پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات شورای پژوهشی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی
۱۳۸۳
۱۸۵ ص.: عکس
000
کتابنامه: ص. ۰۶۱ - ۷۶۱
ین رساله متضمن اشاراتی است که در دیوانها یا اشعار پراکنده به جا مانده از شاعران آذربایجان یا مقیم تبریز، راجع به تبریز و متعلقات و منسوبات آن وجود دارد و جایگاه تاریخی و امتیازات و ویژگیهای مهم تاریخی، جغرافیایی مردم شناختی، جامعهشناختی و مدنی این شهر را در ادوار مختلف نشان میدهد. برای مطالعه آسان و نتیجه بخش اشعار به دست آمده را در بخشهای جغرافیا، تاریخ، مردم، حوادث و بلایا آرامگاهها و مراکز تاریخی، علمی، فرهنگی و تفریحی فصل بندی کرده و فصلی را به نتیجهگیری اختصاص دادهایم. با مطالعه این اشعار در مییابیم که تبریز یکی از شهرهای متمدن و باستانی ایران است که به علت موقعیت جغرافیایی ممتاز، شرایط مساعد زندگی و خوش آب و هوا بودن همواره مورد توجه بیگانگان و حکومتهای داخلی بوده است. این شهر در دوره مغولها، جلایریان، ترکمانان و صفویان پایتخت ایران و در دوره قاجار ولیعهدنشین بوده است. وجه تسمیه این شهر دقیقاض مشخص نیست.مردم تبریز در طول تاریخ در تمام عرصههای علمی و فرهنگی و همچنین در صحنههای مبارزات پیشرو و پیشتاز بودهاند، به همین جهت این شهر به (شهر اولینها) و (آزادیستان) معروف شده است. مردم تبریز مخصوصا زنان این دیار به زیبایی و خوش سلیقه بودن مشهور هستند. ساکنان این شهر در طول تاریخ مخصوصا در زمان پهلوی شاهد محرومیتهایی چون تبعیض، نداشتن حاکم عادل، نادیده گرفتن افتخارات، عدم رسیدگی مسئولان به شهر و ... بودهاند. تبریز بارها به وسیله زلزلههای وحشتناک خراب گشته ولی به همت مردم پرتلاشش دوباره از نو ساخته شده است. علاوه بر زلزله، سیل و شیوع بیماریهایی همچمون وبا نیز خسارات زیادی بر مردم تبریز وارد نموده است. در تبریز آثار علمی، فرهنگی و تاریخی زیادی که هر کدام نشانگر تمدن و فرهنگ اصیل ساکنانش بوده وجود داشته است که متاسفانه برخی از آنها مانند شام غازان، ربع رشید، هشت بهشت، باغ شمال، شمس العماره، قلعه تبریز، مقبره الشعرا... در اثر حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل، جنگهای مختلف و عدم توجه مسئولین از بین رفته است و بعضی مانند محراب مسجد کبود، دیوارهای ارک، ائل گلی، بقعه صاحب الامر و هنوز هم پا برجاست
تبریز در اشعار شاعران آذربایجانی یا مقیم تبریز