Türkçe Öğretiminde Kullanılabilecek Tarihî Kaynak Incelemesi: Kitâb-I Cihan-Nümâ
[Thesis]
Onur, Merve
Kaçalin, Mustafa S.
Marmara Universitesi (Turkey)
2019
245 p.
Master's
Marmara Universitesi (Turkey)
2019
Bu çalışmada, Osmanlı Devleti müverrihlerinden Mehmed Neşrî [ö. 926/1520]'nin, Kitâb-ı Cihan-nümâ adlı eserinin, Türkçenin öğretiminde kullanılmak ve geçmişle günümüz arasında bağ kurmak üzere ders kitaplarına göre uyarlanması amaçlanmıştır. Ders kitaplarında yer almayan tarihî ve eski metinlerin, seviyelere uygun olarak, ders kitaplarına ve yardımcı okuma kitaplarına uyarlanarak hazırlanmasının ehemmiyeti hissettirilmeye çalışılmıştır. Tarihî kaynak metinleri dil eğitiminde kültürümüzün öğrencilere aktarılmasında kullanma imkânı sunmak için hazırlanmıştır. Tarihî kaynak metinlerden Osmanlı dönemine ait eserler ve müverrihler belirlenip taranmıştır. Osmanlı dönemine ait eserler özelliklerine bakılarak ve bazı sınırlandırmalarla elenerek bir kısmı tekrar taranmıştır. Bu tarama sonucunda çalışılacak en uygun eserin; Mehmed Neşrî [ö.926/1520]'nin Kitâb-ı Cihan-nümâ adlı eseri olduğuna karar verilmiş ve metinler bu eserden seçilmiştir. Bu eserden 21 metin seçilmiş ve seçilen metinlerde anlam karışıklığına engel olmak için önce Osmanlı Türkçesiyle yazılan kısmı okunmuş ardından dil içi çevirileri yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda kullanılacak metinlerin 5, 6, 7 ve 8. sınıf kitaplarına uyarlanması hususu üzerinde durulmuştur. Araştırmanın evrenini Kitâb-ı Cihan-nümâ'nın tamamı, örneklemi ise içinden seçilen uygun parçalardan oluşturmaktadır. Metinler, okunabilirlik ve anlaşılabilirliklerinin tespiti için 11-15 yaş aralığındaki Kuyucak Ortaokulu'ndaki 7/A sınıfında öğrenim gören 15 öğrenciye okutulmuş, sonucunda öğrencilerin metinleri anlamakta zorlanmadıkları ve metinden hareketle yapılan etkinliklerdeki kelime çalışmalarında görüldüğü gibi birçok yeni kelime öğrendikleri tespit edilmiştir. Tarihî kaynaklar yazıldıkları dönemin yaşayışını, dilini ve kültürünü yeni nesillere aktarmada mühim bir araç olmuştur. Bu nedenle tarihî kaynakların Türkçe eğitiminde kullanılmasının yararlı olacağı düşünülmektedir.