بررسی رابطه اختلال بیان ژنهایDRD ،DRD4 و COMT با بیماری اسکیزوفرنیا بدنبال استرس شدید
[پایان نامه]
زیبا آقاملکی سروستانی
دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده پزشکی
۱۳۹۸
۷۷ص.
جدول،نمودار
سی دی
دکتری تخصصی(PHD)
علوم اعصاب
۱۸/۴
بیماری اسکیزوفرنیا یکی از پیچیدهترین بیماریهای بشر با شیوع %5/0 تا %1 میباشد. فاکتورهای خطر و ژنهای زیادی در این بیماری دخالت دارند و در واقع در جوامع علمی این توافق وجود دارد که اسکیزوفرنیا نتیجه برهم کنش عوامل محیطی و ژنها است. از نگاه اصولی این انتظار میرود که برهم کنش هر کدام از این عوامل محیطی و ژنها ، از طریق مکانیزمهای متفاوتی منجر به بروز این بیماری شود.در این تحقیق یکی از شایعترین عوامل محیطی و همچنین یکی از مطرحترین سیستمهای ناقل عصبیِ (نوروترنسمیتر) درگیر در این بیماری و برهم کنش آنها در ایجاد پاتوفیزیولوژی بیماری اسکیزوفرنیا، مورد بررسی قرار میگیرد. "استرس" که بنظر میرسد هسته مرکزی بسیاری از عوامل خطر محیطی در این بیماری باشد و نوع خاصی از آن یعنی "حادثه جنگ"، بعنوان عامل محیطی انتخاب شد؛ همچنین شواهد بسیاری برای دخالت سیستم دوپامینی در این بیماری در دست است، به همین دلیل ژنهای مورد نظر از این سیستم انتخاب شدند، که شامل ژنهای Catechol-O-MethylTransferase (COMT) ، Dopamine Receptor D2 (DRD2) و Dopamine Receptor D4 (DRD4) بودند. برای این مطالعه چهار گروه در نظر گرفته شد: گروه اول بیماران اسکیزوفرنی که در فاصله کمتر از یک سال پس از قرار گرفتن در معرض "حادثه جنگ" علائم سایکوز را از خود بروز دادهاند، گروه دوم برادران سالم ایشان، گروه سوم بیماران اسکیزوفرن بدون سابقه استرس خاص در یکسال قبل از بروز علائم بیماری و گروه چهارم افراد سالم بدون سابقه بیماری روانی در ایشان و خانواده آنها. از 70 نفر شرکت کنندة چهار گروه این مطالعه که بر اساس مشخصات خاصی انتخاب شده بودند، 10 میلی لیتر خون تهیه شد و میزان بیان ژنهای فوق با شیوه qRT-PCR در آنها اندازهگیری شد. در مورد ژن DRD4 میزان بیان این ژن در گروه اول نسبت به سه گروه دیگر به صورت قابل ملاحظهای کاهش بیان داشت. فرضیه ما این بود که مکانیزم پاتوفیزیولوژی در زیرگروههای مختلف این بیماری متفاوت است و تفاوت معنیدار میزان بیان ژن DRD4 بین گروه اول و سوم با این فرضیه همخوانی داشت؛ همچنین کاهش بیان ژن DRD4 در بیماران گروه یک، فرضیههای موجود در مورد میانجیگری ژن DRD4، در ایجاد اثرات روانی استرس را تأیید میکند. در مورد ژن COMT، هر سه گروه، نسبت به گروه چهارم (کنترل سالم) کاهش بیان را نشان میدادند. با توجه به دخالت این ژن در ایجاد حساسیت به استرس، میتوان نتیجه گرفت که احتمالاً کمبود بیان این ژن در ابتدا باعث آسیبپذیری بیشتر این بیماران در مقابل استرس بوده است؛ همچنین کاهش بیان COMT در هر دو گروه بیمار (هم در بیمارانی که در اثر استرس بیماری را بروز دادهاند و هم در آنها که زمینه ژنتیکی داشتهاند)، به فرض کلیدی بودن این ژن در بیماری اسکیزوفرنیا کمک میکند.فهم مکانیزم بیماری در افراد مختلف میتواند، علاوه بر رسیدن به درمانهای فردی و مؤثرتر، توانایی پیشبینی افراد حساس به استرس و بدنبال آن پیشگیری از آسیب در آنها را، بدنبال داشته باشد؛ به همین دلیل تحقیقات با حجم نمونه بیشتر، ژنهای انتخابی گستردهتر و در زیرگروههای متنوعتر، ضروری بنظر میرسد.