Türkiye'de Yazılı Ve Görsel Basında Sahiplik Yapısı Ve Editoryal Bağımsızlık Ilişkisinin Eleştirel Ekonomi Politik Yaklaşım Üzerinden Incelenmesi
[Thesis]
Şen, Servet Büşra Çakmakçı
Sayılgan, Şevket
Marmara Universitesi (Turkey)
2019
159 p.
Master's
Marmara Universitesi (Turkey)
2019
Medyanın eleştirel ekonomi politiği kitle iletişim araçlarının mülkiyet ve sahiplik yapısı ve buna bağlı olarak medya-iktidar ilişkileri ve bu ilişkilerin medya metinlerine nasıl yansıdığıyla ilgilenir. Kitle iletişim araçlarına kimlerin sahip olduğu, nasıl bir sahiplik yapısının söz konusu olduğu, kurumsal yönetimin hangi ilişkiler çerçevesinde belirlendiği, medya patronlarının diğer güçlerle ilişkisi, medya sektörünün değişen dinamikleri, kuruluşların holdingleşmesi, içerik çeşitliliğinin azalması, günümüzde yaşanan ilişkilerin kökeni medyada eleştirel ekonomi politik alanında incelenen başlıklar arasında yer alır. Eleştirel ekonomi politik yaklaşım bir yapıyı ekonomik, toplumsal ve siyasal olmak üzere tüm açılardan değerlendirir. Bu nedenle medya sektöründe sahiplik yapısının editoryal sürece etkisi eleştirel ekonomi politik yaklaşımla ele alınmıştır. Eleştirel bakışa göre Marksist görüş medyanın en önemli etkisinin ideolojik olduğunu ve bunun toplumda egemen ve bağımlı grup arasındaki bir çatışma olduğunu ifade eder. Maddi üretim araçlarına sahip grupların zihinsel üretim araçlarına da hâkim olduğunu belirtir. Bundan dolayı öncelikle kitle iletişim araçlarının sahiplik yapısı incelenir. Medya araçlarının hangi kesimi ne kadar etkilediğinden ziyade hangi grupların elinde bulunduğuyla ilgilenir. Medya sektöründe 1980 yıllarından sonra sermaye sahiplerinin el değiştirmesi, gazetecilerin sahiplik yaptığı dönemden iş adamlarının sahip olduğu döneme evrilmesi, medyada holdingleşme dönemini başlatmıştır. Bu durum meydana gelen yeni mülkiyet yapılanması medyanın özgürlük ve bağımsızlığına ilişkin yeni sorunlara yol açtı. Yeni medya patronlarının haber üretim süreçlerini etkilemiş, kurumun yayın politikasına uygun içerikler hazırlanırken diğer taraftan iktidar ile olan ilişkilerinden dolayı baskı altında kalınmıştır. Haberlerin hazırlanmasında çalışan editör, muhabir, kameraman dahil tüm ekibin kendi kararlarının etkisinin sınırlı olduğu, yayınlanmasına kadar geçen tüm aşamalarda tüm çıkar ilişkileri göz önünde tutulmaktadır. Bu çalışmada medya kurumunun editoryal kadrosunun haber içeriklerinin hazırlanma sürecine olan etkisi incelenmiştir. Bu çerçevede CNN TÜRK TV'nin sahiplik yapısında meydana gelen değişikliğin, Doğan grubundan Demirören Grubuna geçmesinin ardından haberlerin veriliş tarzında ne gibi bir değişiklik olduğuna bakılmıştır. Söylem analizi yöntemiyle Doğan grubu ile Demirören grubunun sahiplik dönemleri kıyaslanarak haberlerin nicelik olarak olumlu ya da olumsuz bir bakış açısıyla verilmesi incelenmiştir.