گذشتگان ما برای اینکه یک نسخه خطی طوری بازسازی شود که سالیان بعد اگر هم مورد هجوم عوامل طبیعی قرار گرفت اصل اثر از بین نرود راههای بسیار سادهای را پیش پای ما گذاشتهاند اما مسأله دیگر این است که اگر ترمیمکننده بخواهد بازسازی را طوری انجام دهد که مورد علاقه برخی از صاحبنظران قرار نگیرد چه کند؟همانطور که قبلا اشاره کردیم،قرآن کوفی اهدایی به آستانه مقدسه در دوران صفوی بازسازی شده و برای یک جلد همراه با سرطبلی به صورت ضربی طلاکوب ساخته بودند. برخی از نسخههای خطی به قدری نفیس است که امکان بردن یا فرستادن آنها به جای دیگر برای مرمت و بازسازی امکانپذیر نیست و متصدیان امر از این کار خودداری میکنند، به همین دلیل در همان مکانها جایی را برای ترمیم و بازسازی در نظر میگرفتند و اگر از مسائل فرهنگی اطلاع کافی داشتند از استادان ماهر و باتجربه برای ترمیم و بازسازی دعوت به عمل میآورند تا هم سرپرستی کارگاه را به عهده بگیرند و هم به اعتبار آنها، دیگران جذب شده و کارگاه نیز پربارتر گشته و مکان به جایی فرهنگی تبدیل میشد. برای مثال میتوان موضوع سنت را اینطور مطرح کرد که در قدیم طرحهایی را که بر روی جلدهای چرمی قلم زده و حکاکی میکردند و برای ضربی نمودن از آنها استفاده میکردند اما در حال حاضر که طراحان به راحتی میتوانند طرحها را آماده کرده و به صورت کلیشه به آسانی به دست بیاورند و این نوع کلیشهها را سنتی نمیدانند، هرچند که اگر اصل کار بر روی کلیشه به دست هنرمندی باشد بدون شک وضع بهتری پیدا خواهد کرد."