/ بهاءالدینمحمدبنحسین عاملی، محمد علی قوشچی، محمدبنحسین شیخ بهایی
طهران
دارالطباعه حاجابراهیم
، ۱۲۷۶ق.=۱۲۳۸.
[۴۱]، ۶۰ص.
راده ، جدول ، شکل
چاپ سنگی
خلاصه الحساب/ بهاءالدینمحمدبنحسین عاملی؛ کتاب فارسی هیئه/ محمد علی قوشچی؛ تشریح الافلاک / محمدبنحسین شیخ بهایی
آغازخلاصه الحساب: بسمله، نحمدک یا من لایحیط بجمع نعمة عدد و لا ینتهی تضاعف قسمه الی امد ... و بعد فان الفقیر الیاللهالغنی بهاءالدینمحمدبنحسین العاملی انطقهالله ...
انجام خلاصه الحساب: فاحفظ وصیتی الیک والله حفیظ علیک
انجامه خلاصه الحساب: قد تمت الرساله بید اقل الطلاب محمد رحیم بن محمد تقی غفر الله و لوالدین فی رای الطباعه اشرف الحاج حاجی ابراهیم و بحسن اهتمام استاد الماهر...۱۲۷۶
آغاز هیئه:بسمله، الحمدلله ربالعالمین حمدالشاکرین و الصلوة علی خیر خلقه محمد و اله الطاهرین اجمعین اما بعد این کتاب مشتمل است بر مقدمه و دو مقاله و خاتمه مقدمه در بیان آنچه پیش از شروع در اینعلم دانستنی است و آن بر دو قسم است ..
انجام هیئه: .انجام: ... اعظم ثوابت مرصوده دویست و بیست و دو برابر زمین است و اصغر ثوابت مرصوده بیست و سه برابر زمین است . والله اعلم.
انجامه هیئه:قد تمت نسخه الهیئه بلسان الفرس فییوم عرفه تاسع شهر ذیحجه الحرام بیده العبد الخاطی محمد رحیم بن محمدتقی اللهماغفر له و لوالدیه و لبانی هذا الکتاب بحق النبی واله الاطیاب صلواتک علیه و علیهم ۱۲۸۲
آغاز تشریح الافلاک: ... ربنا ما خلقت هذا باطلا سبحانک فقنا عذاب النار و اجعلنا من المتفکرین فی خلق السموات و الارض و اختلاف اللیل و النهار...و بعد فیقول الفقیر الی الله القوی بهاء الدین العاملی..
انجام تشریح الافلاک: ..... بقدره ان نقض فظل المقیاس خط سمت القبله و هی الی خلاف جهة الظل هذا ما غفلت عنه عوایق الزمان و لم یتنبه له طوارق الحدثان .
انجامه تشریح الافلاک: قد وقع الفراغ من تسوید هذه الاوراق فی تسع شهر صفر المظفر فی یوم الاربعا بید اقل العباد عملا و اکثرهم خطا محمد رحیم بن محمد تقی التبریزی الاصل و المسکن۱۲۷۶
کلمات ابتدایی صفات بعد در پایین صفحه نوشته شده است.
نوع خط:
نوع کاغذ:
نوع جلد:
متن:نسخ ،حاشیه:نستعلیق
فرنگی
مقوایی با روکش تیماج مشکی
ص.۱-۴۱: خلاصه الحساب.- ص.۱-۶۰. کتاب فارسی هیئه و تشریح الافلاک
0
این كتاب از متون موجز این علم است و چون مؤلف بزرگوارش مشهور و از عصر تألیف مورد توجه مبتدی و منتهی از درس و ترجمه و شرح و تحشیه و تا اوائل سده ۱۴هـ.ق. در حوزه های علمی مدار بحث و تدریس بوده و مكرراً چاپ شده است . كتاب مرتب است بر مقدمه در تعریف علم حساب و ده باب و خاتمه . ۱- فی حساب الصحاح (در ۶ فصل) . ۲- فی حساب الكسور (در ۳ مقدمه و ۶ فصل) ۳- فی استخراج المجهولات بالاربعة المتناسبة ۴- فی استخراج المجهولات بحساب الخطاین ۵- فی استخراج المجهولات بالعمل بالعكس ۶- فی المساحة (در مقدمه و ۳ فصل) ۷- فی ما یتبع المساحات من وزن الارض لاجراء القنوات و معرفة ارتفاع المرتفعات و عروض الانهار و اعماق الانهار و اعماق الآبار (در ۳ فصل) ۸- فی استخراج المجهولات بالجبر و المقابلة (در ۲ فصل) ۹- فی قواعد شریفة و فواید لطیفة لابد للمحاسب منها و لا غناء له عنها و لنقتصر فی هذا المختصر علی اثنی عشرة ۱۰- فی مسائل متفرقة بطرق مختلفة تشحذ ذهن الطالب و تمرنه فی استخراج المطالب . خاتمه قد وقع للحكماء الراسخین فی هذا الفن مسائل صرفوا فی حلها افكار الخ .
تشریح الافلاک رسالهایست در فن هیئت مشتمل بر یک مقدمه و پنج فصل و یک خاتمه و شروح بسیاری بر آن نوشته شده است. عناوین فصول کتاب چنین است: مقدمه: در کیفیت تکوین عالم جسمانی؛ فصل اول: در دوایر عظام و صغار؛ فصل دوم: در صور افلاک؛ فصل سوم: در حرکات؛ فصل چهارم: در آنچه متعلق به زمین است؛ فصل پنجم: در صبح و شفق؛ خاتمه: در استخراج خط نصفالنهار. این اثر بارها مستقلا در ایران و هند به طبع رسیده است. چهار حاشیه آن در الذریعه (ج. ۶ ص. ۱۸۶ تا ۱۸۹) و شروح بسیاری از آن در الذریعه (ج. ۴ ص. ۱۸۶ - ۱۸۷ و ج. ۱۳ ص. ۱۴۶ - ۱۴۹) یاد شده است.