در این رساله سعی شده ضمن معرفی اجمالی شهر همدان و موقعیت اقتصادی آن در دوره قاجار، بازار آن نیز از ابعاد مختلف به ویژه اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.مشاغل موجود در بازار همدان به اقتضای شرایط زمانی و نیازها دستخوش تغییراتی شده است ؛ برخی از مشاغل منسوخ، و برخی با تغییراتی به موجودیت خود ادامه می دهند.در این پژوهش از3 روش کتابخانه ای، اسنادی و تاریخ شفاهی استفاده شده است.نیز در پاسخ به این پرسش ها که، بازار همدان از چه تنوع مدل های کالبدی، چه روند تغییرات کارکردی در گذر تاریخ، چه کارکردهای اقتصادی و اجتماعی، چه پراکندگی صنفی برخوردار است، مطالبی ارائه خواهد شد ... مهم ترین دستاوردهای پژوهش عبارتند از:بازار همدان از الگوی خطی پیروی می کند و در دل محلات قدیمی شهر تنیده شده است و عمده بناهای بازار مربوط به دوره ی قاجاریه است.بازار همدان امروز دارای دو نوع کارکرد سنتی و رو به مدرن است . به این ترتیب که بخشی از بازار به عرضه ی محصولات سنتی و محلی اختصاص دارد و بخش دیگر مطابق با نیازهای امروز به عرضه ی کالاهای مورد نیاز روز مردم اختصاص یافته است و اما مت╩سفانه بازار همدان این روزها خیلی از کارکردهای اجتماعی، فرهنگی و بخشی از مشاغل بومی و تولیدات محلی خود را کم کم به دست فراموشی می سپارد .