Cumhuriyet Dönemi Tarih Ders Kitaplarında Sultan II. Abdülhamit İmajı
[Thesis]
Çatar, Suat
Engin, Vahdettin
Marmara Universitesi (Turkey)
2019
134
Master's
Marmara Universitesi (Turkey)
2019
Bu çalışmanın amacı, yakın tarihimizin tartışmalı aktörlerinden biri olan Sultan II. Abdülhamit'in Türkiye Cumhuriyeti tarih ders kitaplarındaki imajını ortaya koymak ve bu imajın zaman içerisinde bir değişime uğrayıp-uğramadığını saptamaktır. Bu çerçevede, cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar uzanan süreç içerisinde yayımlanan ortaöğretim tarih ders kitapları incelenmiştir. Araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. İncelenen ders kitapları 1930'lu yıllardan başlayıp 2010'lu yıllara kadar uzanan bir zaman dilimi içerisinden seçilmiştir. Tarih ders kitaplarından elde edilen veriler, Türk Tarih Tezi Öncesi Dönemi, Türk Tarih Tezi Dönemi, Türk İslam Sentezi Dönemi ve Pedagojik Dönem olmak üzere 4 temel kategori ışığında incelenmiştir. Çalışma;"Giriş","Alan Yazın","Yöntem","Bulgular ve Yorum","Sonuç, Tartışma ve Öneriler" olmak üzere toplamda 5 bölümden oluşmaktadır. Alan Yazın bölümünde; Tarih Öğretimi ve Tarih Ders Kitapları, Cumhuriyet Döneminde Tarih Öğretimi ve Tarih Ders Kitaplarının Evrimi, İlgili Araştırmalar konuları üzerinde durulmuştur. Araştırmanın sonucunda, tarih ders kitaplarındaki Sultan II. Abdülhamit imajının Türk Tarih Tezi Öncesi Dönemde negatif olduğu ve bu negatifliğin derecesinin Türk Tarih Tezi Dönemi'nde artarak devam ettiği tespit edilmiştir. Her iki dönemde II. Abdülhamit, gerici, başarısız ve hürriyet karşıtı olarak tanımlanmıştır. Türk İslam Sentezi Dönemi'nde ise söylemin belirgin bir şekilde yumuşadığı görülmüştür. Bu dönemde, bahsi geçen dönemlerin aksine II. Abdülhamit'in anayasal sistemi ortadan kaldırmasının gerekliliği ortaya koyulmuş, dış politikada başarılı olduğunun altı çizilmiştir. Pedagojik dönemde ise, bu durum devam etmekle beraber Sultan Hamit, eğitime, kültüre, Müslümanlara ve Türklere önem veren bir padişah olarak resmedilmiştir. Öte yandan her dönemde Sultan Hamit'in otoriterlikle ülkeyi yönettiği belirtilmiştir.