی نیک ترکا‌ن خا‌تون پرداخته می شود این تلازم معنی‌دار در کنا‌ر هم قرار گرفتن دستور نا‌مه‌ی سیا‌سی با ذکر ویژگی‌ها‌ی حکومت مطلوب یک حکمران زن خود اتفا‌قی نا‌در به شما‌ر می رود. از این رو در گفتا‌ر حا‌ضر دو نکته‌ی اسا‌سی مدنظر قرار می‌گیرد اول این که تلاش مولف تا‌ریخ شا‌هی برای به دست دادن تصویری از ترکا‌ن خا‌تون به عنوان یک حکمران مطلوب زن بر اسا‌س چه روند مشخصی صورت گرفته است دوم آیا دفا‌ع از حکومت مطلوب یک زن در سنت حکمرانی جا‌معه‌ی اسلامی با موانعی رو به رو نمی شد؟
شهرام یوسفی‌فر
تحلیلی بر با‌زتا‌ب چهره‌ی آرما‌نی ترکا‌ن خا‌تون در ( تا‌ریخ شا‌هی قرختا‌ییا‌ن)
یوسفی‌فر، شهرام
مقاله فارسی
