اگر چه میتوان از ادبیات مشروطه به خصوص شعر این دوره، در بحث جریانشناسی شعر متعهد و انقلابی معاصر به عنوان نقطه آغاز سخن گفت، که هم در لفظ و هم در مضمون شاعران دهههای بعدی تاثیر گذار بوده است؛ لکن دستاوردهای انقلاب مشروطه در بعد سیاسی و اجتماعی، با آغاز دیکتاتوری رضاشاه، یکسره از میان رفت. با وقوع قیام ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ و داغ شدن تنور انقلاب و اعتراض، بسیاری از شاعران در آن مقطع زمانی با فریاد تظلم و دادخواهی و با اهتزار پرچم مبارزه از طریق شعر و البته با زبان رمز و کنایه - به طرفداری از اهداف و آرمانهای امام خمینی (ره) به مبارزه خاموش با سلطنت پهلوی پرداختند. این بیداری ادبی تا پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ماه ۵۷ و روزهای شکلگیری نظام جمهوری اسلامی ایران تداوم یافت. در حقیقت شعر انقلاب با ورود آشکار امام به عرضه مبارزه در آغازین سالهای دهه چهل جاری میشود و اولین زمزمههای انقلاب و حرکتهای منظوم به ویژه از قیام ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ مطرح میگردد.
محمد طاهری خسروشاهی
بازتاب قیام ۵۱ خرداد در آثار پیشاهنگان شعر انقلاب