بررسی بیان mRNA ژن های VEGF-A و MMP-۹ در پلاسمای خون محیطی زنان مبتلا به آندومتریوز
[پایان نامه]
سپیده عبداالهی
دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده پزشکی
۱۳۹۹
سی دی
کارشناسی ارشد
ژنتیک انسانی
آندومتریوز یکی از بیماری های شایع و خوش خیم در زنان است که با رشد بافت آندومتر در خارج از حفره رحمی شناخته می شود. این بیماری زنان را خصوصا در سنین باروری درگیر می کند و می تواند باعث مشکلاتی مانند دردهای شدید لگنی و ناباروری شود. علی رغم شایع بودن این بیماری در زنان، به علت ناشناخته ماندن پاتوژنز آن و تنوع علائم و هم چنین نبود بیومارکرهای تشخیصی غیرتهاجمی، معمولا تشخیص آن به تاخیر می افتد. به دلیل تاخیر در تشخیص، بیماری پیشرفت می کند و فرایند درمان را نیز با مشکل مواجه می سازد. درحال حاضر تشخیص اندومتریوز مبتنی بر لاپاروسکوپی به عنوان یک روش تهاجمی و دارای ریسک می باشد. تنها بیومارکر تشخیصی غیرتهاجمی موجود برای آندومتریوز CA-125 می باشد اما دقت و صحت کافی را برای تشخیص دقیق این بیماری ندارد. بنابراین دست یافتن به بیومارکرهای تشخیصی غیرتهاجمی برای اندومتریوز یک ضرورت است. اخیرا اندازه گیری RNA های موجود در گردش خون به عنوان بیومارکرهای تشخیصی غیرتهاجمی برای شناسایی بیماری های مختلف از جمله بدخیمی ها نتایج امیدوارکننده ایی را به دنبال داشته است. با توجه به این نتایج، دو ژن VEGF-A و MMP-9 براساس درگیر بودن در پاتوژنز و تغییر بیان آن ها در بافت نا به جای آندومتریال در این پژوهش انتخاب شدند. هدف از این پژوهش بررسی مقدماتی قابلیت استفاده از mRNA این دو ژن به عنوان بیومارکرهای تشخیصی غیرتهاجمی در آینده می باشد.مواد و روش ها: در این مطالعه مورد-شاهدی از 48 بیمار مشکوک به اندومتریوز که کاندیدهای لاپاروسکوپی بودند ، قبل از جراحی بعد از اخذ رضایت نامه آگاهانه نمونه خون محیطی گرفته شد. پس از جداسازی پلاسما از نمونه خون و استخراج RNA، میزان mRNA ژن های VEGF-A و MMP-9 با تکنیک qRT-PCR اندازه گیری شد. نتایج بیان mRNA ژن های VEGF-A و MMP-9 در پلاسمای بیماران از طریق روش های آماری از جمله Mann Whitney U test و ROC curve مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: در این مطالعه میزان mRNA ژن MMP-9 در پلاسمای افراد مبتلا به اندومتریوز در مقایسه با افراد غیر مبتلا به اندومتریوز افزایش معنی داری نشان داد (P-value=0.01)، درحالی که میزان mRNA ژن VEGF-A در پلاسمای گروه مورد نسبت به گروه شاهد تفاوت معنی داری را نشان نداد (P-value=0.5). طبق نتایج حاصل از ROC curve حساسیت و اختصاصیت میزان mRNA ژن MMP-9 به ترتیب 80% و 56% بود. نتیجه گیری: با توجه به افزایش معنی دار میزان mRNA ژن MMP-9 در پلاسمای گروه مورد نسبت به گروه شاهد، به نظر می رسد می توان قابلیت بیومارکری این mRNA را در تشخیص غیرتهاجمی آندومتریوز مدنظر قرار داد. در حالی که با توجه به این که میزان mRNA ژن VEGF-A در پلاسمای گروه مورد نسبت به گروه شاهد تفاوت معنی داری را نشان نداد، ظرفیت بالقوه ایی این mRNA برای بیومارکر آینده منتفی می باشد. جهت بررسی قابلیت تشخیص میزان mRNA ژن MMP-9 در پلاسما به منظور تفکیک گروه بیمار از گروه کنترل حساسیت و اختصاصیت آن نیز اندازه گیری شد. به نظر می رسد نسبت به تنها بیومارکر غیرتهاجمی موجود برای آندومتریوز CA-125 با حساسیت و اختصاصیت 57% و 50% ، توان مندی بیشتری دارد. اگرچه این شاخص ها نشان می دهد که استفاده از این مارکر به تنهایی برای تشخیص اندومتریوز کافی نیست. لذا در مطالعات آینده ضرورت دارد که اندازه گیری این mRNA در کنار RNA های دیگر به صورت یک پنل بررسی شود تا به حساسیت و اختصاصیت مورد نیاز برای تشخیص آندومتریوز بتوان دست یافت.